Politoloq: \"Sosial tələblə çıxış edən insanlara qarşı odlu silahlardan istifadə edilməməlidir\"

Neft ucuzlaşmaqda davam edir

Rusiyanın keçmiş maliyyə naziri Aleksey Kudrin neftin ucuzlaşaraq 16-18 dollara qədər düşəcəyini deyib.

BMT-nin “Dünyanın iqtisadi vəziyyəti və perspektivlər, 2016” adlı yeni hesabatında bildirilib ki, Rusiyada istehsalın azalması bütün postsovet məkanına mənfi təsir edib. İqtisadi problemlər özü ilə siyasi problemləri də gətirir. Rusiyanın getdikcə çökən iqtisadiyyatı MDB-də nələrə gətirə bilər?

Bu məsələlərlə bağlı politoloq Qabil Hüseynli Ölkə.Az-a danışıb:

"Sovet dövründə SSRİ-nin iqtisadiyyatı vahid kompleks idi. Yəni, bütün respubilkalar bir-biri ilə kooperasiya telləri ilə bağlı idi. Yəni Rusiyadan başqa heç bir ölkədə hazır məhsul istehsal etmək mümkün deyildi. Bu asılılıq bu günə qədər də qalıb. Düzdür Azərbaycanda sovet dövründən qalma sənaye müəssələrinin çoxu işləmir. Ancaq Özbəkistan, Qazaxıstan, Türkmənistan, Belərusiya, Ukraynada sovet dövründən qalma müəssisələrin 90%-dən çoxu işləyir. Kooperasiya yolu ilə çatışmayan məhsulu digər ölkələrdən alıb, istehsal prosesini başa çatdıra bilirlər. Kooperasiyada əsas halqa Rusiya idi. Rusiyada isə proseslər geriyə doğru gedir. Rusiyada istehsal prosesi köhnə texnologiyaya əsaslanır. Hələ də keçmiş SSRİ məkanında kooperasiya sisteminə dayanan təsərrüfat sistemi hələ də qalır. Bu iqtisadi kooperasiya zəifləməkdədir. Rusiyanın zəifləməsi ilə digər MDB ölkələrinə göndərilən məhsulların ya keyfiyyəti aşağıdır, ya da tam kooperasiya öhdəliyini yerinə yetirə bilmir. Bunun nəticəsində də digər bir respublikada istehsal prosesi axsayır. Rusiya çox ciddi böhranla üz-üzədir. Bu böhran təkcə neft sektoruna yox, qeyri-neft sektoruna da mənfi təsir edir. Sankt-Peterburq şəhərində "Ford"un tikdiyi böyük avtomobil zavodu yarım ildən çoxdur ki, fəaliyyət göstərmir. "VAZ"ın müəssələrinin bir çoxu bağlanıb. Müstəqil respublikalar Rusiya ilə kooperasiya əlaqələrini qoruyub saxlayacaqlar, onlar Rusiyadan asılı vəziyyətdə olmaqla bərabər, Rusiya böhrana düşdükdə onlar da böhrana düşəcək. Həmin ölkələr çalışıb istehal sahələrini tam müstəqilləşdirməlidirlər.

Əgər iqtisadi böhran varsa, bu işsizlik, maddi rifah halnın aşağı düşməsi deməkdir. Bəzi ölkələrdə aclıq və safalət çoxalacaq. Nəticə etibarı ilə iqtisadi böhran sosial çıxışların başlanması ilə nəticələnə bilər. Çalışıb ölkədə işsiz və müavinətsiz insanın olmasına imkan verməmək lazımdır. Əgər belə bir insan və ailə olacaqsa həmin insan, ailə avtomatik olaraq işsizlər ordusuna qoşulacaq. Bu da potensial etirazçıdır. Belə etirazlarda ölkədə sabitliyin, asayişin qorunub saxlanması xeyli çətin olur. Sosial etirazlar kəskin qarşıdurmaya aparsa, qan tökülərsə, bu, istənilən ölkədə vəziyyəti kökündən dəyişə bilər. Sosial tələblə çıxış edən insanlara qarşı odlu silahlardan istifadə edilməməlidir. Qan tökülərsə, bunun qarşısını almaq çətin olar, bu artıq kütləvi etirazlara gətirib çıxara bilər".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az