Çinə qarşı ŞOK koronavirus ittihamı - “Əgər ikicə həftə tez...”

İnfeksionist: “Vaksinin hazırlanması uzun illər davam edən prosesdir, ona görə...”; COVİD-in yeni ştamı “Pirola” bizdə də yayılıb?

Çin alimləri Pekinin yeni virus barədə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına (ÜST) məlumat verməsindən hələ iki həftə əvvəl COVID-19-a səbəb olan SARS-CoV-2 virusunun strukturunu demək olar ki, tamamilə tədqiq ediblər.

Bu haqda ABŞ Səhiyyə və İnsan Xidmətləri Departamentinin sənədlərinə istinadən “The Wall Street Journal” (WSJ) məlumat yayıb.

Nəşrin yazdığına görə, 2019-cu il dekabrın 28-də Çin alimləri SARS-CoV-2-nin strukturunun demək olar ki, tam ardıcıllığını Amerika tərəfinə təhvil veriblər. Məqalədə deyilir ki, Pekin daha sonra Yuhandakı epidemiyanı “naməlum pnevmoniya” adlandırıb. Həmçinin Çinin virusun strukturu barədə məlumatı yalnız 11 yanvar 2020-ci ildə (iki həftə sonra) ÜST-lə paylaşdığı bildirilir.

WSJ vurğulayır ki, iki həftə beynəlxalq tibb ictimaiyyətinə COVID-19-un necə yayıldığını anlamaqda və peyvənd üzərində işləməyə başlamaqda mühüm rol oynaya bilərdi.

Bu iki həftə doğrudanmı həlledici ola bilərdi?

İnfeksionist Aqil Kəməndli mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a fikirlərini açıqladı: “Xeyir, mən bu fikirlə razılaşmıram. Bir virusa qarşı hazırlanan peyvənd illərlə aparılan sınaqlardan sonra gen mühəndisliyi və digər yollarla təsbit edilir. Vaksinin hazırlanması prosesi uzun illər davam edən bir prosesdir.  COVİD-19-un peyvəndləri arasında ən çox istifadə olunan “Pfizer-Biontech” vaksinini misal göstərsək, o, 20-30 il üzərində işlənilən MRN texnologiyası ilə hazırlanmış bir vaksindir. Yoxsa bu bir-iki həftəyə, bir aya vaksinin hazırlanması qeyri-mümkündür. Nə qədər qısa müddətə hazırlanarsa, istifadəsi zamanı xəstəyə yan təsirləri bir o qədər çox olacaq”.

Bu arada, son zamanlar insanlar arasında  boğaz, oynaq ağrısı, burun tutulması kimi simptomlarla müşahidə edilən xəstəliklər çoxalıb. Əhali arasında belə fikir formalaşıb ki, yəqin bu koronovirusun yeni ştamıdır. TƏBİB-dən isə mediaya bildirilib ki, bu sadəcə mövsümi xarakter daşıyan xəstəliklərdir: "Son günlərdə insanlar arasında boğaz qıcıqlanması, boğaz ağrısı, yüksək olmayan temperatur, oynaqlarda ağrı, burun tutulması simptomları ilə müşayiət olunan tənəffüs yolu infeksiyalarından şikayətlər artıb. Hətta bəzi xəstələrdə iybilmə, dadbilmə duyğusunun itirilməsi də müşahidə olunur. Xəstələr bunun COVID-19 virusunun yeni variantlarından biri olduğunu düşünərək təşviş keçirirlər, lakin buna heç bir əsas yoxdur. Tənəffüs yolu infeksiyalarının (qrip, kəskin respirator xəstəliklər və s.) bəzilərində iybilmə və dadbilmə duyğusunun itirilməsi şikayətləri müşahidə edilə bilər. Mövsümlə əlaqədar sadaladığımız şikayətlərlə həkimə müraciət sayında artım olması olması hər zamankı kimi gözləniləndir".

Yeri gəlmişkən, Rusiyada da koronavirusa yoluxma halları son vaxtlar iki dəfə artıb, ölkədə koronovirusun “pirola” ştamının yayıldığı deyilir. Artıq 70 nəfərdə xəstələrin sayında artım aşkar edilib. Eyni zamanda, 13 regionda artım Rusiyadakı orta göstəricini üstələyir. 42 subyektdə xəstəxanaya yerləşdirilmələrdə artım qeydə alınıb. Rospotrebnadzor bildirib ki, koronavirusun yeni variantı olan “pirola” əvvəlki “omikron” ştammı ilə müqayisədə bir sıra yeni mutasiyalara malikdir. Bunun daha da yoluxucu bir ştam olacağı dəqiqləşdirilir. ÜST koronavirusun hələ də ciddi epidemioloji təhlükə yaratdığını bildirib və dövləti pandemiyaya uyğunlaşdırılmış səhiyyə sistemini sıradan çıxarmamağa çağırıb. Rospotrebnadzorun rəhbəri Anna Popova əvvəllər bildirmişdi ki, Yeni il tətillərindən sonra insanlar işə getdikcə və aktiv şəkildə virus mübadiləsinə başladıqca yoluxma halları, o cümlədən COVID-19 artır. O, yanvarın əvvəlində ruslar arasında xəstələnmələrin 1,5 dəfədən çox azaldığını vurğulayıb.

Qeyd edək edək ki, ÜST bildirib ki, Pirola ilk dəfə 2023-cü ilin avqustunda müəyyən edilmiş COVID-19-un yeni alt növüdür. “Koronavirusun yeni ştamı (BA.2.86) “pirola” əvvəllər müəyyən edilmiş “omicron” variantları ilə müqayisədə bir sıra əlavə mutasiyalara malikdir. Bu, sələflərindən dəfələrlə asan ötürülür. Sadə dillə desək, “pirola” adi koronavirusun daha “yoluxucu” versiyasıdır. Xəstəlik heç bir yeni simptomatik təhlükə yaratmır və "omikron" intensivliyi ilə davam edir. Pirola digər koronavirus növlərindən nə ilə fərqlənir? Pirola fərqli xüsusiyyəti zülal strukturunda mutasiyalar sayəsində alıb. Bu gün onların sayı artıq 30-dan çoxdur. Mutasiyalar yeni virusa immunitet sistemini “aldatmağa” imkan verir ki, bu da “yeni COVİD”in yayılmasını belə sürətlə artırır – böyüklərdə xəstəliyin ilk əlamətləri 2 gün ərzində müşahidə oluna bilər. Bəs koronavirusun yeni növləri nə qədər təhlükəlidir? ÜST ehtiyat edir ki, pirolanın immuniteti aşmaq qabiliyyəti antitelləri (xəstəlik və ya peyvənddən sonra yaranan) təsirsiz edə bilər. Ancaq bu gün elm adamlarının virusun yeni forması haqqında tam nəticə çıxarmaq üçün kifayət qədər tədqiqatları yoxdur.(Yeni Müsavat)