İkisi də eyni fikirdədir, qalmaqal böyüyür: səbəb nədir?

Bəzən yerli mediada tərəflərin qarşılıqlı ittihamlarından doğan qalmaqalın böyüdüyünü müşahidə edirik. Bir müddətdən sonra məlum olur ki, onlar eyni fikirdədirlər. Səbəb isə ünvanlanan sualın yanlış qoyulmasıdır. Dəfələrlə olub ki, tərəflərdən biri məlumatsız olduğu mövzuda sırf suala əsasən danışıb və məsələ getdikcə böyüyüb.

Mövzu ilə bağlı Ölkə.Az-a danışan media eksperti İsmayıl Rafiqoğlu hesab edir ki, yalançı qalmaqalların qarşısını almaq üçün orta və ali təhsil ocaqlarında media savadlılığı fənni tətbiq edilməlidir:

“Gündəmi zəbt edən qalmaqalların bir çoxundan yan qaçmaq olarmı” sualının çox sadə cavabı var. Əlbəttə, olar. Bunun üçün bir qədər diqqətli olmağa dəyər. Qalmaqal nədən yaranır? Bunun bir neçə səbəbi var. Əvvəla, hansısa şəxsdən müsahibə alan jurnalistin bəzən nə mövzudan detallı xəbəri olur, nə də düzgün sual verə bilir. Çalışdığı medianın redaktoru da tələsik materialı yerləşdirməyə çalışır, çünki rəqiblərindən öndə olmalıdır. İlkin səbəb qeyri-peşəkarlığa bağlıdır.

Digər tərəfdən isə bəzən qalmaqal həm media resurslarına, həm də tanınmış adamların bir çoxuna hava-su kimi lazım olur. Belə halda suala cavab verən şəxs bilərəkdən nəsə deyə, jurnalist isə bunu qabardaraq sosial medianı ələ almağa çalışa bilər. Burada hər iki subyektin marağı üst-üstə düşür. Həm də cəmiyyətdə elə tanınmış simalar var ki, onların nə deməsindən asılı olmayaraq hər ifadəsi bir “aforizm”ə çevrilir. Şəbəkə iştirakçıları isə bu fikirləri dönə-dönə tirajlayırlar.

İnformasiya bolluğu dövründə sosial şəbəkə iştirakçisının nəsə oxumağa, dərindən araşdırmağa nə həvəsi, nə də zamanı var. Elə başlığı oxuyub fikir yazacaq. Əgər məsələni araşdırmaq, doğru sual vermək, materialı dərindən işləmək jurnalistin birbaşa işidirsə, oxucunun da bir qədər gözüaçıq, diqqətli olması onun məsuliyyətidir. Təəssüf ki, qalmaqala can atan, onu gözləyən və izləyən cəmiyyətdə bundan yaxa qurtarmaq çox çətindir. Düşünürəm, orta və ali təhsil ocaqlarında media savadlılığı fənni tətbiq edilməsə, yalançı qalmaqallar gündəmi daim silkələyəcək”.

Billurə