Ərəstun Oruclu: "Gözəl qadın kişi üçün stimul mənbəyidir"

Ölkə.az-ın bu həftəki qonağı tanınmış politoloq Ərəstun Orucludur.

Onunla müsahibəmizi Boulinq oynadıqdan sonra başlamağa qərar verdik.

Üz tutduq şəhərin ən böyük Boulinq salonlarından birinə. Söhbətimiz zamanı aydın oldu ki, bu onun Boulinq oyunu ilə ilk tanışlığıdır. Politoloqla ilk dəfə Boulinq oynayan insanın özüm olmasına görə, yalan nə deyim xeyli sevindim.

Oyuna başladıq...

Elə ilk atışda 7 freymi məhv etdiyini görüncə, anladım ki, rəqib güclü rəqibdir.

Bir neçə gedişdən sonra məğlub olduğumu görən politoloq həmişə olduğu kimi bu dəfə də zarafatından qalmadı. O, oyunu Almaniya Brazilya oyununa bənzətdi. Hətta oyunda heç bir centlimenliyə yol verməyəcəyini də diqqətimə çatdırdı.

Sonda palitoloq 84-41 hesabı ilə qalib gəldi.

Red- III və IV əsrlərdə, bu idmanda yaxşı olmaq kilsə tərəfindən "günahlarından daha çox təmizlənmiş olmaq" mənasını verirdi. Təşkil edilən oyunlarda kuklalar işlənmiş günahları təmsil edir və aşan hər kukla ilə günahlardan təmizlənilmə inancı daşınırdı.

Oyun bitdikdən sonra müsahibəmizə başlamaq qərarına gəldik.

-Həyatınızda idmanın rolu nə qədərdir?

-Mənim həyatımda idman elə də böyük əhəmiyyəti olmayan məşğuliyyət növüdür. Amma əvvəllər həvəskar olaraq məşğul olmuşam. Məsəlçün məktəb illərimdə bir az boksla məşğul olmuşam, həmişə futbol oynamağa həvəsim olub. İdmanla daha çox məşğul olduğum vaxtlar tələbəlik illərimə təsadüf edir. Həmin illərdə Leninqradın kənarında gözəl bir qəsəbə var idi. Orada bir tələbə yoldaşımla kirayə qalırdıq. Evimizin düz yanında park, Həmin parkda isə xizək yolu var idi və biz bütün qış boyu orada xizək sürürdük. Təsəvvür edin 20-25-dərəcə şaxtalı hava və ağır fiziki iş tələb edən idman növü ilə məşğul olmaq (gülür). İdman haqqında xatirəmdə qalan ən xoş təssüratlarım budur.

-İdman ürəyin və ağciyərin funksiyasını gücləndirir, bəs hisslərin funksiyasını nə gücləndirir?

-Məncə hisslərin funksiyasının güclü olması üçün insan daim pozitiv ruhda olmalıdır. İçində kin gəzdirməməli, həsəd, qibtə hissi olmamalıdır. Bu şeylər olarsa insan ruhunu qoruya bilməz. Bəzən bu keyfiyyətlərin orqanizmə gətirdiyi travma, fiziki travmadan daha ağır olur. Çünki bu travma uzunömürlü olur və insan neqativ yük daşıyıcısına çevrilir. O tip insanlar ətrafdakılar üçün də maraqlı olmur və getdikcə insanlar ondan uzaqlaşır. Bu isə çox dərin psixoloji pozuntulara gətirib çıxarır.

"Heç bir kişi deyə bilməz ki, o, qadın marağına ehtiyac duymur"

-Heç olubmu ki, yaş ötdükcə sizə olan marağın, diqqətin azaldığını hiss edəsiniz?

