Politoloq: "Suriya məsələsində ABŞ çox ləng davranır"

Suriyada hava əməliyyatları keçirən Rusiya, quru əməliyyatlarına hazırlaşır.

Rusiya hava əməliyyatları zamanı iki dəfə Türkiyə sərhəddini pozub. Bu səbəbdən də Rusiyanın Ankaradakı səfiri XİN-ə çağırılıb.

Pentaqondan bildirilib ki, Rusiya hərbçilərinin Suriyanın qərbindəki aktivliyini nəzərə alsaq, görərik ki, Moskva yerüstü əməliyyatlarına da hazırlaşır.

Prosesləri mürəkkəbləşdirən daha bir məsələ isə 50 sünni aliminin Rusiyaya qarşı cihad elan etməsidir.

Suriyada və bölgədə baş verən bu prosesləri politoloq Qabil Hüseynli Ölkə.Az-a verdiyi açıqlamasında analiz edib.

Divanə Putin

Putinin Suriyadakı hərəkətləri divanəliyə bənzəyir. İnsan reallığı və qüvvələr nisbətini qiymətləndirməlidir. Suriyaya bu qədər silah-sursat, canlı qüvvə və İranın xüsusi təyinatlarının yerləşdirilməsi bölgədə çox ciddi qarmaqarışıqlıq yaradacaq. Bu məsələ Suriya dövlətini parçalanmaq, məhv olmaq həddinə gətirib çıxaracaq.

Cihad

Dünən 50 sünni alimi fətva verib, Rusiyaya qarşı cihad elan ediblər. Bu bəzilərinə adi görsənə bilər, ancaq 50 nüfuzlu İslam ilahiyyatçısı tərəfindən çıxarılan fətva əli silah tutan hər bir müsəlman üçün vacib əməl sayılır. Bu o deməkdir ki, Suriyada Rus qoşunlarını çox çətin günlər gözləyir. Rusiya bataqlığa batdığını anlayacaq. Proseslər tədricən yüksələn xətt üzrə inkişaf edir. Səudiyyə Ərəbistanı isə orada bütün cihada qalxanların Səudiyyənin təsiri altında olan İslam ordusuna birləşməsini istəyir. Səudiyyə Ərəbistanı onlara ayrılan pulları birə on artırır. Nəticə etibarı ilə İslam ordusu hətta İŞİD-dən də qüdrətli gücə çevrilə bilər. Yaxşı silah-sursatla təmin edilmiş, ətrafına çoxlu sayda cihadçı yığmış İslam ordusu Rusiya qoşunları üçün qorxulu gücə çevriləcək.

Pusquda duran ABŞ

NATO və ABŞ-ın taktikası çox maraqlıdır. ABŞ hələ gözləyir ki, Suriya şiələri müdafiə etməklə sünni çoxluğunu daha da qəzəbləndirsin. Bundan sonra lazımi münbit şərait yarananda proseslərə qatılsın. O münbit şərait yetişib. Bundan sonrakı prosesləri idarə etmək lazımdır. Bu proseslər xaotik olmasın deyə NATO-nun bu məsələyə qatılması lazımdır. NATO proseslərə qatılsa, Rusiya Suriyaya canlı qoşun yeritsə də onun elə bir əhəmiyyəti olmayacaq.

Ürkək Ərdoğan

Türkiyə bu məsələlərdə çox ürkək hərəkət edir. Bir dəfə bir qırıcı təyyarə, bir dəfə isə iki qırıcı təyyarə on Türkiyə qırıcılarını təqib edir. Ancaq Türkiyənin onları vurmağa haqqı olsa da, onlara atəş açmırlar. Diplomatik baxımdan doğru addımdır. Türkiyə prosesə NATO-nun qatılmasını gözləyir və bundan sonra fəaliyyətə başlamaq istəyir. Ərdoğan Putinlə münasibətlərdə o qədər uzağa gedib, NATO-dan o qədər uzaqlaşıb ki, Rusiya sərhəddi pozur, təyyarələrini təqib edir, ancaq yenə də dost ölkə deyir. Bu sıravi türkün və NATO siyasi elitasının ağlını qarışdıran bir fikirdir. Rusiyanın bölgədə at oynatmasına sərt reaksiya verilməlidir. Bu notalar, diplomatik etirazlar şəklində olmalıdır. Rusiyadan ciddi izahat istənilməlidir. Rusiyanın dostu olmur, Rusiyanın siyasi və strateji maraqları olur.

Rusiya - İslamçıları birləşdirən dəyər

Suriya məsələsində ABŞ çox ləng davranır. Bəziləri bunu taktika kimi qiymətləndirir. ABŞ Suriya Azadlıq Ordusunu silahla təmin etməlidir. Xüsusilə "Stinger" silahları ilə Suriya Azadlıq Ordusu təmin edilməlidir ki, onlar Rusiya aviasiyasına qarşı mübarizə apara bilsinlər. İndiki halda Suriya Azadlıq Ordusunun silahlandırılmasına daha çox ehtiyyac var. Bundan əvvəlki proseslərdə Suriya Azadlıq Ordusunun bir çox üzvü İŞİD-ə qoşuldu. Rusiyanın Suriyaya girməsi İŞİD, Suriya Azadlıq Ordusu və digər qüvvələri birləşdirən maqnit sahəsinə çevrilib. Rusiya amili, kafir amili bölgədəki islamçıları hərəkətə gətirəcək qüvvəyə çevrilib. İndiki anda Suriya Azadlıq Ordusunu ciddi silahlandırmaq lazımdır. Ən-Nusra cəbhəsi 8 rus əsgərini tutdu və ondan 4-nü dərhal öldürdü. Yaxın Şərqdə proseslərin genişlənməsini, xalqların faciəsinin qarşısının alınması üçün tezliklə orada Rusiyanının hərəkətini bəlli bir çərçivəyə salmaq lazımdır. Yoxsa bölgə qana bulaşmaqda davam edəcək. SSRİ dövründə bölgə bir dəfə qana bulanıb, indi də Rusiyanın bunu etməsinə yol vermək olmaz. Avropanın və dünyanın yanacaq ehtiyatının ən azı üçdə iki hissəsinə qədəri bu bölgədən keçir.

Kimdir legitim?

BMT-nin qərar qəbul etməsinə qadağa qoyan Rusiya olub. BMT-dəki veto hüququ BMT-nin səmərəli işləməsinin qarşısını alır. Hər şeyin başında duran dövlət Rusiyadır. Rusiya Qərbin Suriyaya girməsinə veto qoydu, özü Bəşər Əsəddən icazə alıb girdi Suriyaya. Bəşər Əsəd Suriyanın heç üçdə birinə nəzarət edə bilmir. Əsəd Dəməşq və ətraf şəhərlərə nəzarət edə bilir. Suriya Azadlıq Ordusunun təsir dairəsi, əhali arasındakı hörməti və nəzarət etdiyi sahələr Bəşər Əsəddən daha çoxdur. Ona görə də, Suriya Azadlıq Ordusunun legitimliyi daha çoxdur. Bu səbəbdən də Rusiyanın gətirdiyi arqumentlərə heç cür haqq qazandırmaq olmaz.

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az