Azərbaycanda "məktəbli kəsik qolu dişlədi": Doğramağı aşılamaq...

Xristian dünyasında oktyabrın sonuncu günü qeyd edilən və “cadugərlər bayramı” kimi tanınan “Hellouin”ə (“Hallowen”) son illərdə ölkəmizdə də maraq artmaqdadır.

Bir sıra ölkələrdə bu bayramda qara qüvvələrin rəmzi olan müxtəlif şəkillər - hörümçək toru, küpəgirən qarı, qara pişik, skelet şəkilləri çəkilir, butaforlar qoyulur.

Azərbaycanda da son illər “Hellouin”lə bağlı şənliklər təşkil edilir. Hətta bu gün şənliklər orta məktəb şagirdləri üçün də təşkil olunur. Bu cür təşəbbüslərin kimlər tərəfindən göstərilməsi bəlli olmasa da, mağazalarda satılan “qorxunc” kostyum və akssesuarlar bu bayrama marağın artdığını deməyə əsas verir.

Son günlərdə sosial şəbəkələrdə paylaşılan bir foto isə xüsusilə narazılıq yaradıb. Bir məktəbli yaşlarda olduğu ehtimal edilən qızcığaz cadugər paltarında foto çəkdirib. Onun fotoda əlində olan “qanlı” oyuncaq qolu dişləməsi isə birmənalı qarşılanmayıb.

Fotonu vatsap hesabında paylaşanlardan biri uşaqlara bu yolla insanlıqdan kənar düşüncələrin aşılandığını yazıb.

"Bu nə şəkildir, bir valideyn necə normal baxa bilər?!" və s. paylaşımda qeyd edilib.

Mövzu ilə bağlı Ölkə.Az-a danışan psixoloq İlahə Dəmirbəy hesab edir ki, Hellouinə həm müsbət, həm də mənfi tərəfən baxmaq olar:

“Hər bir dövlətin, xalqın özünəməxsus inancları, bayramları və s. olduğu kimi, “Hallowen” də Qərb dünyasının bayramıdır. Çox istərdim ki, bizim bayram və ənənələrimiz də müəyyən bir zaman sonra ən azında Qərb ölkələrində qeyd edilsin. Necə ki, biz onların bayramlarını özümüz üçün mənimsəmişik və qeyd edirik.

Hər bir şeyin müsbət tərəfi olduğu kimi, mənfi tərəfləri də var. Bu bayramın keçirilməsində müsbət cəhətlərdən onu qeyd edə bilərəm ki, biz bəzən uşaqları ruhlar və s. barədə həddindən çox qorxuduruq. Əslində, uşaqların qorxularının azalmasına səbəb ola bilərik. Məsələn, haradasa uşaq müəyyən dərəcədə onların bəzilərinin maska olduğunu, rol olduğunu anlayır, real və qeyri-realın nə olduğunu başa düşür və sanki qorxularının üstünə gedir. Bu həyəcan bizi ondan qorxub qaçmağa yox, əksinə, ona normal baxmağımıza gətirib çıxarır. Lakin bu həyəcanı artırmadan etməliyik.

Hellouin zamanı uşaq müxtəlif kostyumlar, maskalar və s. vasitəsilə əylənir. Amma yaxşı olar ki, ova gedərkən ovlanmayaq.
Biz bunu əyləncə qismində gördüyümüz halda sonradan mənfi təsirləri də ola bilər. Bundan sonra bəzi uşaqlarda qaranlıq otaqlara keçmə, hansısa bir əşyanın tərpəncəyi, arxasından nəyinsə gəlməsi, yuxusuna nəyinsə girəcəyi qorxusu yarana bilər.
Digər tərəfdən “ova gedərkən ovlanmayaq” deyən həm də onu nəzərdə tuturam ki, bu işi marketinqə çevirən insanların da ovuna tuş gəlməyək”.

Psixoloq hesab edir ki, “Hallowen” tədbirləri həm də uşaqlara anormal davranışları normal kimi aşılayır:

“Artıq fərqilik yaratmaq üçün fərqli fotosessiyalar, fərqli durumlar, yeni düşüncələr ortaya çıxır. Bir şeyi də unutmayaq ki, bunu etdiyimiz anda biz ölməyi, öldürməyi, oyuncaq tipli olsa belə, cəsədlərə toxunmağın normal olmasını və s. fikirləri uşaqların şüuraltına çox normalmış kimi yeridirik.
Ola bilsin açıqlamanı oxuyan kimsə deyə bilər ki, axı biz uşqları qorxutmamağa çalışırıq. Bəziləri deyə bilər ki, onların ölümü qəbul etməsini aşılayırıq.
Yaxşı, biz normal yolla, real şəkildə təbiətin bir qanunu olan bir şəkildə aşılayırıq. Amma biz “cəsəd”in bir hissəsini qucaqlamaq, dişləmək onunla şəkil çəkdirmək, tortun üzərində insan bədəninin bir hissəsini qoyub yeyilməyini oyun şəklində sabah o uşağa necə təsir edcəyini bilmədən aşılamaq heç də düzgün deyil. Bunun qarşısını almalıyıq. Əgər bu bir əyləncə şəklində qalacaqsa, bundan o tərəfə keçmirsə, sadəcə, kostyumlar olacaqsa, saxlaya bilərik. Amma bundan o tərəfə ölümü, öldürməyi, kəsib-doğramağı əyləncə sayıb mənfini müsbətdən seçə bilməyən uşaqlara aşılamağımız heç də düzgün deyil”.

Billurə Yunus