Suriya məsələsinin sonu 3-cü dünya müharibəsi ilə nəticələnəcək?

Rusiya Suriyada hava əməliyyatlarına başlayıb, ABŞ İncillik bazasına yeni hərbi texnikalar yığır, İran xüsusi təyinatlıları Suriyada quru əməliyyatlarına başlayacaq, Türkiyə isə çarəsizdir...

Rusiya qırıcıları Suriyada hava əməliyyatlarına başlayıb. Əsas məqsəd İŞİD və Bəşər Əsədə qarşı döyüşən qüvvələr olsa da rus qırıcıları Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin qərargahlarından birini də bombalayıb. Bundan sonra ABŞ regiondakı hərbi bazalarına döyüş həyəcanı siqnalı verilib. Türkiyənin Adana şəhəri yaxınlığındakı ABŞ-ın İncirlik hərbi bazasına yeni qırıcı-bombardmançı və kəşfiyyat təyyarələri gətirilib.

Bölgədə getdikcə gərginləşən vəziyyəti politoloq Qabil Hüseynli Ölkə.Az-a analiz edib.

"Rusiya o maraqları yox etmək üçün əlindən gələni edəcək"

Rusiya beynəlxalq məsələlərdə zor gücündən, diplomatiya taktikasından çıxış edərək NATO və onun üzvləri ilə, ilk növbədə isə ABŞ-la açıq rəqabətə girişib. Rusiya bununla özünü fövqəltəbii dövlət səviyyəsinə qaldırmaq niyyətindədir. Əvvəlki illərdə olduğu kimi iki qütblü dünya yaratmaq həvəsindədir. Rusiyanın apardığı müharibələr bir qayda olaraq qərbin əleyhinə və yaxud qərbin müttəfiqlərinin əleyhinə yönəlib. Qərbin maraqları harada varsa Rusiya orada var və Rusiya o maraqları yox etmək üçün əlindən gələni edəcək.

Rusiyanın Suriyadakı məqsədi

Suriya məsələsi şərqin qanı axan yarasıdır. Bu məsələnin həlli üçün müəyyən işıqlar görünməkdə idi. Bu məsələnin həlli üçün Bəşər Əsəd hakimiyyətdən getməli, Suriyada keçid hökuməti qurulmalı idi. Bu istiqamətdə müəyyən addımlar atılmışdı. Bəşər Əsəd o kəsdir ki, öz xalqına qarşı kimyəvi silah işlədib. İndiyənə qədər onun əli 250 min nəfər suriyalının qanına batıb. Belə bir şəxsin hakimiyyətdə saxlanmağa çalışılması kifayət qədər qəribə görünür. Rusiyanın Suriyaya girməkdə məqsədi mövcud rejimi qoruyub saxlamaq, vətəndaş müharibəsinin qarşısını almaqdır. Ancaq Rusiya rəsmilərinin etirafından görünür ki, onlar İŞİD-ə qarşı yox, Bəşər Əsədə müxalif qüvvələrə, Suriya Azadlıq Ordusuna qarşı mübarizə aparırlar. Rusiya hərbi təyyarələri dünən ikinci dəfə əməliyyatlar keçirib. Əməliyyat nəticəsində İŞİD yox, dinc əhali ziyan görüb. Onlarca dinc əhali ölüb.

Rusiya iddia edir ki, İŞİD-in bazalarını dağıdıb. Hətta Rusiya hərbi hava qüvvələrinin saytında da vurduqları, darmadağın etdikləri İŞİD-in silah depoları, hərbi texnikasının görüntüləri yayımlanıb. Ancaq İŞİD olan əraziyə bir dəfə də olsun Rusiya təyyarələri hücum etməyib. Xəbər yayılıb ki, Rusiya Suriyada MKİ-nin qərargahını da bombalayıb. Bu artıq odla oynamaqdır.

İki qoç, bir qazan

Dünən Suriya və ABŞ silahlı qüvvələrinin nümayəndələri toplantı keçirib, hər bir ölkənin hərbi aviasiyasının fəaliyyət göstərəcəkləri sahələri müəyyənləşdirməli və bundan kənara çıxmamaq barədə razılığa gəlməli idilər. Bu alınmadı. ABŞ Türkiyə ərazisindəki İncillik hərbi bazasına yeni hərbi texnika toplayır. ABŞ-ın 6-cı donanmasının bütün gəmiləri Aralıq dənizindədir və sürətlə Suriyanın Latakiya bölgəsinə doğru hərəkət edir. ABŞ-ın çıxaracağı gücün yarısına qədərini Rusiya bu bölgəyə daşıya bilməyəcək. ABŞ-ın yanında İngiltərə, Fransa, Səudiyyə Ərəbistanı və digər dövlətlər var. ABŞ 26 dövlətdən ibarət koalisiya yaradıbsa, Rusiyanın yanında isə yalnız İran var. İran dünən sayı min nəfərə qədər olan xüsusi təyinatlı qüvvələrini Suriya ərazisinə yeridib və onlar quru əməliyyatlarına başlayacaqlar. Bölgəyə dünyanın güclü dövlətlərinin qüvvələri toplaşıb.

