Azərbaycanda pensiyaçılar niyə kredit almamalıdır?
“160 manat pensiya alan birinin banka 6000 min manat borcu var”.
Yeni yaradılan Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası əhaliyə xarici valyutada istehlak kreditlərinin verilməsinin dayandırmasının ardından növbəti qərar qəbul edib.
Belə ki, Palata Azərbaycanda pensiyaçılara kreditlərin verilməsinin dayandırılması barədə qərar qəbul edib.
Belə bir qərarın qəbul edilməsi cəmiyyətdə 3 fikrin yayılmasına səbəb olub. Birinci qrup adı vətəndaşlar bu qərarın onların kreditə əlçatanlılığının (nəzərə alsaq ki, belə kreditlərdən pensiyaçılar birbaşa faydalanmırdılar. Əsasən belə kreditləri onların övladları pensiya kartından istifadə etməklə kredit əldə edirdilər - red.) qarşısını almaq istiqamətində növbəti addım olduğunu qeyd etsələr də, ikinci bank mütəxəssisləri pensiyaçıların kreditdən istifadə etməklə borclandığını qeyd edir, qərarın düzgün, hətta müddətsiz olmasını təklif edirlər.
Üçüncü qrup ekspertlər isə bu qərarın qəbulunu, ümumiyyətlə düzgün hesab etmir.
Belə ki, “Azcoll” kollektor şirkətinin rəhbəri Pərviz Məmmədov qeyd edir ki, qərarın qəbul edilməsi düzgün addımdır və bu pensiyaçların hüquqlarının pozulması anlamına gəlmir:
“Əsasən, 160 manat pensiya alan birinin banka 6000 min manat borcu var. Həmin şəxs vəfat edənə qədər bank bu pulu onun əlindən alacaq. Bu isə sual yaradır ki, pensiyaçı bundan sonra necə yaşayacaq? Düşünürəm ki, bu qərar düzgündür. Pensiyaçılara kreditin verilməsi lazım deyil”.
P.Məmmədov qərarın problemli kreditlərin azalmasına təsirindən də danışıb:
“Düşünürəm, bu qərar problemli kreditlərin azalmasına təsiri olmayacaq, çünki onsuz da indi kredit verilmir. Kim kredit ala bilirdisə, alıb artıq”.
Bank mütəxəssisi qeyd edir ki, bu qərar müddətsiz olsa yaxşıdır, çünki pensiyaçılar riskli müştəri qrupudur.
“Pensiyaçılara tətbiq edilən qadağa bütün banklara yox, bir neçə banka, xüsusilə də pensiyaların verilməsini həyata keçirən banka zərər vuracaq. Pensiyaçıların isə kreditə əlçatanlığını məhdudlaşdıracaq.
Əslində bu sahədə müəyyən islahatların aparılmasına ehtiyac var idi. Çünki aylıq pensiyası bir neçə yüz manat olan və riskli kateqoriyaya daxil olan pensiyaçılara uzun müddətə iri məbləğdə (15 min manata qədər) kreditin verilməsi təhlükəli idi.
Əlbəttə, pensiya kimi stabil olan və arxasında dövlət duran aylıq gəlir bu riskləri azaldır. Çünki pensiyaçının ixtisar olunmaq və ya iş yerinin bağlanması kimi riski yoxdur.
Ən əsası isə vaxtlı-vaxtında bank hesabına oturur və bank onu problem çəkmədən hesabdan götürə bilir. Düzdür, pensiyaçılardan kartı yığan banklar da var və bu, qanunsuzdur. Burda yeganə təhlükə sağlamlıqla bağlıdır.
O da aydındır ki, aylıq qazancını rəsmi təsdiq edə bilməyən ailə üzvləri üçün pensiyaçı ata-ana və ya baba-nənə kreditə çıxış imkanı idi. İndi bu imkan da bağlandı.
Fikrimcə, Palata pensiyaçılara verilən krediti məhdud da olsa bərpa etməlidir. Məhdudiyyət ilk növbədə kreditin məbləğində tətbiq edilməlidir.
Bu məbləğ ən çoxu 5 min manat ola bilər. Kreditin verilmə müddətini 1-2 ilə qədər azaltmaq olar.
Üstəgəl, banklar da öz növbəsində digər müştərilərlə müqayisədə pensiyaçılara verilən kreditlərin illik faiz dərəcələrini aşağı salmalıdır”, - deyə iqtisadçı-ekspert Samir Əliyev öz Facebook səhifəsində yazıb.
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin rəhbəri (CESD) Vüqar Bayramov isə qeyd edir ki, əgər vətəndaşın ödəmə qabiliyyəti varsa, onun yaşından, peşəsindən asılı olmayaraq kredit almaq hüququ olmalıdır:
“Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası təqaüdçülərə kreditlərin verilməsini qadağan edib. Beynəlxalq praktikada hansısa yaş qrupuna keditlərin verilməsinin qadağan edilməsi halına rast gəlinmir.
Əgər vətəndaşın ödəmə qabiliyyəti varsa, onun yaşından, peşəsindən asılı olmayaraq kredit almaq hüququ olmalıdır. Eyni zamanda, kimə kredit verib-verməmək hansısa qurumun deyil, bankın səlahiyyətindəki məsələ olmalıdır. Müştərinin ödəmə qabiliyyətini bank qiymətləndirməlidir.
Eyni zamanda, əgər təqaüdçü yüksək pensiya alırsa və hətta öz həyatını sığorta etdirib kedit üçün müraciət edirsə, bank nə üçün ona mənfi cavab verməlidir ki? Ödəmə qabiliyyəti olan pensiyaçı yaşı nisbətən çox olduğuna görə niyə kredit almaq hüququndan istifadə etməməlidir ki? Yaş heç zaman meyar ola bilməz, əsas kriteriya ödəmə qabiliyyəti olmalıdır.
Eyni zamanda, beynəlxalq praktikada konkret əhali qruplarına qadağaların tətbiq edilməsi diskriminasiya kimi qiymətləndirilir. Yaş qruplarına görə kredit verilməsinə məhdudiyyətlər tətbiq etməklə problemi kredit məsələsini həll etmək mümkün deyil. Bunun üçün daha kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsinə ehtiyac var”.
Qeyd edək ki, Azərbaycanda Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası banklara pensiyaçılara kredit verilməsi prosesini müvəqqəti dayandmağı tövsiyə edib. (oxu.az)
