\"Bəzi hökumət nümayəndələri devalvasiyada maraqlı deyillər, bəziləri isə...\"

"Büdcə investisiya rolunu oynamamalıdır"

Milli Məclisin 2016-cı il üçün büdcə zərfinin müzakirəsi olub. Spiker Oqtay Əsədov bildirib ki, bəzi əvvəl başlanılan investisiya layihələri müəyyən müddətə təxirə salınıb. Spiker Dövlət büdcəsinin azalmasına səbəb kimi Dövlət Neft Fondundan transferlərin azalmasını göstərib.

Dövlət büdcəsinin müzakirəsi zamanı maliyyə naziri Samir Şərifov, 2016-cı ildən 2019-cu ilə kimi Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafında azalma müşahidə olunacağını bildirib.

Dövlət büdcəsində azalmanın olması yeni develvasiyanın olub, olmayacağı sualını gündəmə gətirir.

Dövlət büdcəsində olan azalmanı və 2016-cı ilin dövlət büdcəsi ilə bağlı fikirlərini iqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov Ölkə.Az-la bölüşüb:

"Büdcə gəlirlərinin azalması müəyyən mənada gözlənilən idi. Ona görə ki, neftin dünya bazarında qiyməti aşağı düşürsə, Azərbaycan dövlət büdcəsinin 65%-i neft sektorunun hesabına formalaşırdısa, bu o deməkdir ki, büdcə gəlirlərinə təsirsiz ötüşməyəcək. Neftin dünya bazarında qiymətinin azalması fonunda hökumət çalışır ki, qənaət etsin. Dövlətin ən mühüm strategiyası vəsaitlərə qənaət etməkdən ibarətdir. Vəsaitlərə qənaət etmək eyni zamanda Dövlət Neft Fondundan dövlət büdcəsinə ayrılmalara da öz təsirini göstərir. Hökumət çalışır ki, Dövlət Neft Fondundan dövlət büdcəsinə ciddi ayırmalar etməsin. Ona görə ki, neftin dünya bazarındakı qiyməti ilə bağlı nikbin və aydın proqnoz yoxdur. Neftin dünya bazarındakı qiymətinin formalaşması həm də siyasi faktorlarla bağlı olduğu üçün neftin dünya bazarındakı qiyməti uzun müddət aşağı ola bilər. Neftin dünya bazarındakı qiyməti aşağı olduqca bu dövlət gəlirlərinə təsir göstərəcək.

Qeyri-neft sektorunun payının artırılması təbii ki, strategiyadır, ancaq qısa zamanda qeyri-neft sektorunun iqtisadiyyatda və büdcə gəlirlərində payının artırılması mümkün deyil. Bu zaman tələb edir. Yaxın illərdə də neft Azərbaycan iqtisadiyyatında həlledici olacaq. Neft həlledici olduğu müddətdə neftin dünya bazarındakı qiyməti Azərbaycan üçün əhəmiyyətli olacaq. Neftin dünya bazarındakı qiyməti Azərbaycanın dövlət büdcəsinin formalaşmasına təsir göstərəcək. Bu baxımdan azalmalar gözlənilən idi. Neftin dünya bazarındakı qiyməti büdcədə bəzi xərclərin azalmasına, bəzi xərclərin isə sabit saxlanılmasına gətirib çıxardı. Azərbaycan dövlət büdcəsinin üstün tərəfi ondan ibarətdir ki, sosial xərclərə toxunulmadı. Etiraf etmək lazımdır ki, bu dövlət büdcəsinin ən müsbət tərəfidir. Çünki neftin dünya bazarında qiyməti aşağıdır, buna rəğmən dövlət büdcəsində sosial xərclər azaldılmadı. Əksinə sosial sferaya ayrılan xərclərdə 4.7% artım oldu. Əməyin ödənilməsi ilə bağlı xərclər 21.7% artıb. Sosial müavinətlərlə bağlı xərclər 11.2% artıb. Ancaq infrastruktur xərcləri azaldılıb.

Hökumət büdcə siyasətini yeni dövrə və yeni mərhələyə uyğunlaşdırmalıdır. Büdcə investisiya rolunu oynamamalıdır. Büdcə sosial büdcə rolunu oynamalıdır. Avropa ölkələrində büdcə ayrılmalarının orta hesabla 80%-i sosial proqramların maliyyələşdirilməsinə yönəldilir. Büdcənin rolu sosial xərclərin ödənilməsi və sosial proqramların maliyələşdirilməsi istiqamətində olmalıdır. Büdcə çalışmalıdır ki, əməkhaqqı və pensiyalar ödənilsin. Artıq investisiyanı özəl sektor həyata keçirməlidir. 2016-cı ilin dövlət büdcəsi həm də hökumət tərəfindən bir mesaj kimi qiymətlənidirilməlidir. Artıq hökumət gələn il, ölkə başçısının qeyd etdiyi kimi sahibkarlığın inkişafında əngəllərin qaldırılması istiqamətində işləri genişləndirməlidir. Büdcə kiçilib, bunun obyektiv səbəbləri var. Gələcəkdə də büdcədə investisiya imkanları ilə bağlı azalmalar olacaq. İnvestisiya imkanları azaldıqca özəl sektor bu işi görməlidir. Özəl sektorun investisiya layihələri həyata keçirməsi üçün biznes mühitini yaxşılaşdırmaq, özəl sektora yersiz müdaxilələri aradan qaldırmaq lazımdır. Ölkə prezidentinin dediyi kimi lisenziyaların sayının azaldılmasına ehtiyac var. İdxal və ixracdakı monopoliyanı aradan qaldırmaq lazımdır.

2016-cı ilin dövlət büdcəsinin verdiyi mesaj ondan ibarətdir ki, biznes mühitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində ölkə prezidentinin də ötən müşavirədə qeyd etdiyi bütün tapşırıqlara əməl edilməlidir. Dövlət büdcəsi investr rolunu oynamamalıdır. Büdcə yalnız sosial xərcləri ödəməlidir. Hökumət çalışmalıdır ki, investisiyaları büdcədən kənar mənbələr hesabına təmin etsin. Buna nail olmaq mümkün olacaqsa, özəl sektorun investisiya imkanları artacaqsa, büdcənin kiçildilməsi iqtisadiyyata təsir göstərməyəcək. 2016-cı ilin dövlət büdcəsinin müəyyənləşdirdiyi əsas mesaj sahibkarlıq fəaliyyətinə mane olan bütün süni maneələrin aradan qaldırılmasıdır.

Hökumət nümayəndələrinin çıxışları fərqli tondadır. Bəzi hökumət nümayəndələri devalvasiyada maraqlı deyillər, bəziləri isə ehtiyac olduqda yeni devalvasiyaya gedilməsinə ehtiyac görür. Birmənalı şəkildə yeni devalvasiya Azərbaycan iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərəcək. Əsasən də banklar və özəl sektor bundan əziyyət çəkəcək. Ona görə də, hökumət çalışmalıdır ki, yaxın zamanlarda devalvasiya olmasın".

Qeyd edək ki, 2016-cı ilin dövlət büdcəsində neftin bir barelinin qiyməti 50 dollar həcmində nəzərdə tutulub.

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az