Putin və nüvə bombası

Rusiyanın dövlət başçısı Putin BMT tribunasından çıxışı zamanı dünyaya meydan oxudu. Rusiya ilə NATO qüvvələri arasında toqquşma arzuolunmazdır. Əgər toqquşma olarsa Rusiyanın hərbi qüvələri sıradan çıxarılacaq. Ancaq Rusiyanın əlinin altında nüvə düyməsi var. Putinin son çıxışı və hərəkətləri onu göstərir ki, o, nüvə müharibəsinə getməyə hazır olan bir şəxsdir. Dünya çox böyük bir təhlükənin astanasındadır. İclasları davam etdirən BMT-də baş verən proseslərin yumşaldılmasında kömək göstərməyə acizdir.

Suriya problemi, yoxsa ABŞ-Rusiya münaqişəsinin yeni mərhələsi?

Suriya məsələsi əslinə qalsa illərdir davam edən ABŞ-Rusiya münaqişəsinin yeni mərhələsidir. Bütün bunlar çox təhlükəli bir həddə, nüvə müharibəsinə gətirib çıxara bilər. Nüvə müharibəsi 3-cü dünya müharibəsinin başlanması deməkdir. Nüvə müharibəsi həm də bəşəriyyətin gələcəyinin təhlükədə olması deməkdir. Rusiya hal-hazırda çox təhlükəli oyunla məşğuldur. Bu oyun bütün bəşəriyyətin taleyinə başa gələ bilər.

İranın Qərb oyunu

Rusiyanın hərbi gücünün şişirdilməsinə ehtiyyac yoxdur. İqtisadiyyatı zəif olan, xarici ticarəti xammala hesablanmış dövlətdə nə ordunu təmin etmək üçün pul olur, nə də ki, iqtisadiyyat davamlı surətdə hərbi avanturaları ödəmək iqtidarında olur. Rusiyanın nüvə silahının 80%-i SSRİ dövründən qalmış ballistik raketlər və onun daşıyıcılarıdır. NATO qüvvələri bütün göstəriciləri üzrə Rusiyanı dəfələrlə üstələyir. Bu məsələdə Rusiyanı yeganə müdafiə edən İrandır. İran isə Qərblə oynayır. Bu qarşıdurmada İranın siması yenidən açılacaq.

Ofsaytda qalan Türkiyə

Suriya məsələsində Türkiyə, daha dəqiq desək Ərdoğan kotalizatorluq etdi. Suriya Azadlıq Ordusuna bu günə qədər 3 milyard dollardan çox pul xərclənib. Suriya Azadlıq Ordusunun 70 minə qədər qoşunu var. O qoşunların hamısı Türkiyə ərazisində təlim keçib. Onların ehtiyyacları Türkiyə tərəfindən, qismən isə ABŞ tərəfindən ödənilib. Ərdoğanın dünənki çıxışında hədsiz dərəcədə qəzəbli və Rusiyanı təhdid edən nüanslar var idi. Türkiyə Suriya ərazisində tampon bölgə yaratmaq, Bəşər Əsədi yıxmaq istəyirdi ancaq bu planların hamısı suya düşdü. Rusiyanın bu cür hərəkət edəcəyini doğrusu heç kim proqnozlaşdırmırdı. Türkiyənin Rusiyanın bu hərəkətinə qarşı qoyası heç bir planı yoxdur. Olsa da Rusiya ilə baş-başa gəlmək imkanı da yoxdur. Türkiyə ABŞ-dan uzaqlaşıb Rusiya ilə ortaq layihələrə girdi. Bu o dövrdə baş verdi ki, Qərb ölkələri Rusiyaya qarşı sanksiyalar verirdi. Türkiyə Stalinin hücumundan (Stalin 1947-ci ildə Türkiyəyə hücum edib onu tutmaq və Türkiyəni 16-cı sovet respublikası elan etmək istəyirdi) təcili surətdə NATO-ya qəbul olandan sonra xilas olub. İndi Ərdoğan keçmişin dərslərindən nəticə çıxarmayaraq Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyalara qoşulmadı və Rusiyanın Qərbə qarşı olan təbii qaz silahının yenidən işə düşməsi üçün öz ərazisindən keçməsinə icazə verdi. Türkiyənin son dövrlərdə xarici siyasəti ardıcıl səhvlər etməkdədir. Nəticədə isə ortada Türkiyə özü qalıb. Türkiyə özünü elə bir duruma salıb ki, ancaq NATO-nun tərkibində nələrsə edə bilər...

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az