\"Ermənistanda türklərə nifrət yayanlar Rusiyanın nökərləridir\"

Moskvadakı Siyasi Tədqiqatlar İnstitutunun direktoru, tanınmış politoloq, Rusiya Federasiyası İctimai Palatasının üzvü Sergey Markov müsahibəsində bildirib ki, Ermənistan Dağlıq Qarabağı onunla birləşdirən Laçın və Kəlbəcər rayonlarını saxlamaq şərti ilə 5 rayon təklif edir. Azərbaycan isə 6 rayon, üstəgəl, Laçının bir hissəsinin də qaytarılmasını təkid edir.

Politoloq bildirib ki, əgər cari danışıqlar da uğursuz olsa, növbəti müharibə qaçılmaz olacaq və o zaman yəqin ki, işğal altındakı müəyyən ərazilər Azərbaycanın nəzarətinə qayıdacaq.

Qeyd edək ki, Qarabağ münaqişəsində əsas problemlərdən biri də Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlıdır.

Politoloq Zərdüşt Əlizadə Dağlıq Qarabağın statusu və Sergey Markovun fikirlərini Ölkə.Az-a vediyi açıqlamasında şərh edib:

"5 rayonun qaytarılması gündəlikdədir, ancaq Ermənistan var gücü ilə çalışır ki, 5 və ya 6 rayonun qaytarılması müqabilində Dağlıq Qarabağın müstəqilliyinin tanınmasını Azərbaycandan alsın. Azərbaycan 6 rayonun və Laçının bir hissəsini geri alıb danışıqları davam etdirmək istəyir. Bunu beynəlxalq konfliktoloji mərkəzlər də müzakirə edir. Hələlik siyasi sövdələşmə gedir.

Əgər ermənilər bu sülh danışıqlarını uzatsa, 3-4 günlük müharibə variantı yenidən təkrarlana bilər. Hər dəfə hər iki tərəf itki verir. Ermənistanın itki vermək qabiliyyəti azdır. Ermənistanın əhalisi azdır, iqtisadiyyatı zəifdir, xalq artıq dözə bilmir. Əgər yenidən bir neçə günlük müharibə başlasa, Azərbaycan daha geniş ərazini ələ keçirəcək. Dünyanın bütün siyasi təhlilçiləri belə qənaətdədirlər ki, əgər erməni tərəfi gerçək güzəştlərə hazır olduğunu bildirməsə, Azərbaycan növbəti zərbə ilə daha çox ərazi alacaq.

1992-93-cü ildə ATƏT yox, ATƏM idi. Onların Finlandiyalı və İsveçrəli nümayəndələri dəfələrlərlə Azərbaycan və Ermənistana Aland modelini Qarabağa tətbiq etsinlər. Hətta bizim diplomatları Aland arxipelaqına da aparmışdılar. O zaman hər iki tərəfin diplomatları Aland modelinin necə gözəl olduğunu gördülər. Təbii ki, ermənilərin ağası Rusiya idi və onlar da münaqişənin həllini istəmirdilər. O vaxt razılaşma əldə edilmədi. Vaxtaşırı bu təklif ortaya qoyulub. Azərbaycan tərəfi erməni tərəfi dəfələrlər Aland adalarına səfərlər ediblər, jurnalistlərimiz gedib oradan yazılar yazıblar. Erməni tərəfinin təklifi odur ki, Bakıdakı məmurlara tabe olmasınlar. Azərbaycan tərəfi bunu qəbul edir. Erməni tərəfi də bunu qəbul etməlidir ki, Qarabağ Azərbaycanın tərkib hissəsidir və Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa olnur. Belə olan halda Aland modeli hər iki tərəfin tələbini ödəyir. Alland adaları "de fakto" müstəqildirlər, "de yure" Finlandiyanın tərkibindədirlər. Böyük Alland arxipelaqı silahsızlaşdırılırb və orada heç bir qoşun saxlana bilməz. Bundan başqa orada onların iqtisadi imtiyazları da var. Orada 30 min isveçli yaşayır. Finlandiya razıdır ki, o adalar onun ərazisi kimi qalsın, xəritədə Finlandiyanın ərazisi kimi görsənir, Finlandiyanın bayrağı orada dalğalanır.

Alan modeli ən uyğun modeldir. Bu haqda 1994-95-ci illərdə dəfələrlə yazmışam. Azərbaycan tərəfi ciddi şəkildə Aland modelini təklif etsə, ermənilərin qaçmağa yeri olmayacaq və bu sülh potensialıdır. Nədənsə biz bunun üzərinə getmirik. Rusiya vasitəsi ilə bu məsələni həll etmək istəyirik, bu isə Rusiyaya xeyirdir. Qarabağ ermənilərinə xeyir olardı ki, Qarabağ problemi Aland modeli əsasında həll edilsin. Erməni hakimiyyəti də bunu qəbul etmir. Çünki Rusiya imkan vermir. Rusiyaya münaqişənin həlli lazım deyil. Rusiya istəyir ki, bu məsələ donmuş şəkildə qalsın, Azərbaycan və Ermənistan bu konfliktdən asılı olsun.

Cəmiyyətlərin, xalqların ağlı olsa bu məsələ həll olar, ancaq xalqları da ağıllanmağa qoymurlar. Biz tərəfdən millətçilər bağırır ki, "Harda gördün erməni, vur başına gülləni", "Biz ölərik Qarabağı vermərik", ancaq Qarabağ 25 ildir bizdə deyil. Onlar da qışqırır ki, "Biz ölərik, Qarabağı türklərə vermərik", "Türklər bizim əbədi düşmənimizdir". Rusiyanın pulu bu düşmənçiliyi yaymaqdan çıxır. Ancaq əslində xalqlara sülh lazımdır. Ölüm-itim olmayacaq, hərbi xərclər azalacaq, sosial proqramlara daha çox pul ayrılacaq. Əsas odur ki, təhlükə olmayacaq.

Rusiya sülh istəmir, istəyir ki, bu xalqlar düşmən qalsın. Bu imperiya siyasətidir. Bizim xalqın əksəriyyəti də bunu başa düşmür. Bizimkilər ermənilərə nifrət edir, ermənilər bizi təhqir edir. Əslində bunlar Rusiyanın nökərləridir. Ermənistanda türkləri düşmən kimi qələmə verənlər Rusiyanın agenturasıdır, Azərbaycanda ermənilərə nifrəti aşılayanlar Rusiyanın agenturasına qulluq edirlər. İkisi də elə bilir ki, vətənpərvərdir. Bu adamlar vətənpərvər yox, vətənlərinin düşmənləridir, onlar rus imperializminə xidmət edirlər".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az