-İki cür maraq var. Bir var insana olan maraq, bir də var kişiyə olan maraq. Mənim üçün hər zaman insana olan maraq əhəmiyyətli olub. Təbii ki, heç bir kişi deyə bilməz ki, o, qadın marağına ehtiyac duymur. Bu normal bir şeydi, amma mənim üçün bu prioritet olmayıb. O kəs ki, qarşısına məqsəd qoyur ki, bir kişi kimi qadınların diqqətini cəlb etsin onlar mənim üçün gülməli görünürlər. Çünki məqsədə çatmaq üçün fantaziyalarından istifadə edib müxtəlif vasitələrə əl atırlar. Fantaziya bittikdə isə bunlar gülünc, yersiz hərəkətlərə çevrilir.

"Sevəndə sadəcə sevmək lazımdır"

-Fantaziya bittikdə deyirsiniz, amma bəzən sevgi də tükənir...

-Sevgi tükənmir, onu insanlar tükəndirir. Mən hesab edirəm ki, bütün münasibətlər dostluq üzərində qurulmalıdır. Sevgi dostluq üzərində quruldusa, bu uzunömürlü, əbədi sevgi olur. Amma sevgi yanlız hisslər üzərində qurulursa, təbii ki, o keçici olacaq və çox qısa müddətdə də ötüb gedəcək.

Mən hər zaman düşünürəm ki, beyindən qara fikirləri çıxarıb atmaq lazımdır. Bəzən insanlar sevdiyi haqqında çalışır nəsə bir pərdəarxası məqam axtarsın, onun keçmişini öyrənsin. Düşünürəm ki, bu düzgün yanaşma deyil. Bu mütləq və mütləq uğursuzluğa aparan bir yoldur. İstənilən insanın bir balaca keçmişində axtarış aparsaq, mütləq nəsə tapacağıq. Bir də görürsünüz ki, əsasız bir şübhə böyük bir ehtimala, bundan sonra isə dağıdıcı bir etimatsızlığa çevrilir. Heç nə axtarmaq lazım deyil, insanı olduğu kimi - necə var elə qəbul etmək lazımdır. Sevəndə sadəcə sevmək lazımdır.

-Münasibəti başlamaq çətindir, yoxsa onu davam etdirmək?

-Saxlamaq, davam etdirmək çətindir. Mən sevdiyim qadınla evlənmişəm. Biz artıq ailə həyatımızın 25-ci ilindəyik. İstənilən ailə kimi bizdə də fikir ayrılıqları da olub, bəzən mübahisələr də olur, amma münaqişələr əsla. Çünki zamanında dayanmağı bacarmaq lazımdır. İnsanlar zamanı gəldiyində dayanmağı öyrənməlidirlər. Belə bir misal var. Deyir ki, dalaşanda barışmağa yer qoymaq lazımdır. Amma indi elə bir psixoloji mühit yaranıb ki, cəmiyyətdə insanlar münaqişə yarananda, bir çox hallarda da əsassız münaqişələrdə sona qədər gedib, haqlı olmağını sübut etməyə çalışırlar. Ola bilər ki, insan haqlı olduğunu sübut etsin, amma bunun müqabilində ailəsini, sevdiyi insanı itirsin. Bu özünütəsdiq üçün çox baha qiymətdir. Məni belə qiymət qane etməz. Ondansa səhv etdiyimi etiraf edərəm. Yəni mənə belə gəlir ki, bütün münasibətlərdə qarşılıqlı anlaşma olmalıdır.

Sevginin ani, ilk baxışdan yaranması hisslərin məhsuludursa, onun qorunub saxlanması ağılın məhsuludur.

-Sizə görə bir qadını cazibədar edəcək üç əsas şey nədir?

-Mənim üçün birinci onun energetik statusu, ikincisi onun intellekti, üçüncüsü isə zahiri görünüşüdür.

-Kişiləri motivasiya edən doğrudanmı gözəl qadınlardır?

-Qismən razıyam. Əslində gözəl qadın kişi üçün stimul mənbəyidir. Bu hissləri kişilərə təbiət verib. Əks cinslər arasında bir-birinə maraq, yaxınlaşmaq istəyi olmasaydı, yəqin ki, insanlığın kökü çoxdan kəsilmişdi ( gülür).

-Kişilər həmişə subaydır deyirlər, o zaman sizi hələ də subay saymaq olar?

