Mətn ölçüsü:
  • 100%

Paşinyan əl dəyişdi - İrəvan Rusiyanın Qarabağ planına kömək edir?

Armen Sarkisyanın istefası ilə özünü qismən də olsa rahat hiss edən Paşinyan Türkiyə ilə yanaşı paralel olaraq Azərbaycanla da münasibətləri normala salmaq üçün vədlərə, imzalara hörmət qoymaq üçün praktiki addım atmağı yaddan çıxarmamalıdır.

"Ölkə.Az" milli.az-a istinadən xəbər verir ki, Paşinyan görünür Ermənistanın yaxın gələcəkdə daxildəki siyasi proseslərin daha da gərgin xarakter alacağını o qədər də təsəvvür edə bilmir. Çünki hazırda Ermənistanın daxilində iki vacib məsələ diqqət mərkəzindədir:

I. Sərhədlərin delimitasiya və demarkasiyası məsələsidir ki, bunun ətrafında çox gərgin diplomatik mübarizə gedir. 

II. Türkiyə ilə Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində başlanılan danışıqlar: Paşinyan hakimiyyətinin rəsmi Ankara ilə münasibətləri tənzimləmək üçün atdığı addımlar Ermənistan daxilində birmənalı qarşılanmır. Xüsusən də müxalifət ciddi hücuma keçib. 

Keçən ilin sonunda Soçidə Azərbaycan və Rusiya prezidentləri ilə Ermənistan baş naziri arasında baş tutan görüş zamanı açıq-aydın göründü ki, istər Bakı, istərsə də Moskva Ermənistana sərhədlərin delimitasiyası, demarkasiyası ilə bağlı komissiyanın yaradılmasına görə işlərin sürətləndirilməli olduğunu bildirib. 

Hətta sözügedən mətbuat konfransında Kreml rəhbəri Paşinyandan soruşdu ki, "bu məsələ barədə ilin sonuna kimi qərar veriləcək?", o da bunu təsdiqləyərək bildirdi ki, "bəli, ilin sonuna kimi komissiyanın yaradılması ilə bağlı qərar verəcəyik. Ancaq hadisələrin sonrakı axarı bizi tamamilə başqa bir mənzərə ilə üz-üzə qoydu. İl oldu 2022, amma bu günə kimi Ermənistan tərəfi müxtəlif şərtlərlə çıxış edir ki, komissiyanın yaradılmasını yubatsın. 

Əgər bir az geriya baxsaq görərik ki, Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov da mətbuat konfransında bu mövzuya yenidən qayıtdı. Lakin orada maraqlı bir detal diqqətdən yayına bilməzdi. Rusiyanın XİN rəhbəri qeyd etdi ki, Ermənistan tərəfinin sərhədlərin delimitasiya, demarkasiyası ilə bağlı müəyyən bir təklifləri var və biz o təklifləri Azərbaycan tərəfinə göndərəcəyik.

Əslində Rusiya tərəfindən edilən açıqlamalar və görüş əsnasında səsləndirilən fikirlər rəsmi Moskvanın sərhədlərin delimitasiyası məsələsində çox maraqlı olduğunu göstərir. Əgər bu nüanslar Rusiyanı rəsmi Bakının narazılığından xilas edirsə, sərhədin delimitasiya və demarkasiyası ilə bağlı əsas problem yaradan tək tərəf kimi Paşinyan qalır.

Doğrudur, o da qeyd edir ki, sərhədin delimitasiya və demarkasiyası üzrə ikitərəfli komissiyanın tezliklə yaradılmasını istəyirlər, hətta bununla bağlı təkliflərini Rusiya vasitəsilə Azərbaycana çatdırıblar. Lakin təkliflərin nə olduğu açıqlanmır, hərçənd, Soçi razılaşmasına görə sərhədlə bağlı komissiya artıq bu vaxta kimi çoxdan yaradılmalı idi, işini icra etmək üçün iş görməli idi. Görünür, Ermənistan komissiyanın yaradılmasını öz istəkləri çərçivəsində icra etmək niyyətindədir.

