Depressiyanı yaradan səbəblər və məşhurların sitatları

Mart ayıdır və yazın başlamasına sayılı günlər qalır. Adətən bu ərəfədə insanlar daha həyat dolu olurlar, yaradıcı insanlarda yazmağa, digər bacarıqlarını göstərməyə meyl artır. Ancaq sirr deyil ki, yaz həm də intiharlar fəslidir və depressiyaların ən çox qeydə alındığı iki fəsildən (payızla yanaşı) biridir. Bəs depressiya özü nədir və bu sağalmaz xəstəliyi hansı səbəblər yaradır?

Depressiya əsasən iki cür olur. Monopalyar və Bipolyar. Monopolyar depressiyada insan özünü tükənmiş hiss edir, özünə qapanır, qəmgin olur, iştahı olmur, işləmək istəmir, çox yatır və s. Əsasən öz fikirlərinin təzyiqi altına düşür. Monopolyar depressiyada kimsə müdaxilə etməsə, bir aydan sonra özü geri çəkilir. Bipolyar depressiya isə ikili keçir. Əgər monopalyarda enmə ilə müşahidə olunursa, bipolyarda əhval ruhiyyənin tez tez dəyişməsi ilə-yəni əhvalın enməsi və qalxması ilə müşahidə edilir. Bu daha ciddi müalicə tələb edir.
Depressiyanın iki müalicə üsülü var. Psixiatr təyin etdiyi dərmanlar- antidepresantlarla müalicə və psixoterapiya. Birinci üsulda təxminən iki həftədən sonra müəyyən irəliləyiş müşahidə olunur. İkinci üsul isə daha uzun müddətli və daha keyfiyyətlidir.

Səbəb

Bəs depressiya nəyin nəticəsində yaranır? Depressiyanın bir kimyəvi əsası da var və ilk öncə hansısa xəstəliyin nəticəsində yarana bilər. Misal olaraq böyrək xəstəliklərini göstərə bilərik. Bu, elmi dildə reaktiv depressiya adlanır. Psixoloji səbəbləri olan depressiya isə yaşadığı çətinliklər, misal olaraq, sevdiyi şəxsdən ayrılmaq, yaxın adamını itirmək və s. kimi səbəblərdən yarana bilər.

Bəzi mütəxəssislər isə bu qənaətdədirlər ki, fəsil dəyişikliyi psixikamızda depressiya yönümlü dəyişiklik edə bilir. Amma tanınmış psixoloq Dəyanət Rzayev belə düşünmür. Onun fikrincə, fəsil depressiyası tam sübüta yetirilməyib:

"Yazda misal üçün biokimyəvi proseslər gedir və əhval-ruhiyyə yaxşı olmalı olduğu halda, depressiya güclənə bilir. Qışda isə depressiya vitamin çatışmamazlığı və sair amillərlə əlaqəli ola bilər. Yenə də bu tam sübuta yetirilməyib ki, yazda yaxud hansısa fəsildə depresiya daha çox olur".

Havanın buludlu ya günəşli keçməsi psixikada dəyişikliklər yaradırmı? Ekspertimiz bildirir ki, depressiyanın müalicəsində sarı rəngdən daha çox istifadə edirlər, səbəb isə günəşi xatırlatmasıdır. Günəş az olanda, yağışlı, buludlu havalar insanların əhval ruhiyyəsinə psixoloji olaraq mənfi təsir göstərə bilir.

Depressiyaya daha çox yaşlılar arasında rast gəlinir:

"Onlarda bu yaşla bağlı, bəzi şeylərə gec qaldıqları düşüncələri və xəstəliklər səbəbindən yaranır. Bəzən də elə olur ki, insan normal həyatını yaşayır, işə gedir, evə gəlir, amma həyatdan ləzzət ala bilmir. Soruşanda deyir, depresiyadayam. Bu, əslində pessimiya adlanır. Başqa cür desək, xroniki depressiya. İnsan yaşayır, lakin həyatdan ləzzət ala bilmir".

Məlumdur ki, psixoloqların qəbuluna düşmək üçün müəyyən vəsait ödəmək lazımdır. Bəs buna maddi imkanı çatmayanlar depressiyadan qurtulmaq üçün nələr edə bilərlər? Ekspert bildirir ki, bunun üçün ilk növbədə ətrafdakı insanlar, xüsusən də qohumlar arasında ayrı-seçkilik salmamaq lazımdır:

"Xoşladığı insanlarla ünsiyyətə girməli, yaxın adamlarla görüşməli, öz problemləri, onu narahat edən şeylər barəsində yaxınlarına danışmağa çalışmalıdır. Daima ünsiyyətdə olmalı və özünə qapanmamalıdır. Lakin heç bir müdaxilə olmasa belə, bir aydan sonra depressiya aradan qalxa bilir. Əgər insan depressiya halı yaşayırsa. effektiv ola biləcək çox yaxşı bir üsul vardır. Belə ki insan iki gün ərzində yatmamağa çalışmalı və aktiv həyat sürməlidir. İki gün sonra dərin yuxuya gedir və bununla depressiyadan xilas ola bilir".

Bəs görək dünyaca məşhur şəxslər depressiya barədə nələr deyiblər?

Məşhur yazar və psixoloq Vladimir Dovqan hesab edir ki, depressiya qeybdən üzərimizə düşmür. Dovqana görə depressiyanı həyatımızdakı digər nəticələr kimi özümüz yaradırıq.

Deyl Karneginin isə depressiya barədə düşüncələri bir qədər fərqlidir. Sitat:

"Qurtuluş günü bu gündür. Depressiya və narahatlıq hissi, gələcək haqda narahat olan insanları təqib edir. Bir günün çərvisində yaşamağa kömək vərdişlər yaradın".

Ute Erxartın dediklərindən: "Depresiya adətən fəaliyyətsizliyin, motiv əksikliyi və qeyri aktivliyin nəticəsidir. Öz qəzəbi qarşısındakı qorxu ona gətirib çıxarır ki, qadın öz hisslərinə yönələ bilmir. Qıcıqlanmalar bütün emosiyaların qarşısını kəsərək, artmağa başlayır. Bu cür daxili aqresiyanın nəticəsində depressiya, yorğunluq yaranır".

Ziqmund Freydin depressiya barədə fikri xeyli lakonikdir: - bu, dondurulmuş qorxudur.

Məşhur aktyor Cim Kerii məsələyə belə münasibət bildirir: "Problemləri həll etmək lazımdır, dərmanlarla boğmaq deyil".

Karl Qustav Yung isə depressiyanı qara geyimli qadına bənzədir. Əgər o gəlibsə, onu qovma, qonaq kimi süfrəyə dəvət elə və qulaq as, niyyətini öyrən.

Alfred Adler: "İnsan yalnız özünü başa düşməyə çalışdıqdan sonra adaptasiya olunmamış, depresiya zamanı yaranmış həyat stilini düzəldə bilər".

Mixail Litvak: "Depresiya insana özü haqda düşünməyə başlaması üçün verlir".

Hazırladı: Məhbubə Gülməmmədova
Ölkə.az