Xidmətçilikdən heykəltəraşlığa gedən yol
Yazıya bu başlığı seçməyimin səbəbi var. Onunla danışandan sonra bir daha əmin oldum ki, həyatda nəyəsə nail olmaq üçün əziyyətə qatlanmalı, yuxusuz gecələrin əsirinə çevrilməlisən. Qəlbində sənətinə, Vətəninə, millətinə ilahi sevgi olmalıdır.
Müsahibim 1962-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Siyaqut kəndində anadan olmuş, tanınmış heykəltəraş, Ukraynanın Xalq Rəssamı, Xarkov Dövlət Dizayn və İncəsənət Akademiyasının heykəltəraşlıq kafedrasının müdiri, Xarkov vilayətinin fəxri vətəndaşı, Azərbaycanın və xarici ölkələrin çoxsaylı təltiflərinə, o cümlədən “Tərəqqi” medalına layiq görülmüş Seyfəddin Qurbanovdur. Onun xidmətçilikdən heykəltəraşlığa gedən həyat yolu heç də asan olmayıb.
“Qarlı, şaxtalı Xarkova karyera dalınca gedən tələbə...”
S.Qurbanov söhbətini doğulub başa çatdığı Naxçıvan torpağından başladı: “Orta məktəbdə oxuyarkən rəssamlığa, heykəltəraşlığa böyük həvəsim var idi. Heykəltəraş olmaq istəyirdim. Lakin kəndimizdə emalatxana yox idi. Ona görə də paytaxt Bakıda təhsil almaq istəyirdim”. Onun sözlərinə görə, Qazaxıstanda əsgərlik xidmətini başa vurduqdan sonra Bakıda pedaqoji institutun bədii qrafika fakültəsinə daxil olub. “Fakültənin rəhbərlərindən biri Azərbaycanın tanınmış heykəltəraşı İbrahim Zeynalov idi. Atam onu televiziyada görəndən sonra heykəltəraşın yanında öyrənmək qərarına gəldik. İnstitutun bədii qrafika fakültəsinə təhsil almaqla yanaşı, İbrahim Zeynalovun emalatxanasında çalışırdım. Dərsdən sonra onun emalatxanasında iki il xidmətçi işləyə-işləyə heykəltəraşlığın sirlərini öyrənməyə başladım”, - deyə S.Qurbanov əlavə edib.
ARAYIŞ: İbrahim Zeynalov tanınmış heykəltəraş, Azərbaycan SSR dövlət mükafatı laureatı, Əməkdar İncəsənət Xadimi, Xalq Rəssamı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü olub. İ.Zeynalov tarixi şəxsiyyətlərimizin, o cümlədən Mücirəddin Beyləqaninin, Əcəmi Naxçıvaninin, İmadəddin Nəsiminin, Şah İsmayıl Xətainin, İsmayıl bəy Qutqaşınlının, Mirzə Fətəli Axundovun, Mirzə Ələkbər Sabirin, Nəriman Nərimanovun və Hacı Zeynalabdin Tağıyevin unudulmaz obrazlarını gözəl abidələrə çevirib. Yüksək bədii-estetik dəyəri, plastik forma rəngarəngliyi və milli koloriti ilə seçilən bu əsərlər Azərbaycan heykəltəraşlığının kamil nümunələri kimi təqdirəlayiqdir. Respublikamızın müxtəlif guşələrini bəzəyən həmin abidələr artıq şəhər və rayonlarımızın görkəminin ayrılmaz hissəsi olub.
O, 2008-ci il martın 6-da ömrünün 74-cü ilində vəfat edib.
