16 bankın ödəniş sistemin çökməsinin arxasındakı səbəb

“HPE Azərbaycan” şirkətinin təmsilçisi vəzifəsindən kənarlaşdırılıb.

"Ölkə.Az" xəbər verir ki, İKT sahəsi üzrə ekspert Osman Gündüz vəzifədən kənarlaşmanın bir müddət öncə "Azerikard"ın çökməsi ilə bağlı ola biləcəyini düşünür:

“HPE Azərbaycan” şirkətinin təmsilçisi statusunda olan İnarə Quliyevanın səlahiyyətlərinin əlindən alındığı və vəzifəsindən kənarlaşdırıldığı bildirilir. HPE şirkətinin Azərbaycanda nümayəndəliyi 2015-ci ildə bağlanıb. Lakin 10 ildir ki, bu bağlanma prosesi başa çatmayıb. Təmsilçilik səlahiyyəti də defakto İnarə xanımda olub.

İndi isə Azərbaycanın da daxil olduğu HPE-nin Türkiyə, Qafqaz və Asiya üzrə Regional Ofisi "HPE Azərbaycanın" fəaliyyənin tam dayandırıldığını, İnarə xanımın isə kənarlaşdırıldığını bildirib. Türkiyədən idarə olunan regional ofis nümayəndələri bununla bağlı HPE-nin Azərbaycan partnyorlarına rəsmi bildirişlər göndəriblər".

Ekspertin sözlərinə görə, belə görünür ki, deyure olmasa da, defakto "HPE Azərbaycan" olub və uzun illər dövlət, özəl sektorda milyonlarla dövriyyəsi olan biznes əməliyyatlar aparılıb:

"Nəhəng dövlət və özəl sektor qurumları hələ də deyure təmsilsilik olmayan, ölkədə yetərincə texniki servis strukturu olmayan HPE texnologiyasının üzərində oturublar. Məhz bu səbəbdən bu texnologiya üzərində “oturan” dövlət qurumlarında zaman-zaman çökmələrin şahidi olmuşuq. Xatırladıram ki, sonuncu belə çöküş "Azərikard"la bağlı olub. Cari ilin əvvəli 16 banka xidmət edən "Azərikard"ın 7 saat müddətində çökməsi ciddi müzakirə predmetinə çevrilmişdi.
Sonradan Mərkəzi Bank bu prosseninq şirkətində ciddi problemlərin olduğunu təsdiqləmişdi.
Eyni zamanda təhlükəsizliyə cavabdeh olan səlahiyyətli dövlət qurumlarının da burada yoxlamalar apardığı bildirilirdi.

Xatırladıram ki, cari ilin əvvəli elektrik sistemində baş verən nasazlıqdan sonra bu prosessinq mərkəzinin bütöv sistemi dayanmış, "backup" sistemi də işə düşməmiş və 7 saat müddətində bu nəhəng ödəniş strukturunu bərpa etmək mümkün olmamışdı. O zaman ehtimal olunurdu ki, buna səbəb "Azərikard"ın istifadə etdiyi texnologiyalarla, daha dəqiq desək HPE texnologiyası və texniki dəstək servisinin olmaması ilə bağlı olub. HPE nümayəndəliyi ölkəmizdə bağlandığından "Azərikard" sisteminin də kimin tərəfindən, hansı qurum tərəfindən bərpa edilməsi də qaranlıq qalmışdı. Bizim qanunvericiliyə görə kritik qurumlara xarici dəstək göstərilməsi, xarici müdaxilə də qadağandır".

O. Gündüz düşünür ki, İnarə Quliyevanın vəzifəsindən kənarlaşdırılması son dövrlərdəki "çökmələr"lə və birbaşa da "Azərikard"da baş verənlərlə əlaqəlidir:

"Baş verənlərdən belə qənaətə gəlmək olur ki, HPE texnologiyası üzərində “oturan” qurumalarda son illərdəki çökmələr məhz “HPE Azərbaycan”nın, necə deyərlər, həm mövcud olması, həm də mövcud olmaması ilə əlaqəli olub. Maraqlıdır, verigi ödəyicisi olmayan (İnternet Vergi İdarəsində belə görsənir), ləğvi elan edilən bir şirkət 10 il ərzində necə ləğvetmə prosesində ola bilir, necə biznes fəaliyyətini qura bilir, dövlət və özəl sektorla hansı statusda anlaşmalar qurur? Bundan sonra necə olacaq? HPE texnologiyası üzərində "oturan" yüzlərlə qurumların taleyi necə olacaq, onlara texniki "support" necə və kim tərəfindən təşkil olunacaq? Türkiyə ofisi özlərimi bunu edəcək?"

"Düşünürəm ki, səlahiyyətli qurumların bu məsələləri ciddi araşdırması, bu texnologiya üzərində olan strateji qurumlarda İT auditlər keçirməsi, kibertəhlükəsizlik baxımından dəyərləndirmələr etməsi və istifadə olunacaq texnologiyalar baxımından gələcək strategiyaya yenidən baxılması doğru və faydalı olardı", - deyə ekspert əlavə edib.

Könül
Ölkə.Az