200-dən çox Xocalı sakinini xilas edən Qarabağ qazisi: "Onun ürəyini almaq üçün erməninin başından güllə ilə vurub öldürdüm"
Cabbarov Oruc Rəhbər oğlu. 1962-ci ildə Ağdam rayon Əhmədavar kəndində anadan olub. 1988-ci ildən, daşdaşmadan başlayaraq, o zaman baş verən demək olar bütün döyüşlərdə iştirak edib, 1995-ci ilin oktyabr ayına kimi milli orduda xidmət edib. Oruc Cabbarov Ağdamın Əhmədavar rotasının komandiri olub.
Oruc Cabbarovla reportajı təqdim etməyimizə səbəb Oruc Cabbarovun fevralın 26-sı 9 döyüşçü ilə Qara Qaya istiqamətindən düşmənin mühasirəsini yararaq 200 nəfərə yaxın ermənilər tərəfindən əsir aparılan Xocalı sakinini, yaralı və ölüləri Ağdama gətirməsidir.
Ölkə.az Cabbar Orucovla olan həmin geniş müsahibəni sizə təqdim edir:
- Qarabağ müharibəsinə nə zaman qoşuldunuz?
- Könüllü olaraq 1988-ci ildən Qarabağda baş verən proseslərin içərisində olmuşam. Ağdamın Əhmədavar kəndi Əsgəran, Xoramurdla yaxın idi. Qarabağa gedən yol bizim kənddən keçirdi. 1988-ci ildə İrəvana yürüş olanda, Bəxtiyar və Əli şəhid olanda mən də orada olmuşam. Hər kəndin o zaman könüllü rotası yarandı. O zaman Əhmədavar kəndinin də rotası yarandı, mən də Əhmədavar rotasının komandiri olmuşam. Qarabağ Müdafiə Şahinləri yaranana kimi heç bir batalyonun tərkibində döyüşməmişik. Qarabağ Müdafiə Şahinlərinin komandiri isə Yaqub Rzayev idi. Ona "Ala Yaqub", "Qatır Məmməd" də deyirdilər.
- Xocalıda qırğının olduğunu nə zaman bildiniz və biləndən sonra nə etdiniz?
- Qaraağac qəbiristanlığında 18-19-cu postlarda idik. O zaman Xoramurd da bizdə idi. Ala Yaqubun uşaqları Xoramurdda və 19-cu postda idi, biz Əhmədavar uşaqları isə 18-ci postda dayanmışdıq, üzü Əsgərana tərəf. Gecə saat 2-3 radələrində atışmanı eşidirdik. Biz bilmirdik ki, Xocalı sakinlərini qırırlar. Elə bilirdik adi atışmadır. Səhərə yaxın bizə aydın oldu ki, xocalıları qırırlar, Xocalı camaatı Ağdama tərəf qaçır. O zaman bütün postlara məlumat verdik. Şelli ilə də əlaqəyə girdik. Şellidən xəbər aldıq ki, Xocalı camaatı qaçır, ancaq Ağdam tərəfə yox, məcburən dağlara, meşələrə gedirlər. Bunları biləndən sonra oturub əməliyyat planı hazırladıq ki, xocalılara necə köməklik edə bilərik. Baxdıq ki, Əsgəran istiqamətinə gedə bilmirik. Gördük ki, onlara kömək etməyin bir yolu var, o da Qara qayanı ermənidən alıb, camaatı o istiqamətdən Ağdama keçirməkdir.
Bu əməliyyatı heç bir göstəriş olmadan hazırlamışıq. Bu söhbət ancaq döyüşən oğlanların arasında olub. Xoramurda xəbər verdik ki, onlar o istiqamətdən atışmaya başlasın, 19-cu posta da xəbər verdik ki, Əsgəranə tərəf hücum etsinlər. Bunu etməkdə məqsəd ermənilərin diqqətini biz getmək istədiyimiz yerdən yayındırmaq idi. Öz postumuzdan Qara Qayaya keçdik. Bir neçə nəfəri mən, bir neçə nəfəri də Canpolad Rzayev (Yaqub Rzayevin oğlu) götürdü və Şelli istiqamətində getdik. Orada çoxlu sayda döyüşçü var idi, onlar da Xocalı sakinlərinə kömək etmək istəyirdi, ancaq irəli keçə bilmirdilər.
Şellidən İsgəndər, Xosrov və adını bilmədiyim, ancaq üzdən tanıdığım çoxlu sayda döyüşçü gəldi yanımıza. Şelli uşaqları mənə dedi ki, Oruc, camaatı ermənilər gözümüzün qabağında aparırlar. Onların içərisində dedim ki, Qara Qayaya çıxmaq olar, uşaqlığımız orada qoyun quzu otarmaqla keçib. Oraya sadəcə döyüşə-döyüşə yox, kəşfiyyat kimi, sakitcə çıxa bilərik. Plan qurduq ki, tam sakit gedib, qabağımıza erməni çıxana qədər güllə atmadan Qara Qayanı götürək. Qara Qayanı götürsək camaatı Ağdama keçirmək olardı. Allah bizə güc verdi və biz bunu etdik.