-Bu fikirlə qətiyyən razılaşmıram. Necə ola bilər ki, ailəli insan özünü subay hesab etsin? Axı insanın üzərində ailə məsuliyyəti var. Mümkün deyil ki, insan özünü bir anlığa da olsa, subay hiss etsin. Ailə ən önəmli, ən çox qorunmalı dəyərdir. Onun məsuliyyətini duymaq, onu var gücünlə qorumaq lazımdır.

"Öz həyatını gizlində yaşayan cinsi azlıq nümayəndəsi daha ləyaqətlidir, nəinki......"

-Gəlin, bir az da cinsi azlıqlardan danışaq. Hərə onları bir cür qəbul edir. Sizin onlara münasibətiniz necədir?

-Mən onlara sadəcə adi bir insan kimi baxıram və onların şəxsi həyatına hörmət edirəm. Məni belə insanlar insan olaraq maraqlandırır. Onun həyatının şəxsi tərəfi mənim üçün önəmli deyil. Necə istəyir yaşasın. Bu, onun haqqı, hüququdur.

-Peşənizin həkim olduğunu nəzərə alsaq, məsələyə bir də həkim olaraq şərhinizi bilmək istəyərdim...

-Əslində, bu çox mürəkkəb bir mövzudur. Ümumiyyətlə, insanların cinsi azlığa mənsubiyyəti bir səbəbdən gəlmir. Bu insanın psixoloji tipindən, orqanizmin hormonal statusundan, yaşadığı həyat tərzindən, tərbiyə olunduğu mühitdən və bir çox digər amillərdən asılıdır. Yəni bunun bircə səbəbi yoxdur ki, onu da göstərəsən. Ümumiyyətlə isə onu deyə bilərəm ki, öz şəxsi həyatını gizlində yaşayan, heç kəsə mane olmayan cinsi azlıq nümayəndəsi mənim üçün daha ləyaqətli insandır, nəinki o qadınla belə getdim, bu qızla belə gəldim deyən cinsi çoxluq nümayəndəsi. Məncə birinci daha ləyaqətlidir.

-Necə zəngin olmaq olar?

-Azərbaycan reallığında mən təsəvvür etmirəm ki, necə zəngin olmaq olar. Ümumiyyətlə mən həyatımda heç bir vaxt qarşıma belə məqsəd qoymamışam. Maddiyyata bağlı olmamışam. Hesab edirəm ki, insana maddiyyat, pul, sərvət sadəcə lazım olduğu qədər lazımdır. O, artanda və üst-üstə yığılanda əksər hallarda yükə çevrilir. Xüsusən də söhbət qanunsuz, ədalətsiz toplanmış sərvətdən gedirsə. Təbii ki, kimsə düşünə bilər ki, mən çox sadəlövh danışıram, məgər ədalətli sərvət olur? Əlbəttə olur. İstəyərdim ki, insanlar Stiv Cobsun sonuncu epiloqunu diqqətlə oxusunlar. Onun ölüm qabağı etirafları, məncə, çox ibrətamizdir. Əsas olan insanın həyatda iz buraxmasıdır.

Mən varlı olmaq istəsəydim, istəyərdim ki, öz zəhmətimlə, ya intelektual, ya fiziki, ya da yaradıcı bacarığımla onu əldə edim. Çünki belə olanda insan özünü daha rahat hiss edir.

-Politoloq və həkim. Bu iki müxtəlif peşəni uzlaşdıran nədir?

-Çox oxşar tərəfləri var. Həkim xəstəni müayinə edərkən, onu sorğu-suala tutur. Şikayətlərini soruşur, sonra keçir instrumental və laborator müayinəyə. Bunların hər biri isə informasiyadır. Sonra isə təhlil edir, diaqnoz çıxarır və müalicə yazır. Politologiya da eyni şeydir. Əvvəl məlumat toplanır, ardınca müşahidə olunur, sonra bunlar təhlil olunur və nəticə çıxarılır.

-O zaman politoloq peşənizə əsaslanaraq, deyə bilərsinizmi, növbəti parlament seçkilərində hansı millət vəkilləri mandatını itirəcək?

