\"Vətən keşikçisi olacaq gənclərin ilkin hazırlığına diqqət ayırmaq bu günün tələbidir\"

Maraqlıdır ki, bu şəraitə baxmayaraq ölkəmizdə hərbi vətənpərvərlik klubları demək olar yoxdur. Məktəblərdə isə hərbi dərslər demək olar ya keçirilmir, keçirilsə də ancaq nəzəri baxımından keçirilir.

Yuxarıda qeyd etdiklərimizlə bağlı "Ölkə.Az"-ın suallarını hərbi ekspert Abuzər Əbilov cavablandırıb:

- Hərbi vətənpərvərlik klublarının yaradılmasına ehtiyac varmı? Yaradılacaqsa, hansı formada olmalıdır?

- Hərbi vətənpərvərlik klubları (uşaq və gənclərin vətənpərvərlik klubları) əsasən qeyri-kommersiya və dövlət əsaslı ictimai birliklər toplusu olaraq, əsasən uşaq və gənclərin siyasi tərbiyəsi və silahlı qüvvələrə ilkin hazırlığı, sağlam düşüncə və həyat tərbiyəsi ilə məşğul  olur. Bu zaman hazırlanan uşaq və gənclərin cinsi vacib deyil. Dünya praktikasına baxanda bu birliklər unikal ictimai təlim və tərbiyə üsuludur. Bu zaman uşaq və gənclərdə kollektivçilik, çətinlikliklərə dözüm, vətənpərvərlik hissləri, vətənə və dövlətə sədaqət, düşmənə nifrət və s. kimi keyfiyyətlər oyadılır ki, bu da gələcəkdə vətəndaş anlamında hədsiz lazımı bir keyfiyyətdir. Bundan əlavə, bu klubların həm də hərbi idmanın, sərt şəraitlərdə yaşamanın, ilkin tibbi yardımın, ümumvətəndaş müdafiəsinin, fövqəladə hallar zamanı davranmanın və s. kimi lazımı faktorların aspektlərinin aşılanmasında böyük rolu var.

Dövlətimiz bir cox sərhədlərdə bizə düşmən və sabit olmayan dostluq şəraitində yaşayan dövlətlərlə əhatə olunduğundan, bu kimi vacibi tədbirlərin bilavasitə təşkili PA müdafiə məsələləri, MM təhlükəsizlik və müdafiə komissiyaları, MN, DSX, SHXCDX, Təhsil Nazirliyi, Gənclər və Turizm Nazirliyi, Səhiyyə Nazirliyi və s. tərəfindən ciddi nəzarətə götürülərək, müvafiq tədbirlər görülməlidir. Bu işin təşkilində və aparılmasında əsasən ixtisaslı pedaqoq və Qarabağ savaşında iştirak etmiş ixtisaslı hərbçilərdən istifadə olunmalıdır. Əsasən Azərbaycanda bir neçə vaxt əvvəl təşkil olunan bir sıra kurslar (snayper, kəşfiyyatçı, paraşütçü) bu kimi ölkə üçün qlobal və vacibi prosesi əvəz edə bilmədi. Çünki, teoriya heç zaman praktikanın yerini, sinif otaqları təbiəti, meşələri, dağları və burada təşkil olunmuş düşərgələrin dəyərini verə bilmir. Bu, elmdə təsdiq olunmuş amildir.

