Edam cəzası hansı ölkələrdə mövcuddur?

Azərbaycanda ölüm hökmü ilə bağlı qanun 1998-ci il fevral ayının 10-na qədər mövcud olub.

Buna qədər Azərbaycanda yalnız ağır cinayətlərdə ittiham olunan şəxslərə ölüm hökmü oxunub. Hazırda isə dünyada 58 dövlətdə edam cəzası hələ də mövcuddur. 35 ölkədə isə edam cəzası qanunla mövcud olsa da, son 10 ildə heç kim bu cəzaya məhkum edilməyib.

Qeyd edək ki, hazırda dünyada edam cəzaları ən çox Çin, İran, Pakistan, ABŞ, Səudiyyə Ərəbistanı, İraq və Vyetnam kimi ölkələrdə həyata keçirilir.

Müsəlman hüquq sisteminə salınan ərli qadının zina etdiyi halda daşqalaq edilərək öldürülməsi hökmü bir sıra müsəlman ölkələrində hələ də mövcuddur. Ancaq son onilliklərdə bu tip edama çox az rast gəlinib. Avropa ölkələri arasında edam cəzası tədbiq edən yeganə ölkə isə Belarusdur.

Çində narkotikdən istifadə, korrupsiya, vergi fırıldaqçılığı, dövlət əmlakını mənimsəmə, qadın alveri kimi 68 növ cinayət üçün ölüm cəzası nəzərdə tutlub. Bu günə qədər edam olunmuş vətəndaşların sayı dövlət sirri olaraq gizlədilir. Burada edam icrası ya öldürücü iynə, ya da güllələnmə yolu ilə həyata keçirilir.

İranda edam olunma ehtimalı hər 10 min insandan birinə düşür. Edam qanunları haqda məlumatsızlıq və şayiələr çoxluq təşkil etməkdədir. İranda xəyanət, narkotik alveri, adam öldürmə, təcavüz, insan alveri, terrorizm kimi cinayətlərə görə də ölüm hökmü çıxarıla bilər. Ölüm hökmünün icrası güllələnmə, asılma, daşqalaq edilmə formasında həyata keçirilir. Son illər İranda orta hesabla hər gün bir nəfər edam olunur. Araşdırmaçıların dediyinə görə isə, əksər edam prosesləri gizli həyata keçirilir.

ABŞ-da ölüm hökmü əsasən ağır cinayətlərə görə verilir və icra formasına görə ştatlar üzrə dəyişir. Burada elektrik stulu da daxil olmaqla, ümumilikdə ölüm hökmünün icrasının 5 növü var. Nə qədər qəribə görünsə də, dünyaya demokratiya dərsi keçən ölkədə bəzi məhkumlar edam növünü də özləri seçirlər. Hər halda, bu da bir demokratiya nümunəsidir. Xatırladırıq ki, ölüm hökmü ABŞ-ın 32 ştatında qüvvədədir.

İraqda edam qanunları İranda olduğundan çox az fərqlənir. Burada 48 fərqli maddəyə əsasən ölüm hökmü oxunur. Maraq üçün qeyd edək ki, hazırda dünyadakı edamların 80%-i İraq, Səudiyyə Ərəbistanı və İranın payına düşür.

Səudiyyə Ərəbistanında isə baş kəsilmə və daşqalaq üsullarından istifadə olunur. Burada narkotikdən təkrar istifadə və cadugərliyə görə də edam cəzası nəzərdə tutulur.

Məhbubə Gülməmmədova
Ölkə.az