-Adbaad demək çətindir. İstənilən halda mən hesab edirəm ki, parlamentin tərkibi ən azı onun 1/3-i qədər dəyişəcək. Ləng də olsa, bunu müəyyən pozitiv dəyişiklik hesab etmək olar.

-Bəs qarşıdan gələn bələdiyyə seçkiləri necə?

-Mən ümumiyyətlə, bələdiyyə seçkilərini ciddi qəbul etmirəm. Bələdiyyə idarəçiliyi, bu model ki, bu gün mövcuddur, bu İcra hakimiyyətinin "əl altı" qrumundan başqa bir şey deyil. Ona görə də mən heç o seçkilər barədə düşünmürəm də.

-Necə dolanırsınız?

-Mən deyərdim ki, orta. Düzdür, Azərbaycanda orta təbəqə getdikcə çox daralır. Amma onu da deyim ki, yoxsulluq içində yaşamıram. Belə deyək də, mövcud imkanlara qane oluruq. Ailədə hər ikimiz işləyirik. Əl-ələ verib yaşayırıq.

-Əgər yaxşı, orta dolanırıqsa, indiki hakimiyyətdən niyə şikayətlənirik?

-Yox, əvvala, dəyər anlayışı var. Mənim üçün ali dəyər azadlıqdır. Məsələn, tez-tez hüquq və azadlıqlar ifadəsini işlədirik. Hüquq nədir? Hüquq azadlığın təminatçısıdır. Azadlıq nədir? Azadlıq insanın özünü ifadə imkanıdır. Əgər hüquq yoxdursa və yaxud hüquq sistemi mükəmməl deyilsə, biz burada sosial problemlərlə qarşılaşırıq və insanlar üçün özlərini ifadə etməkdə çətinliklər yaranır. Fikir vermisinizsə, bizdə sürücülər bir-birinə yol vermir. Nəyə görə? Çünki insanların əksəriyyəti yol verməyi özü üçün zəiflik hesab edir, bu onlar üçün məğlubiyyətə bərabərdir. Ancaq azad cəmiyyətlərə nəzər salsaq orada vəziyyət tamam fərqlidir. Çünki həmin cəmiyyətdə insanların kiçik uğurlar üzərində özlərini təstiqləmək ehtiyacı yoxdur. Mən bundan narazıyam. Çünki Azərbaycan kimi sərvəti olan, geniş insan resursları olan ölkə bu qədər yoxsul şəraitdə yaşamamalıdır. 5-10% əhalinin yaxşı yaşaması, hələ yaxşı yaşamaq demək deyil. Bir tərəfdən də korrupsiya. Qısası, bu tip şeylər gənclərin, insanların, o cümlədən mənim də inkişafıma mane olur.

-Sanki cəmiyyətin bir təbəqəsində ciddi psixoloji gərginlik var. Sizcə, bu nə ilə əlaqədardır?

-Biz yaxından baxsaq görərik ki, bizim cəmiyyətdə kifayət qədər problemli insanlar var. Məsələn, bu sosial şəbəkələrdə özünü daha çox qabarıq göstərir. Amma istənilən halda bu gün bizim cəmiyyətdə inkişafına ciddi ehtiyac duyulan sahə sosiologiyadır. Sosiologiya bizdə zəif inkişaf edib. Bizim cəmiyyətdə insanlar sanki psixoloji olaraq yüklüdülər. Bir də insanlarda bir ümidsizlik var. Sanki bu gün mövcud olan problemlərdən sabah qurtula biləcəklərinə əmin deyillər. Təbii ki, bu ümidsizliyin özü də əlavə psixoloji gərginlik yaradır.

-Keyfiyyətsiz insan necə olur?

-Mən hesab edirəm ki, ən keyfiyyətsiz insan güvənsiz insandır. Bununla yanaşı həm də qorxaq. Bioloji yanaşsaq, qorxu təbii, instinktiv hissdir. Buna görə də bu tip insanları qınamıram. Amma güvənsizlik insanın təfəkkürünün, düşüncəsinin məhsuludur. Düzdür qorxu özü çox neqativ hissdir. Ona görə ki, qorxu insanda digər mənfi qüsurlar yaradır. Qorxu insanda riyakarlıq, zəiflik, namərdlik və bir çox digər mənfi xüsusiyyətlər yarada bilər.