Son illərin reallığıdır ki, orduya çağırılan gənclər, təhsil müddətində “ilkin hərbi hazırlıq” fənlərinin yarıtmamazlığı, praktiki məşğələlərin olmaması, ixtisaslı hərbi pedaqoqların çatışmaması üzündən silahlı qüvvələrdə həm texniki, həm də mənəvi çətinliklərə məruz qalırlar. Bu zaman xidmət zamanı lazımsız problemlər yaranır və bu problemlərin aradan qaldırılması üçün hədsiz sayda vaxt ikisi əmələ gəlir. Hələ SSRİ vaxtında sovetlər birliyində belə klublar DOSAAF deyilən qurumun tərkibində vardı. Hal-hazırda Rusiya, ABŞ, İngiltərə, Almaniya, Bolqarıstan, Çexiya, Faransa, İtaliya, Norveç, İsveçrə və s. kimi dünya ölkələrində də bu kimi praktikaya müraciət edilir. Bilavasitə düşərgələr, klublar, birliklər yaradılır, müxtəlif növ hərbi-taktiki, səmti müəyyən etmə, ilkin tibbi yardım, çətin şəraitdə yaşama və s. kimi yarışlar keçirilir. Araşdırmalar göstərir ki, belə klub və düşərgələr əsasən şagirdlərin hərbi vətənpərvərlik hazırlığında, yaradıcılıq təlim və tərbiyəsində, ümumvətəndaş və bədən tərbiyəsində, şüur inkişafında, asudə vaxtın səmərəli keçirilməsində, kollektivçilik keyfiyyətlərinin aşılanmasında, siyasi tədrisdə, dövlətçilik anlayışında, kriminal maraqların azaldılması və tərbiyəsində, ixtisas seçimində, narkomaniyanın önlənməsində, vətənə sevginin aşılanmasında, uşaq və gənclərin ictimai işlər və tədbirlərdə aktiv iştirakının təşkilində, sağlam həyat tərzinin tərbiyə olunmasında və Azərbaycan Respublikasının hərb tarixinin öyrənilməsində böyük rol oynaya bilər.

Bir daha qeyd edim ki, acınacaqlıdır ki, ibtidai siniflərə hazırlıq üçün kurslara böyük diqqət atıran dövlət strukturları vətən keşikçisi  olacaq gənclərin ilkin hazırlığına diqqət ayırmaqdan yan keçirlər.

Keçiriləcək təlimlər il ərzində məktəblilər üçün tətil dövrlərində, gənclər üçün isə il boyu təşkil olunmalıdır. Bu təlimlər tək klub və qapalı otaqlar, simulyatorlar şəraitində yox, Republikanın bütün bölgələrində, dağ, meşə və dizənganlar şəraitində düşərgələr, təlim-tədris mərkəzləri şəraitində olmalıdır. İlk anda MN-in hərbi hissələrindən də istifadə oluna bilər. Müasir dövrümüzdə müasir tipli kazarmalarla təmin olunmuş MN-in HH-ləri düşünürəm ki, bu problemi daşıya biləcək qədər təchizat və təminatlıdır. Sonrakı illərdə bu, dövlət proqramına əsasən təşkilatlanmış bir orqan olaraq özünün maliyyə, təminat, təchizat, material-texniki bazası, təlim vasitələri, hərbi və  digər təlim vəsaitləri olan bir təşkilat, bir quruma çevrilməlidir. İlkin illərdə dövlətdən maliyyələşən bu qurum, sonradan maddi durumunun yaxşılaşdırılması üçün kommersiya fəaliyyəti ilə də məşğul ola bilər. Bunlar əsasən düşərgələrdir. Baxın, Azərbaycanda düşərgələr yox dərəcəsindədir. Gənclər ya başqa ölkələrə valideynləri vasitəsi ilə gedərək vaxtlarını lazımsız gəzməklərdə və disko klublarda keçirir, bir çoxu isə daxildə bekar qalaraq hərəkətsiz olurlar. Bu düşərgələrdə yuxarıda saydığımız bütün müddəalar gənc nəsil üçün ən maraqlı aspektlərdir.

- Müharibə şəraitində yaşayan ölkəyik. Məktəblərdə hərbi dərslər niyə lazımi kimi keçirilmir? Bunun üçün Müdafiə Nazirliyi hansı addımları atmalıdır?

