Əli Məsimli: "Pensiya sadəcə sosial deyil, həm də siyasi məsələdir"
"Pensiya sadəcə sosial, yaxud iqtisadi məsələ deyil, bu həm də siyasi məsələdir. Pensiya həm də çox həssas məsələlər sırasına aiddir. Ona görə də “Əmək pensiyaları haqqında” Qanununda dəyişikliklər edərkən ilk növbədə aydınlıq gətirilməlidir ki, sözügedən dəyişiklər ədalətlilik baxımından nə dərəcədə məqbuldur və aid olduğu insanlara münasibətdə vəziyyəti yaxşılaşdıracaq, yoxsa pisləşdirəcək. Eyni zamanda qanunda nəzərdə tutulan dəyişikliklərin yalnız bir istiqamət üzrə yox, bütövlükdə maliyyə tutumuna aydınlıq gətirilməlidr. Bunlarla yanaşı həm də qanundakı dəyişikliklər təkcə dar bir çərçivə üçün yox, hamı üçün aydın olan, anlaşılan dildə yazılmalıdır ki, insanlar onun mahiyyətini başa düşə bilsin, orada nədən söhbət getdiyini izah etmək üçün əlavə “tərcüməçiyə” eytiyac yaranmasınmasın".
Bunu Ölkə.Az-a açıqlamasında deputat Əli Məsimli deyib.
Deputat vurğulayıb ki, cəmiyyətdə pensiya ilə bağlı xeyli gözləntilər var: "Belə ki, yaşa görə pensiyanın orta aylıq məbləği 500 manata yaxınlaşsa da, pensiyaçıların yarıya qədəri median pensiya səviyyəsində, yəni 360 manat və ondan da aşağı pensiya alır. Pensiyaya çıxandan sonra insanlara normal həyata maddi təminat verən və yaşlı insan üçün tələb olunan qədər dava-dərmanın alınmasına yetərli olan məbləğdə pensiya ilə təmin edilməsi kimi çox vacib hədəfə çatmaqdan və davamlı olaraq yaşlı nəslin sosial təminatını gücləndirməkdən ötrü pensiya kimi ağır və cəmiyyət üçün çox taleyüklü məsələnin bütün ağırlığı bir nazirliyin üstünə atılmamalı, mövcud pensiya sisteminin və pensiyaçıların vəziyyətinin obyektiv, dərin təhlilləri aparılmalı, eləcə də bu sahədə mövcud olan problemlərin həlli islahatların dərinləşdirilməsi yolu ilə sürətləndirilməlidir".
Deputat bu kontekstdə pensiya sistemində islahatların daha geniş planda həyata keçirilməsini vacib hesab edir: “Yaşamağa başladığımız yeni mərhələnin məntiq, tələb və gözləntilərinə uyğun və həm də ümumi islahatların mühüm tərkib hissəsi kimi pensiya əlçatanlığının optimallaşdırılması əsasında elə bir pensiya sistemi formalaşdırmaq lazımdır ki, müəyyən kateqoriyalara aid insanlar pensiya yaşına çatandan sonra da iş qabiliyyəti göstəriciləri konkret tələblərə cavab verirsə, qalıb bir müddət də işləməsinə şərait olsun.Vətəndaş konkret müddətlərdə ağır, orqanizm üçün ziyanlı işlərdə çalışıbsa, sağlamlıq durumu işi davam etdirməyə imkan vermirsə və ya hansısa səbəbdən pensiyaya tez çıxmaq tələbatı yaranıbsa, bu hallarda “yaşı çatmır” deyə, sağlamlığını qurban vermək hesabına pensiya yaşı çatana qədər bir neçə il də o cür ağır durumda işə sürünməyə məcbur edilməsin. Bu kateqoriyaya aid olan insanlar üçün də pensiya yaşından əvvəl pensiyaya çıxmasına real şərait yaradılması istiqamətində son vaxtlar başlanan güzəştli şərtlərlə pensiyaya çıxma hüququ olan vətəndaşların siyahısının genişləndirilməsi işinin davam etdirilməsini vacib hesab edirik".
Əli Məsimli daha bir aktual və ciddi narazılıq yaradan məsləyə də toxunaraq deyib ki, mövcud sistem pensiyanın minimum məbləğinin artması, digər tərəfdən həm də yaşlı əhalinin bir hissəsi üçün pensiyaya çıxmaq sahəsində problem yaradır: "Belə ki, minimum pensiya 200 manat olanda, insanların pensiya hüququ qazanması üçün ən azı 28800 manat pensiya kapitalı, minimum pensiya 240 manat olanda, ən azı 34 560 manat pensiya kapitalı toplamaq tələb olunurdusa, 2023-cü ildə minimum pensiya 280 manata çatdıralandan sonra insanların pensiya hüququ qazanması üçün ən azı 40 320 manat pensiya kapitalı toplamaq tələb olunur. Yəni minimum pensiyanın 40 manat artması, insanların pensiya almaq hüququ qazanması üçün tələb olunan pensiya kapitalının məbləğının hər dəfə müvafiq surətdə 5760 manat artmasına səbəb olub".
Ə.Məsimli onu da bildirib ki, həmin əlavə məbləğdə pensiya kapitalı toplamaq üçün orta statistk azərbaycanlıya xeyli əlavə illər tələb olunur: “Belə şəraitdə pensiyaya çıxmağa hazırlaşan yaşlı əhalinin bir hissəsi üçün pensiya əlçatanlığı aradan qalxır və azı 280-360 manat pensiya almaq əvəzinə, 180 manatlıq,indi isə 220 manatlıq qocalıq müavinəti deyilən yaşa görə müavinətlə kifayətlənməli olur. Bu sahədə təkmillşdirmələr aparmaq lazımdır ki, həmin üsulun tətbiqi nəticəsində pensiya kapitalı tələbinin məbləğinin sürətlə artması pensiyaya hazırlaşan yaşlı insanların bir hissəsinin pensiyaya çıxmasının qarşısında səddə çevrilməsin”.
Deputatın diqqətə çatdırdığı digər aktual problem Azərbaycanda yaşlı əhalinin, xüsusən də kişilərin bir hissəsi pensiya yaşına çatmamış və həmin yaşa çatandan bir neçə il sonra dünyasını dəyişməsidir. "Bizdə vəfat edən vətəndaşın pensiya kapitalının ailə başçısını itirmyə görə pensiya təminatı forması mövcud olsa da, vəfat edən şəxsin pensiya kapitalıın ailə üzvlərinə ödənilməsi məsələsinin daha geniş planda həll olunmasından ötrü qanunvericilikdə müvafiq dəyişikliklərin edilməsini vacib hesab edirik”, - o qeyd edib.
Millət vəkili sonda deyib ki, özəl pensiya fondunun yaradılması istiqamətində işlər sürətləndirilməlidir: "Bu Fonda könüllü ödəniş edən vətəndaşların gələcəkdə pensiya kapitalını hissə-hissə və ya birdəfəlik götürmək imkanının hüquqi bazasının yaradılması pensiya sisteminin beynəlxalq praktikaya uyğun və səmərəli fəaliyyəti yolunda irəliyə doğru atlan çox mühüm bir addım olardı".
Mürtəza
Ölkə.Az