-Niyə görə indi demokratiya uğrunda mübarizə daha çox sosial şəbəkələrdə aparılır?

-Birincisi demokratik mübarizə üçün müvafiq şərait olmalıdır. Real həyatda demokratik mübarizə aparmaq üçün insanlar, xüsusilə də gənclər təhsillənməli, maariflənməlidir, yəni yaxşı təhsil olmalıdır. Bundan başqa, siyasi maariflənmə olmalıdır. Bu gün siyasi cəhətdən maariflənmək üçün sosial şəbəkələrdən yararlanmaq olar. Sadəcə baxır insanın səylərini, vaxtını nəyə yönəltməsinə. İmkanlar isə bu gün son dərəcə genişdir. Sadə bir müqayisə aparacağam. Məsələn, mən tələbə olanda hansısa bir kitabı oxumaq üçün onu kitabxanadan almalı idim. Bəzən elə olurdu ki, 5 nüsxə kitabın 5-də əllərdə olurdu və onu əldə etmək üçün həftələrlə gözləmək lazım gəlirdi. İndi isə həmin o virtual aləmin sayəsində çox böyük imkanlar yaranıb. Bir anda istənilən kitabı internetdən tapıb çıxarmaq mümkündür. Demokratik mübarizənin bazası isə nəzəri biliklərdir. Onlar olmadan aparılan mübarizə uğursuzluğa məhkumdur.

-Ərəstun bəy, fəaliyyətiniz övladlarınızın həyat tərzinə maneələr yaradırmı?

-Yaratmır. Yalandan “mən təqib olunuram” deməyi sevmirəm. Amma təbii ki, belə anlar olub. Daha pis şeylər də olub. Ancaq bu gün üçün bu şeylər yoxdur. Mən hesab edirəm ki, bunun başlıca səbəbi odur ki, mən artıq öz dəsti-xəttimlə seçilən fiquram və bunun müəyyən qədər təsiri var. İkincisi, mən qaydalı insanam və heç kimin təhqir olunmasına yol vermirəm. Böhtan şər atmıram. Məncə bütün bunlara görə də mənim fəaliyyətim üzündən övladlarım üçün xüsusi bir maneə yaranmır.

-Keçmiş MTN işçisi, yoxsa politoloq Ərəstun Oruclu?

-Mən heç bir zaman jurnalistlərin başlıq seçiminə müdaxilə etmirəm, yetər ki, bu mövzuya aid olsun. Onu da deyim ki, heç vaxt jurnalistlərlə mübahisəyə, münaqişəyə getmirəm. Mediamızın dəstəyə ehtiyacı var və hər kəs bacardığı dəstəyi göstərməlidir. Mənim dəstəyim ondan ibarətdir ki, mən mətbuatı kiçiyə, böyüyə bölmədən, çalışıram öz açıqlamalarım və fikirlərimlə bacardığım dəstəyi verim.

-Son sualım belə olacaq, nəyə görə politoloqluğu həkimdən üstün tutdunuz?

-Həkimliyim mən istədiyim kimi alınmadı. Mən hər zaman siyasətə meyilli olmuşam. Hələ məktəb, tələbəlik illərində də. Bu da yekun seçimimdə öz rolunu oynadı. Bununla yanaşı cəmiyyətdə mövcud olan problemlər də öz rolunu oynadı. Azərbaycanda baş verən siyasi gəlişmələrin təsiri oldu. Amma başlıca səbəb o idi ki, mən təbabətdə qurduğum planları reallaşdıra bilmədim. Onkoloq olmaq istəyirdim. Daha dəqiq desəm, araşdırmaçı alim onkoloq, ancaq bu alınmadı. Amma bir şey dəqiq alındı - istənilən halda yenə də araşdırmaçıyam (gülür).