Qara Qaya əməliyyatı
Rəhmətlik Samirlə düz Qara Qayanın üstünə qalxdım. Biz Qara Qayanı alandan sonra Canpolad Rzayev tankla irəli keçdi. Biz Qara Qayaya qalxanda Şellidən Yaşarı, İsgəndəri, adını bilmədiyim, ancaq üzdən tanıdığım bir oğlanı ermənilər vurdu, onlar yaralandı. Yaşarla, İsgəndər hələ də sağdır. Biz də, Qara Qayanın üstündə iki erməni qalmışdı, onları öldürüb, Qara Qayanı tam tutduq. O zaman erməni anladı ki, Qara Qayanın, yəni onların başının üstündəyik. Qara Qayanın arxasında ermənilərin bir BTR-i, bir də BMP-si var idi. O zaman bizdə minaatan yox idi. Minaatan olsa idi onları vura bilərdik. Onlar biləndə ki, biz Qara Qayanı tutmuşuq, BTR-i, BMP-ni işə salıb qaçdılar. Bu zaman Canpolad tankla düşdü onların arxasınca. Ora elə bir yer idi ki, təpələr imkan vermədi onları görüm. Ondan sonra Canpoladı görmədim. Sonradan eşitdim ki, erməni BMP-si bizim tankı vurub və Canpolad Rzayev orada şəhid olub. Sonradan yanımıza Yaşar, İsgəndər, adını bilmədiyim oğlan və Xosrov gəldi. Yüksəklik bizdə idi. Əsgəran qalasına kimi hər şey gözümüzün qabağında idi. Oradan müşahidə etməyə başladıq ki, camaatı harada vururlar, əsirləri hara ilə aparırlar. Hər şeyi görəndən sonra məsləhətləşdik və qərar verdik ki, camaatı xilas edək. Düşdük aşağıya, gördüyümüzün, səsini eşitdiyimizin yanına gedə-gedə bir vaxt baxdıq ki, Əsgəran qalasına çatırıq. Bir yaralı görürdük, yanına gedirdik, deyirdi bizim filankəsimiz oradadır, gedirdik onu da tapmağa. Dağın döşünə çatanda bir yaşlı kişi yıxılıb dururdu. Xosrov mənə dedi ki, gedim o kişini götürüm geri qayıdaq. Xosrov məndən 20 metr aralanmışdı ki, uzandı. Hələ mənə çatmırdı ki, Xosrovu vurarlar. Hər tərəfdən güllə yağış kimi yağırdı. Öz-özümə fikirləşdim ki, Xosrov uzana-uzana, sürünə-sürünə, əyilə-əyilə gedəcək kişinin yanına. Çönüb arxaya baxdım. Gördüm neft bazası istiqamətindən Qarqar çayını 3 nəfər keçir. Gördüm onlar biz olan tərəfə gəlir. Dedim, Samir, Xosrov deyirdi, ermənilər arxadan gələ bilər. Gəl Xosrova da deyək, ortalıqdan çıxaq. Can şirin şeydir. Nə qədər də desək ki, qorxmurduq, ancaq can şirin şeydir. Kim ölmək istəyər? Xosrov, Xosrov, Xosrov qışqırdım, gördüm mənə cavab vermir. Öz-özümə dedim, nə oldu görəsən buna. Gözümün qabağında uzandı axı yerə. Dedim, Samir, arxadan gələnlər 100% ermənidir, ehtiyatlı olaq. Bunları xeyli irəli buraxdıq. Sonra bir neçə güllə atdım onlara. Gələnlər qışqırdı ki, Oruc, vurma, bizik. Öz-özümə fikirləşdim ki, bunlar adımı haradan bilir. Dedim, siz kimsiniz? Biri dedi, Qaraqulağam, biri dedi, Əmirəm. Güllə atmadım. Bunları yaxına buraxdım. Gördüm həqiqətən bizimkilərdir. Dəqiq görəndən sonrakı gələnlər bizim uşaqlardır, fikrim getdi Xosrovun yanına. Samirə dedim, Xosrov bayaqdan getdi, harada qaldı görəsən? Bu anda kolun arxasından bir qız dedi ki, qardaş, yoldaşını vurdular, səni də vuracaqlar. Elə onda mənə çatdı ki, ermənilər camaatı aparır, Xosrov da yerə uzanmayıb, onu güllə ilə vurublar. Xosrovu vuran erməni məni də vurmaq istəyirmiş. Sadəcə görüb ki, 3 nəfərik. Fikirləşib ki, bizi bir-bir vurduqdan sonra camaatı əsir kimi aparsınlar Ermənistana. Sonradan camaat bizə dedi ki, onları aparan ermənilər camaata deyirmiş, kim desə bizi aparırlar onları öldürəcəyik. 3-4 nəfər bizə deməyə cəhd edib, onları yerindəcə güllələyiblər. Heç kim də durub yerini bildirə bilməyib ki, biz buradayıq.
- Təxminən nə qədər Xocalı sakini var idi orada?