Əslində isə Moskva vasitəsilə Bakıya göndərilən bu təklifin nədən ibarət olduğunu Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan müəyyən qədər açıqlayıb. Paşinyan "güzgü prinsipi"ni təklif edir ki, bu da qoşunların əvvəlki mövqelərinə çəkilməsi və delimitasiya-demarkasiya prosesinin bundan sonra başlanması anlamına gəlir. Amma Azərbaycan 2021-ci ilin yazından (may ayından) etibarən Ermənistanın 30 illik işğalı dövründə irəli çəkdiyi dövlət sərhəddini praktiki olaraq "şillə-təpik" üsulu ilə bərpa etməyə başlayıb. 

Bu üsulla bir neçə ayın içində Azərbaycan Ordusu keçən ilin dekabrına kimi postkonflik dövrünə uyğun olaraq qarşısına qoyulan tapşırığın əsas hissəsini icra etdi. Söhbət gedir Qaragöl, Kilsəlidağ istiqamətindən, söhbət gedir Laçın dəhlizinə girişinə nəzarərtdən və s. Bütün bu ərazilərdəki bütün yüksəklikləri Azərbaycan əsgəri bizim nəzarətinə götürməyi bacardı ki, o yüksəklikləri keçən ilə kimi geri qaytarmasaydıq, indi bunu etmək istəsəydik KTMT (Rusiyanın hərbi qüvvələri çoxluq təşkil edir) amilini nəzərə alsaq, artıq böyük müəmma doğuracaqdı. Biz etdiyimizi artıq etmişik, iş işdən keçib.

Prezident İlham Əliyevin son müsahibəsində etdiyi "İndi təsəvvür edin, Kəlbəcər və Laçın rayonlarının Ermənistanla həmsərhəd olan hissələrində sovet vaxtında heç bir yaşayış məntəqəsi olmayıb, on kilometrlərlə sərhəddən içəriyə doğru məsafədə heç kim yaşamayıb, heç bir yol olmayıb. Oktyabr ayından qar yağmağa başlayır, may ayında əriyir. İndi təsəvvür edin, biz qısa müddət ərzində hansı işləri görməliydik? Deyə bilərəm ki, bunu bir çoxları bilmir. Təkcə o bölgələrdə - Kəlbəcər, Laçın, Zəngilan, Qubadlı - Ermənistanla həmsərhəd olan yerlərdə biz 700 kilometrə yaxın yol çəkmişik. Yəni bu, xidməti yol sayıla bilər, hərbi yol sayıla bilər. Mövqelərə gedən yoldur, sərhədlərə gedən yoldur, yüksək dağlara, təpələrə gedən yoldur. Texnikanı gətirməliydik, mütəxəssisləri gətirməliydik. O tərəfdən bizim işçilərə müntəzəm olaraq atəş açılır" açıqlamadan da aydın olur ki, ən çox toqquşmanın baş verdiyi Laçın-Kəlbəcər istiqamətində də Azərbaycan Ordusu dövlət sərhədinə çıxıb, əsas yüksəkliklərə nəzarəti tam ələ alıb. 

Təbii ki, Paşinyanın təklifi olan "güzgü prinsipi"ni Azərbaycanın qəbul edəcəyi inandırıcı deyil. Paşinyan da bunun asan olmadığını anlayır. Lakin təklifin Rusiya vasitəsilə Bakıya göndərilməsi Moskvanın Ermənistana manipulyasiya üçün manevr imkanı verməkdən başqa bir şey deyil. Soçi razılaşmasının icrasını uzadacaq belə bir istəyin Bakıya ünvanlanmasına imkan yaradan Rusiya da yaxşı anlayır ki, bu, sərhədin müəyyənləşməsi prosesini uzadacaq və yeni toqquşmalara yol açacaq riskini artırır. Yoxsa Rusiyaya da elə bu lazımdır?! Bəlkə Rusiya sülhməramlıların Qarabağdakı gələcəyindən çox narahatdır?