Heykəltəraş S.Qurbanov daha sonra yaradıcılığını inkişaf etdirmək üçün bu sənətin sirlərini dərindən mənimsəmək məqsədilə xarici ölkələrdə təhsilini davam etdirmək qərarına gəlib: “Xarici ölkədə təhsil almaq üçün müəllimim İbrahim Zeynalova müraciət etdim, Xarkovu seçdim. Çox çətinliklə qarlı, şaxtalı havada Xarkov Dövlət Dizayn və İncəsənət Akademiyasının qapılarını döyə bildim və bir ilimi itirərək təhsilimi ikinci kursdan başladım. Həmin il cəmi dörd tələbə instituta girmişdi, onların arasında mən ən zəifi idim. Lakin institutu bitirəndə, ən güclüsü oldum və mənə bu ali ocaqda qalıb işləməyi təklif etdilər. Razılıq verəndən sonra, məni Sankt-Peterburqa təcrübə keçməyə göndərdilər”.
“İdeya və kompozisiya güclü olmasa, seçilməzsən”
S.Qurbanov deyir ki, arzuladığın sahədə seçilmək istəyirsənsə mütləq tələbkar olmalısan: “Hər iş, hər əsər üçün kompozisiya qurulmalıdır. Ən əsası ideyanın tapılmasıdır. Ona görə də hər bir kompozisiyanın tapılması üçün bəzən günlər, həftələr lazım olur. Hər əsər diqqət tələb edir. Bu baxımdan hər əsərin özünün obrazı olmalıdır ki, bir-birinə oxşamasın. İdeyan, obrazın güclü olsa başqalarından fərqlənərsən. Heykəltəraşı heykəltəraş edən ən mühüm iş ideyanın, dinamikanın olmasıdır. Ukraynada yaratdığım işlər arasında 2004-cü ildə Kiyev vilayətinin İrpen şəhərində görkəmli oftalmoloq- alim, akademik Zərifə xanım Əliyevanın, 2006-cı ildə Ukrayna paytaxtında görkəmli şair Səməd Vurğunun abidəsini, 2008-ci ildə Xarkov şəhərində Azərbaycanın milli qəhrəmanı Viktor Seryoginin xatirə lövhəsini, 2011-ci ildə Dnepropetrovsk vilayətində Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Mikayıl Ələkbərovun abidəsini xüsusi qeyd etmək istərdim. 2012-ci ildə Azərbaycanın Ukraynadakı səfirliyində ulu öndər Heydər Əliyevin büstünün müəllifi olmağımdan çox böyük qürur duyuram. Sloveniyada dahi şairimiz Nizami Gəncəvinin heykəlinin müəllifiyəm. Ümumilikdə, 100-dən artıq heykəl və memorial lövhənin müəllifiyəm”.
“Hələ də yeni obrazlar dalınca qaçıram”
“Öz obrazınızı tapmısınız” sualına cavabında S.Qurbanov sözümü yarımçıq kəsib dedi: “Bu, mümkün deyil. Nə qədər çox işləsən də düşünürsən ki, hələ görüləcək işlər qabaqdadır. Yeni obraz dalınca qaçırsan. Əgər bir yaradıcı insan hesab edirsə ki, axtardığı obrazı tapıb, onda o heç vaxt nə isə yarada bilməz. Yaradıcı insanların elə daim axtarışda olmalarının əsas səbəblərindən biri də istədikləri obrazı tapmamalarıdır. İllərin təcrübəsinə baxmayaraq, elə düşünürəm ki, öyrəniləcək çox şey var. Hər bir sənət adamı həmişə öz üzərində işləməlidir. Heykəltəraş öz yaradıcılıq imkanlarından daha düzgün və səmərəli istifadə etməli, yorulmadan yaradıcılıq axtarışları aparmalı, folklora, el sənəti örnəklərinə dönə-dönə müraciət etməli, tarixi qəhrəmanları araşdırıb tədqiq edərək onların obrazlarını canlandırmalıdır. Sənətkar uzun müddət təsvirini və heykəlini yaradacağı insanı müşahidə edərək onun sənətini, daxili aləmini, hərəkətini öyrənməlidir ki, psixoloji keyfiyyətləri dəqiqliklə canlandıra bilsin”.
Emil Hüseynli
AZƏRTAC