- Həmin dəstədə 60-dan çox adam var idi, çoxusu da arvad-uşaq idi. Qız aşağı oturan kimi ermənini vurdum. Onda başa düşdüm ki, ermənilər bizi görüb, camaatı uzandırıb yerə, gizlədiblər. Hər tərəf dərə-təpə, kollar olduğu üçün biz də onları görməmişik. Onda başa düşdüm ki, burada ermənilər var, bizimkiləri əsir aparırlar. Əmirgil soruşdu, Xosrov hanı? Dedim, Xosrovu vurublar. Gedib baxdıq ki, Xosrov ölüb. 20 metr arxaya çəkildik. Qışqırdıq ki, biz Ağdam uşaqlarıyıq, Ala Yaqubun, Allahverdinin uşaqlarıyıq. O zaman Allahverdi ilə Ala Yaqubu hamı tanıyırdı. Qışqırdıq ki, qorxmayın, kimsə varsa çıxsın. Biz gəlmişik sizə köməyə. Elə bil camaat yerdən əmələ gəldi. Nə qədər insan ortaya çıxdı. Çıxanlar dedi ki, qardaş, qorxmayın, bizi aparan 5-6 ermənidir. Camaatın hamısını çıxardıq kənara. Sonra həmin ərazini gülləbarana tutduq. Sonra ərazini axtardıq ki, görək erməniləri tapa bilirikmi. Orada 4 ermənini tapıb öldürdük. 25 yaşında bir erməni tapdım. Tutdum yaxasından dedim, gəl oğraş, sənin başını qardaşımın qəbri üstündə kəsəcəm. Həmin vaxt qardaşımın qırxı çıxmamışdı. Şuşaya düşən helikopterdə qardaşımla, bacımın yoldaşı şəhid olmuşdular. Bu erməni dedi ki, məni öldürmə, mənə görə nə desən edəcəklər. Allahverdi Bağırovun uşaqlarından biri, mənim Xosrov dayımı erməni öldürüb, ay Oruc, sən diri erməni aparmaq istəyirsən, deyib əlindəki pulemyotu üstümə tutdu. Bəlkə də yarım dəqiqə geciksəydim o oğlan məni güllədən keçirəcəkdi. Ağlaya-ağlaya mənə baxırdı. Onun ürəyini almaq üçün erməninin başından güllə ilə vurub öldürdüm. O erməni mənə dedi ki, Vitalikin yaxın qohumuyam. Camaata yolu göstərdik, hamı Qara Qayaya tərəf yola düzəldi, biz də onların arxasınca gəldik. Qara Qayaya çatanda Allahverdinin, Ala Yaqubun, Fred Asifin uşaqları camaatı yığdı bir yerə. Onlara kömək etməyə başladılar. Sonra onların hamısını göndərdik Ağdama. Yaralılara həkimlər baxdı, ölülər yuyulub dəfn edildi. Sağ qalanları isə Ağdam camaatı evlərinə apardı.
- Oraya yenidən qayıtdınızmı?
- 26-sı xocalıları yerbəyer edəndən sonra, 27-si səhər tezdən yenidən Qara Qaya tərəfdən keçdik. Dedilər, meyitlərimiz, yaralılarımız, sağ qalanlarımız var. Samirlə oraya çatanda gördük, bir qadın qucağında uşaqla qaçır. Biz də saqqallı idik. O elə bildi ki, biz erməniyik. Qışqırdıq ki, erməni deyilik, yenə qaçdı. Uşağını sinəsinə sıxıb qaçırdı. Gördük qadın ermənilər tərəfə qaçır, düşdük arxasınca tutduq. Dedik, bəs biz Ağdam uşaqlarıyıq, qorxma. Qadın dedi, qardaş, bu gecə burada qalmışam. Onu götürüb apardıq Ala Yaqubun batalyonuna. Orada çay, yemək verib, özlərinə gələndən sonra göndərdik Ağdama.
- Nə qədər adamı xilas etdiniz orada?
- 200-dən çox adamı xilas etdik. Yalan olmasın, 100-ə yaxın meyid çıxardıq. Ağdamdan müharibədə yüzlərlə can qoyan oğlanlar olub. Allaha şükür edirəm ki, Qara Qayaya çıxmaq ağlıma gəldi və o mühasirəni yarıb, bir elə insanı xilas etmək mənə qismət oldu. Kaş Xocalı soyqırımı olmayaydı, mənim də ayağıma bu əməliyyat yazılmayaydı...
Qara Qayanı ələ keçirib, Xocalı sakinlərini əsirlikdən xilas edərkən Xosrov Məmmədov və Canpolad Rzayev şəhid olub. Canpolad Rzayevə ölümündən sonra Milli Qəhrəman fəxri adı verilib. Oruc Cabbarovun keçirdiyi uğurlu əməliyyat və 200-dən çox xocalılını əsirlikdən xilas etdiyinə görə isə Xocalı və Ağdam rayon İcra Hakimiyyətlərinin başçıları onun fəxri ad alması üçün prezident aparatına rəsmi təqdimat yazıblar.
