Soyuq müharibə yenidən başlayır?
Ukraynada yaranmış böhranlı vəziyyət Rusiya ilə NATO münasibətlərində də gərginliyə səbəb olur. Baş verən hadisələr dünyada yeni soyuq müharibə küləyinin yenidən əsməyə başlayacağını göstərir.
Əfqanıstanda terrorçulara, beynəlxalq sulardakı dəniz quldurlarına qarşı birgə mübarizə və sülhməramlı əməliyyatlarda edilən əməkdaşlıqlara baxmayaraq son vaxtlar əlaqələr pisləşməyə doğru gedir.
NATO Rusiyanı Ukraynanın şərqindəki separatçılara kömək üçün əsgər və hərbi texnika göndərməkdə günahlandırır. Bəzi politoloqlar Rusiyanın bu hərəkətlərini gizli işğal kimi dəyərləndirirlər.
Rusiya isə bütün bu iddiaları rədd edərək qərbmeyilli Ukrayna hökümətini aqressivlikdə günahlandırır.
Yaxşı münasibətlərin bu cür gərginləşməsində daha nələrin rolunun olduğuna gəlin birlikdə diqqət yetirək.
Kommunizmin dağılmasından sonra şərqi və orta Avropa ölkələri Rusiyadan gələ biləcək təhlükədən sığortalanmaq üçün NATO-ya üzv olmaq istədilər.
Berlin divarının yıxılmasından 10 il sonra, 1999-cu ildə Varşava müqaviləsi təşkilatının üzvü olmuş Macarıstan, Polşa və Çexiya NATO-ya tamhüquqlu üzv kimi qəbul edildilər.
2004-cü ildə isə Sovet ittifaqının üzvü olmuş Latviya, Litva, Estoniya da NATO-ya daxil oldu.
Rusiya NATO-nun Baltikyanı ölkələrə qədər genişlənməsindən narahat olmağa başladı. Baltikyanı ölkələr keçmiş SSRİ daxilində olmuş dövlətlər idi və Rusiya bu əraziləri öz təsir dairəsində saxlamaq marağında idi. Bu ölkələrin NATO-ya üzv olması Rusiyanın mənafeyinə uyğun gəlmirdi.
Əksər Rusiya siyasətçilərinin həmfikir olduğu məsələ isə, köhnə SSRİ ölkələrinin Rusiyanın mənafeyinə uyğun olmayan siyasət yeritməməli olmamalarıdır.
Bu həftə Kardifdə keçiriləcək NATO-nun zirvə görüşündə Finladiya 28 NATO ölkəsi ilə "ev sahibi ölkə" müqaviləsi imzalayacaq. Bu müqavilə ilə Finlandiyada NATO öz bazasını yerləşdirə bilməsə də Finlandiya alyansa lojistik dəstək verə bilər. İsveçin də bu müqaviləyə qoşulmağa qərar verdiyi, ancaq müqavilənin dəqiq vaxtının hələ bilnmədiyi deyilir.
İki Şimali Avropa ölkəsi ilə NATO arasında yaxın münasibətlər yaranır və bu ölkələrin gələcəkdə Şimali Atalantika hərbi alyansına üzv olmaq ehtimalları çoxalır.
2008-ci ildə Gürcüstan da NATO ilə yaxınlaşmağa başlamışdı və üzvlük ehtimalı haqqında danışılırdı. Ancaq hadisələr göstərdi ki, Rusiyanın regionda hegemonluq iddiası hələ də qalmaqdadır.
Hal-hazırda Ukraynada baş verən hadisələr bundan çox da fərqlənmir. NATO-nun Ukrayna ilə yaxın münasibətləri hakimiyyətin qərb yönümlü siyasəti ölkəni parçalanma həddinə çatdıran başlıca səbəblərdəndir. Təsadüfü deyil ki, yaxın vaxtlarda Ukraynanın baş naziri Arseniy Yatsenyuk Ukrayna parlamentindən NATO-ya üzvlük üçün lazım olan addımların atılması yolunda bütün maneələrin aradan götürülməsini istəmişdi. Daha əvvəl belə bir addımın atılmasının qarşısı Rusiyameyilli eks prezident Viktor Yanukoviç tərəfindən alınmışdı.
Eyni zamanda ABŞ-ın Avropada balistik raketlərdən müdafiə sistemlərini yerləşdirməsi Rusiyanı narahat etməyə başladı. Ancaq NATO bu sistemlərin Rusiyaya qarşı deyil, İran və Şimali Koreyadan gözlənilən təhlükələrin qarşısının alınması üçün burada yerləşdirildiyini açıqladı. NATO indi də Rumuniyada, Polşada və Çexiyada öz raketlərini yerləşdirməyə başlayır. Buna qarşı Rusiya da öz növbəsində 2013-cü ilin dekabrında Kalininqradda "İsgəndər" tipli balistik raketlərini yerləşdirdi. Bütün bu siyasi hərbi manevrlər dünyanın iki nəhəng dövlətinin yenidən qarşı-qarşıya durduğunu göstərir. Rusiya artıq özünə daha da çox inanır və qətiyyətlə mövqeyində dayanmaqdadır. Yeni "soyuq müharibənin" sərin mehi isə hər keçən gün daha çox hiss olunmaqdadır. Bu isə dünyanın böyük bir fəlakət qarşısında olduğunu göstəricisidir.
Orxan Mete
Ölkə.Az
