İnsanlar daha çox həftənin hansı günü intihar edir?

İntihardan ölüm nisbəti malyariya, HİV/AİDS və döş xərçəngi kimi xəstəliklərdən ölüm nisbətini üstələyir.

Beynəlxalq alimlər qrupu həftənin hansı günlərində və hansı bayramlarda intiharların daha çox baş verdiyini öyrənmək üçün 1,7 milyondan çox intihar hadisəsini təhlil edərək genişmiqyaslı araşdırma aparıb.

Ölkə.az-ın Lent.az-a istinadən məlumatına görə, araşdırmanın nəticəsi riskin nə vaxt ən yüksək olduğunu daha yaxşı başa düşməyə və daha effektiv qarşısının alınması strategiyalarını inkişaf etdirməyə kömək edə bilər.

İntihar problemi: qlobal kontekst

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, 2019-cu ildə 700 mindən çox intihar hadisəsi baş verib ki, bu da dünyada bütün vaxtından əvvəl ölümlərin təxminən 1,3 faizini təşkil edir. Bu rəqəm malyariya, HİV/QİÇS və döş xərçəngi kimi xəstəliklərdən ölümləri üstələyir.

Suisidologiya sahəsində ekspertlər uzun müddətdir ki, intiharın əhalinin sağlamlığı üçün ciddi təhlükə törətməsindən narahat olduqlarını bildirirlər. Onlar effektiv profilaktik tədbirlərin yaradılmasının vacibliyini vurğulayırlar və burada statistika əsas rol oynayır.

Yeni araşdırma: qlobal təhlil

Beynəlxalq alimlər qrupu təqvim faktorlarının intihar nisbətlərinə təsiri ilə bağlı bilik boşluqlarını doldurmaq qərarına gəlib. Onlar bayramların və həftənin günlərinin intihar riskinə necə təsir etdiyini öyrənmək üçün Multi-city Multi-country Collaborative Research Network əməkdaşlıq araşdırma şəbəkəsinin intiharları əhatə edən məlumat bazasından istifadə ediblər.

Araşdırma 1971-2019-cu illərdə 26 ölkənin 740 şəhərində qeydə alınan 1,7 milyondan çox intiharı əhatə edib. Ən yüksək intihar göstəriciləri Cənubi Koreya, Yaponiya, Cənubi Afrika və Estoniyada, ən aşağı göstəricilər isə Filippin, Braziliya, Meksika və Paraqvayda qeydə alınıb. İntiharların çoxunu 64 yaşdan aşağı kişilər törədib.

İntihar riski nə vaxt artır?

Məlumatların təhlili göstərib ki, bazar ertəsi intihar riski əhəmiyyətli dərəcədə artır və həftənin digər günləri ilə müqayisədə bütün halların 15-18 faizini təşkil edir. Ancaq həftə sonu ilə əlaqə birmənalı deyil. Şimali Amerika, Asiya və Avropa kimi bölgələrdə intihar riski ən az şənbə və ya bazar günü olub. Eyni zamanda, Cənubi Amerika, Finlandiya və Cənubi Afrikada bu rəqəm, əksinə, həftəsonu artıb.

Bayramlara gəlincə, xüsusilə kişilər arasında intiharlar ən çox Yeni il zamanı qeydə alınıb. Mərkəzi və Cənubi Amerika və Cənubi Afrikada Milad bayramında intihar riski artıb, Şimali Amerika və Avropada isə əksinə, azalıb.

Maraqlıdır ki, Çin, Cənubi Koreya və Tayvan kimi Aysal Yeni ilini qeyd edən Şərqi Asiya ölkələrində intihar nisbətində yalnız Cənubi Koreya aşağı səviyyədə qalıb.

Mümkün səbəblər və nəticələr

Tədqiqatçılar bazar ertəsi və Yeni il kimi bayram günlərində intihar riskinin artmasını insanların işdə yaşadığı psixoloji təzyiqlərlə, həmçinin bayram və həftə sonlarında spirtli içki qəbulunun artması ilə əlaqələndirirlər. Bununla belə, onlar qeyd edirlər ki, bu dövrlərdə intihar riskinin artmasına kömək edən mexanizmləri daha da anlamaq üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac var.