"Rusiya Türkiyəyə, Türkiyə isə Rusiyaya möhtacdır"

Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin istiləşəcəyi deyilir

Bəziləri iddia edir ki, Rusiya və Türkiyə arasında baş verən gərginliyin əsas səbəbkarı Əhməd Davudoğlu olub. Buna görə də, Əhməd Davudoğlunun Türkiyənin baş naziri vəzifəsindən istefasından sonra Rusiya Türkiyəyə rəsmi nümayəndə heyəti göndərmək qərarı verib. Əhməd Davudoğlunun Rusiya təyyarəsinin vurulmasını "mən əmr etmişəm" deməsi də, iki dövlət arasında münasibətlərin gərgin qalmasında səbəb kimi göstərilir. Davudoğlunun baş nazir postindan gedişindən sonra Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin necə olacağı maraqla gözlənilir.

Rusiya-Türkiyə münasibətləri ilə bağlı Slavyan-Türk Birliyi hərəkatının lideri, politoloq Adıgözəl Məmmədov Ölkə.Az-a danışıb:

"Rusiya siyasi rəhbərliyini bəziləri monolit kimi görür. Bu elə deyil. Hər kəs başa düşsün ki, Putin Rusiya demək deyil. Rusiya tarixini, Rusiyanın dövlətçilik tarixini, siyasi tarixini bilməyənlər belə deyir.

Baş verən proseslər bir daha onu göstərdi ki, Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin yaxınlaşması istiqamətində psixoloji addımlar gözlənilir. Son baş verənlər onu göstərir ki, istər Rusiya, istərsə də Türkiyə Yaxın Şərqin, Orta Asiyanın və regional baxımdan geopolitik gücə malik olan dövlətləridir. Türkiyə də başa düşür ki, Rusiyasız Orta Asiya, Cənubi Qafqazda, ümumiyyətlə Avrasiya regionunda heç bir addım atmaq mümkün deyildir. Rusiya dünyanın aparıcı dövlətidir, Türkiyə isə regionun aparıcı dövlətidir.

Müxtəlif ssenarilərlə oynamaq göstərdi ki, baş verənlərin heç bir nəticəsi yoxdur. Regionun aparıcı dövlətləri var. Avrasiya coğrafiyasında söz sahibi Rusiyadır, Yaxın Şərqdə isə söz sahibi Türkiyədir. Rusiya ilə Türkiyənin münasibətlərinin bərpası istiqamətində qarşılıqlı planlar var. Rusiya siyasi hakimiyyətində müəyyən qüvvələr var ki, Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin yaxınlaşmasını istəmir. Bu münasibətlərin gərginləşməsini, kəskinləşməsini, iğtişaş forması almasını istəyirlər. Həmin adamlar kürdlərə yardım edir ki, Türkiyə parçalansın. Çalışırlar ki, Türkiyəni regional güc olmağa qoymasınlar. Bu ssenariləri həyata keçirən qüvvələr var və bunları da gündəlik gündəmə gətirirlər.

Rusiya siyasi hakimiyyətində, Putinin çevrəsində elə siyasətçilər də var ki, onlar məsələlərə obyektiv yanaşırlar. Rusiyanın iqtisadi potensialı imkan vermir ki, dünyada ABŞ kimi oyunçu olsun. Türkiyənin tarixi keçmişi var. Türkiyə olduqca olacaqdır. Təkcə Türkiyə ilə iş bitmir. Böyük türkdilli coğrafiya var. Türkdilli coğrafiya hazırda hər hansısa imperiyanın əsarətində olan quberniyalar deyil. Onlar müstəqil dövlətlərdir. Müstəqil dövlətlərin isə manevr imkanları yetərincə genişdir. Ona görə də, bu reallığı anlayan qüvvələr var.

Rusiyanın tərəfdaşı olacaq yeganə dövlət Türkiyədir. Çinin gözü Uzaq Şərqdə və Sibirdədir. Çin məqam gözləyir ki, Sibiri ələ keçirsin. Bunu Rusiya çox gözəl bilir. Şərqi Avropa dövlətlərinin hamısı NATO-nun nəzarəti altındadır. Rusiyaya tərəfdaşlıq edə biləcək dövlət yoxdur. Yalnız slavyan və türk dilli xalqlar bu coğrafiyaya hakim ola bilərlər. Türkdilli xalqlara təsir etmək imkanları isə Türkiyənin əlindədir. Türkiyəni ABŞ-ın əlində maşa olaraq regionda öz siyasətini həyata keçirməsinə baxmaq, yoxsa onunla bərabər çalışmaq? Rusiya bunu düşünür. Rusiya Türkiyədən nə qədər uzaqlaşacaqsa, Türkiyə birbaşa ABŞ siyasətini regiona yeritməyə başlayacaq. Ona görə də, Rusiya Türkiyəyə, Türkiyə Rusiyaya möhtacdır.

Açığı Əhməd Davudoğlunun üzərində ABŞ xüsusi xidmət orqanları oynamağa başlamışdı. Rus təyyarəsi vurulanda Davudoğlu "mən əmr etmişəm rus təyyarisini vursunlar" deyərək sanki Ərdoğana qarşı bir qüvvə yaradırdılar. Türkiyə siyasətinə təsir edən xarici güclər Davudoğlunun yanında yığışmağa başladılar. Ancaq Davudoğlu Türkiyə dövlətinə bağlı biridir. Davudoğlunun Türkiyə dövlətinə bağlılıq hissləri onu mcbur etdi ki, istefa versin. Davudoğlunun imkanı var idi ki, Ərdoğanı küncə sıxışdırsın, ancaq bunu etmədi. O Türkiyənin müəyyən geopolitik mərkəzlərin əlində oyuncağa çevirliməsini istəmədi".

Qeyd edək ki, AKP-nin sədr və baş nazir kreslosuna yeganə namizədi hazırkı rabitə və nəqliyyat naziri Binəli Yıldırımdır.

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az