"ABŞ Suriyada Rusiyaya uduzsa da, Cənubi Qafqazda güzəştə getməyəcək"

Son vaxtlar Dağlıq Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı beynəlxalq aləmdə müsbət fikirlər səsləndirilir.

İranın ali dini lideri Ayətullah Xameneinin beynəlxalq məsələlər üzrə müşaviri və İslam Oyanış Assambeleyasının baş katibi Əli Əkbər Vilayəti bilidirib ki, onlar həmişə problemin və iki qonşu ölkənin ixtilafının dinc yolla həllinin tərəfdarı olublar.

"Əgər tərəflər istəsə, İran Dağlıq Qarabağ münaqişəsində vasitəçi ola bilər".

İrandan əlavə Minsk qrupunun amerikalı həmsədri Ceyms Uorlik də deyib ki, artıq danışıqlar masasında təkliflər var. Bu təkliflər münaqişənin həllinə gətirib çıxara bilər.

Ceyms Uorlik tərəflərin prosesi irəlilətmək üçün gələcəkdə də konstruktiv işləyəcəklərinə ümid etdiyini qeyd edib.

Dağlıq Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı ABŞ, Türkiyə, İran və Rusiyanın yeritdiyi siyasəti politoloq Qabil Hüseynli Ölkə.Az-a şərh edib:

"İranın bununla bağlı söylədiklərinə ehtiyatla yanaşmağın tərəfdarıyam. Çünki İran bu günə qədərki dövrdə şiə, müsəlman dünyasının liderlərindən biri kimi, xristian ideologiyasını önə verən dövlətin nəinki qarşısında dayandı, üstəlik ona müxtəlif formalarda yardım etdi. Bu gün ikitərəfli əməkdaşlıq formaları davam edir. Ermənistanın blokadada qalmamasının tək səbəbi İrandır. Türkiyə, Azərbaycan, müəyyən qədər də Gürcüstan Ermənistanı blokadada saxlayır. İranın açdığı dəmiryolu, körpü nəfəsliyi bir növ Ermənistanın ayaqda qalmasına, danışıqlarda daha qeyri-konstrutiv siyasət yürütməsinə dəstək oldu. Düzdür, İran dövləti fars şovinizminə əsaslansa da, onun gözünə İslam dəyərləri qatılsa da, bu ölkə İslam dövlətinin ərazisinin işğalı məsələsinə nə beynəlxalq təşkilatlarda, nə də digər qurumlarda axıra qədər prinsipial yanaşmadı.

ABŞ-a gəldikdə, rəsmi Vaşinqton problemin ilk vaxtlarında məsələyə başdansovdu, onun maraq dairəsinə aid olmayan bir iş kimi yanaşırdı. Hadisələr inkişaf etdi, Azərbaycan Qərbin mühüm enerji dəhlizinə, bölgənin lider dövlətinə çevrildi. Beləliklə də Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlərdə oynadığı rol daha da dinamikləşdi. ABŞ-da Cənubi Qafqazda maraqları üçün Azərbaycanın daha böyük roy oynaya biləcəyi qənaəti formalaşdı. Son dövrlərdə prezident Barak Obamanın, digər dövlət rəsmilərinin dilindən də ermənilərin işğalçı dövlət olduğu və onların öz qoşunlarını Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərindən çıxarılması fikri xüsusi vurğulandı. ABŞ 7 rayonun azad edilməsini dəfələrlə və israrla desə də, Dağlıq Qarabağın statusu məsələsində birmənalı fikir bildirmir. ABŞ referendum yolu ilə Dağlıq Qarabağın statusunun həll edilməsi məsələsini hələ də müdafiə etməkdədir. Rəsmi Vaşinqton bununla da Azərbaycanın unitar dövlət quruluşuna xələl gətirəcəyinin sanki fərqində deyil. ABŞ-da hələ də bölgənin nüanslarını dərk edə biləcək siyasi xətt formalaşmayıb. Bu nöqteyi-nəzərdən mənə belə gəlir ki, ABŞ-ın siyasəti axıra kimi obyektiv deyil. Hər halda Rusiyanın Dağlıq Qarabağ siyasətindən xeyli fərqlənməyə başlayıb. ABŞ-ın indiki mövqeyi əvvəlki mövqeyindən qat-qat pozitiv səviyyədədir. Buna görə də, ABŞ-ın mövqeyində xeyli müsbət irəliləmənin olduğu qənaətinə gəlmək olar.

Məsələdə Türkiyənin oynadığı rol obyektivliyi ilə seçilir. Türkiyə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü birmənalı şəkildə dəstəkləyir və həm də qeyd edir ki, Azərbaycanın mövqeyi bizim mövqelərimizə tam uyğundur. Türkiyə Azərbaycanın unitar dövlət quruluşunun qorunub saxlanılmasına tərəfdar çıxır. Rəsmi Ankara son vaxtlar Rusiya ilə bu istiqamətdə müəyyən danışıqlar aparır. Düzdür, danışıqların tam nəticə verəcəyini söyləmək xeyli çətindir. Hər halda Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri bütün sahələrdə, o cümlədən hərbi sahədə möhkəmlənir. Türkiyə hələ də bizim bir nömrəli hərbi, siyasi partnyorumuz olaraq qalmaqdadır. Bu siyahıya Pakistanı da əlavə etmək olar.

Rusiya isə müsəlman zonasndakı əlaltısına hələ də xüsusi bir duyğu ilə yanaşmaqdadır. Ermənistan bu gün ən hərbiləşdirilmiş bölgədir. Ölkənin hər kvadrat metrinə düşən hərbi sursat və əsgər heyətinin sayına görə Ermənistan dünyada birinci yerdədir. Bu məsələdə Rusiyanın oynadığı qeyri-konsturuktiv rol xüsusi vurğulanmalıdır. Ona görə də, Rusiyanın obyektiv, ədalətli hakim olacağı haqqında qənaətə gəlmək xeyli çətindir.

Azərbaycan Türkiyə ilə əlaqələrini qorumalı, onu daha da möhkəmləndirməlidir. Rusiya ilə komprantasiyaya getmək olmaz, yaxın qonşuluq münasibətləri qorunub saxlanılmalıdır. ABŞ-la münasibətlərimizin inkişafına qayğı göstərmək lazımdır. Artıq belə görürnür ki, ABŞ-ın Rusiya ilə rəqabəti başlayıb. ABŞ Suriyada bu rəqabətdə Rusiyaya uduzsa da, Cənubi Qafqazda uduzmaq istəməyəcək".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az