"PKK-nın məhv olması birinci növbdə Bərzaninin marağında olmalıdır"

PKK Bərzaninin maliyə qaynaqlarını dayandırıb

Şimali İraq kürd muxtariyyətinin neft nazirliyi bildirib ki, Şimali İraqdakı zəngin neft yataqlarından dünya bazarlarına çıxarılan neftin həcmində ciddi surətdə azalma müşahidə olunur. Hər ay Türkiyə ərazisi ilə 10 milyon bareldən çox nefti dünya bazarlarına çıxaran Bərzani, PKK-nın sabotajları səbəbindən bu həcmi yarıya qədər azaltmaq məcburiyyətində qalıb.

Baş verənlərdən sonra ekspertlər bildirir ki, Bərzaninin peşmərgələri ilə Türkiyə ordusu birlikdə PKK-ya qarşı birlikdə döyüşə bilər. Bu hadisə baş verə bilərmi? Bərzani milli, yoxsa iqtisadi marağı üstün tutacaq?

Bunlarla bağlı politoloq Qabil Hüseyinli Ölkə.Az-a danışıb:

"Bu məsələyə birmənalı cavab vermək çox çətindir. O da faktdır ki, İraqın şimalındakı Bərzaninin rəhbərlik etdiyi kürd muxtariyyəti rəsmi Ankara ilə isti münasibətlərə malikdir. Vaxtı ilə Bərzani tamamilə Türkiyənin təsiri altında idi və xaricə gedərkən də türk xarici pasportlarından istifadə edib. Hər yerdə özünü Türkiyə vətəndaşı kimi təqdim edib. Türkiyə İraqın şimalındakı kürd muxtariyyətinə çox böyük sərmayə yatırır. Bu gün Bərzaninin hakimiyəti altında olan torpaqlarda aparılan tikinti işləri, ticarət işləri hamısı türkiyəli iş adamları tərəfindən həyata keçirilir. Bərzani hökumətinə lazım olan malların 80-90%-i Türkiyədən idxal olunur. Bunun sayəsində də İraqın şimalı xeyli çiçəklənib, müasirləşib. Şimali İraq kürd muxtariyyətinin paytaxtı Ərbil şəhəri müasir şəhərlər stilində göydələnlərlə dolub. Əhalinin də içərisində milyonerlər təbəqəsi formalaşıb. Bunlar hamısı İraq mərkəzi hakimiyyətinin icazəsi olmadan İraq neftinin satılması hesabına əldə edilib. Son zamanlar İraqın bu hissəsinin dünya bazarına neft çıxarmasına PKK ciddi problemlər yaradır. Onu da bildirək ki, Bərzani höküməti neftin böyük hissəsini Türkiyəyə satır.

Şimali İraq kürd muxtariyyəti özünü müstəqil adlandırsa da əslində İraqın tərkib hissəsidir. Kürdlər muxtar səlahiyyətlərə malikdirlər. Kərkükdən başlayıb Türkiyənin Yumurtalıq, Ceyhan limanı hissəsinə qədər çəkilmiş iri neft kəmərini PKK-çılar dəfələrlə partladıb. Demək olar ki, həmin kəmər fəaliyyət göstərmir. PKK-ya qarşı Bərzani hökuməti Türkiyənin Yumurtaıq bölgəsində ciddi mübarizə aparır.

İqtisadi maraqlar milli maraqları üstətələyir

Bərzainin başçılıq etdiyi muxtar qurum üçün pul hər şeydən üstün olub. Çünki onlar belə hesab edirlər ki, məhz neftin hasilatı hesabatına kürd dövlətinin atributlarını yaradıb, peşmərgələrdən ibarət nizami ordu qurub. Ordunu aviasiyadan başqa bütün müasir silahlarla təchiz edib. Beləliklə də, özünü tam müdafiə etmək imkanlarına sahibdir. Belə bir şəraitdə onun əsas valyuta gəlirlərinin qarşısını alan PKK-ya qarşı mübarizə aparması təbii görünə bilər. Çünki PKK dağıdıcı və terrorçuluq fəaliyyəti ilə məşğuldur. PKK Türkiyədən əlavə kürdlərin özünə də ziyan vurur.

Məsud Bərzani açıq etiraf edir ki, bu gün müstəqil Kürdüstan dövlətinin yaranması üçün şərait yoxdur. Üstəlik də, dünyanın güc mərkəzləri Yaxın Şərqdə ərazilərin dəyişdirilməsinə icazə verməyəcəklər, ərazilərin yenidən biçilməsi bölgəni barıt çəlləyinə döndərəcək. Bərzani üçün, İraq kürdləri üçün genişləndirilmiş muxtariyyət səlahiyyətləri və təbii sərvətlərin mərkəzi hakimiyyətlə bərabər bölüşdürülməsi məsələsi daha cəlbedici ideyadır. Bərzani İraq mərkəzi hakimiyyətinin gücsüzlüyündən istifadə edərək, İraqın əsas neft mənbələrini ələ keçirib və neftini satır.

Belə görünür ki, Bərzani PKK-ya yardım göstərmir. Bir zamanlar Türkiyə ilə İranın PKK-ya qarşı başlatdıqları əmliyyatlar zamanı Qəndildən qaçan PKK-çılar Bərzaninin ərazisinə sığındıqları vaxt Bərzani onlardan muxtariyyət ərazisindən çıxıb getməyi tələb etdi. Yalnız yaralıların bir qismi hospitallara yerləşdirilmişdi. Türkiyənin Milli İstihbarat Təşkilatı (MİT) ilə Bərzaninin xüsusi xidmət orqanları arasında müəyyən informasiya mübadiləsi var. Onlar Qəndil və PKK haqqında materialları Türkiyə tərəfinə ötürürlər.

Seçim qarşısında qalan Bərzani

Qəndildə olan PKK-çılarla həm İran höküməti, həm də İraq höküməti arasında əlaqələr mövcuddur və onlar PKK-ya təsir göstərə bilirlər. Bütün hallarda bu təsirlər Türkiyəyə təzyiq rıçaqıdır. Son zamanlar PKK-nın aktivləşməsi və Türkiyədə ciddi terror aktları törətməsi də bununla əlaqədardır. Bərzani hökuməti strateji seçim qarşısındadır. O, ya kürd təssübkeşliyinə qapanaraq PKK-nın təsiri altına düşməlidir. Bu isə Bərzanin tamamilə iflasa uğramasına gətirib çıxara bilər. Başqa bir seçim isə Türkiyə ilə birlikdə bu terror qrupunu zərəsizləşdirib, özünün tabeliyinə keçirməkdir. Bərzani Türkiyə ilə birgə işləsə, PKK haqda məlumatları MİT-ə ötürsə, Türkiyə qısa müddətdə PKK-nı zərərsizləşdirər. Bundan sonra da Bərzani İraqın şimalında həm neft satışını, həm də tikinti quruculuq işlərini davam etdirə bilər.

Mediada peyda olmuş "Türkiyə-Bərzani birliyi" ideyası nahaq yerə atılmayıb. Bu ictimai rəyi öyrənmək məqsədi ilə edilən bir gedişdir. Bir gün Bərzaninin peşmərgələri ilə Türkiyə ordusunun birgə həm PKK, həm də PYD-yə qarşı döyüşdüyünü görsək təəccüblənməməliyik".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az