- Məktəblərdə hərəkət hiss olunsa da nəinki yüksək, hətta orta səviyyəli hərbi hazırlıq fənlərinin tədrisinə yaxınlaşmamışıq. Burada müəllim və təlimatçı problemindən çox, yanaşma və tədris vəsaiti problemi var. Bu gün də əyani vəsait çatışmazlığı, dərslərin keçirilməsində simulyator, müasir silahların maketləri, deyərdim hətta Azərbaycan istehsallı silahların maketlərinin olmaması, tədris filmlərinin olmaması, Tədris Nazirliyi ilə MN arasında yekdil razılaşmanın olmaması problemin ağrılı hissəsidir. Baxın, əslində Təhsil Nazirliyi ilə MN arasında dövlət əsasları kontekstində razılıq yoxdur. Pərakəndə məktəblər öz təşəbbüsləri əsasında MN-nin HH-lərinə müraciət edərək təlim mərkəzlərinə 2-3 saatlıq səfər təşkil edirlər. Bu zaman nəqliyyat, qidalanma, şagirdləri aparan nəqliyyatın təhlükəsizliyini təmin etmə problemi yaranır. Gəlin açıq danışaq. Bir məktəbin şagirdləri hansısa HH-yə getmək ücün pul yığaraq avtobus tutur, evdən yemək götürür və bu nəqliyyat YPX tərəfindən qorunmur. Buna partizanlıq deyirlər. Lakin yekdil razılaşma, Dövlətin tapşırığı və proqramı olarsa, bu zaman MN canlı qüvvə daşıyan həm də hərbi yol patrul xidməti avtomobilləri ilə müşayiət olunan nəqliyyat vasitəsi ayırar, qidalanma və əyani atəş, texnika ilə tanışlıq məşğələləri təmin olunar. Bu bir çox milyonlar yatırılan layihələrdən ən önəmlisidir.

Müdafiə Nazirliyi də bu aspektdə kənarda qalmamalıdır. Ən adi halda bu proseslərdə daha aktiv olmalıdır. Məsələn, Müdafiə Nazirliyinin nəzdində olan “Tədris filmləri və sənədli filmlər studiyası”-nın  fəaliyyəti bu aspektdə hərəkətsizdir. Burada məhz ümumtəhsil məktəbləri üçün ilkin hərbi hazırlıq, metodikaların görüntülü təsviri, silah, texnika, vasitələrin taktiki-texniki xassələri, istismar və qulluq qaydaları, xidmət keçmə zamanı nizamnamələrə riayət kimi müddəaları haqqında filmlər hazırlayaraq Təhsil Nazirliyinə təqdim etmək olardı. Gənclərin militarilaşməsindən qorxmaq lazım deyil. Onların pis vərdişlərə uyması böyük təhlükədir, orduya, vətənin müdafiəsinə hazır olmaq yox. Bir neçə dəfə bu məsələni qaldırdığımız zaman, yumşaq desək, MN yüksək çinlilərinin acığına gəldi. Lakin əgər çatışmazlıq göstərilirsə və onun həlli yolları araşdırılaraq, çıxış yolu haqqında mülahizələr varsa, bu böhtan yox sadəcə MN-ə kömək məqsədi daşıyır. Məncə "Ordu və Xalq birdir" anlayışını bizim dövlətdə qadağan etməyiblər. Xalq da, ehtiyatda olan zabitlər də öz ordusunun daha güclü, daha müasir, daha keyfiyyətli olmasına çalışmalıdır və bu yolda yüksəkçinli zabit heyəti bundan daha da fərəhlənməli, inciməməlidir. Təşəbbüs həm MN, həm Təhsil Nazirliyi tərəfindən olmalıdır. Bir daha vurğulayım, ixtisaslı pedaqoq olması problemin həlli yolu deyil, əgər pedaqoq dərs vəsaiti olaraq hələ sovet vaxtı hazırlanmış TM-62 minası, F-1, RQD-5 qumbarasının ümidinə qalıbsa, bu zaman nə vətənpərvərlik, nə də hərbi hazırlığın lazımı səviyyəsindən söhbət gedə bilməz.

25 il torpağımızı işğalda saxlayan düşmən sabah çıxıb getmək iddiasında deyil. Biz uzunömürlü münaqişələrə hazır olmalıyıq. Ətrafımız bizə pis mənada qibtə edən və siyasi kursunda stabil olmayan dövlətlərlə doludur. Biz hər zaman müdafiəyə keyfiyyətlə və savadla hazır olmalıyıq. Bunun üçün də Hərbi Vətənpərvərlik klub və düşərgələri günün tələbidir.

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az