"Türkiyədəki çevriliş cəhdinin arxasında Qərbin xüsusi xidmət orqanları dururdu"

Dünən Rusiya ilə Türkiyə prezidentləri Rusiyada görüş keçirdilər.

İki dövlət arasında yaşanan gərginliyin aradan qaldırılması üçün keçirilən görüşün nəticələrindən hər iki tərəf də razılıq edir. Artıq tərəflər yeni iqtisadi layihələr həyata keçirmək üçün razılıq əldə ediblər.

Türkiyə və Rusiya prezidentlərinin görüşü hər iki dövlətdən əlavə Qərbin də diqqət mərkəzində idi. Qərb Türkiyə-Rusiya münasibətlərindən narahat olmağa başlayıb. Qərb mediası Ərdoğanın Rusiya səfərini Rusiyadan dəstək almaq, yaltaqlıq kimi qələmə verib.

Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü və Qərbin buna reksiyası barədə politoloq Elşən Manafov Ölkə.Az-a danışıb:

"Ərdoğanın Rusiya səfərinin Qərb mətbuatı tərəfindən "yaltaqlanmaq, özünə arxa axtarmaq" kimi qiymətləndirilməsi bizim zamanında dediyimiz fikirlərin təstiqidir, o anlamda ki, əslində Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhddə Qərb xüsusi xidmət orqanlarının barmağı olub. Məhz Qərb xüsusi xidmət orqanlarının KİV-lərə sızdırdığı məlumatın mahiyyəti ondan ibarət idi ki, əgər Rusiya tərəfdən dəstək olmasa idi, dövlət çevrilişi baş tutmuşdu və Ərdoğan həbs olunmuşdu. Bu onu göstərir ki, Qərb gerçəkdən Ərdoğanı hakimiyyətdən kənarlaşdırmaqda maraqlı olub. Bunun mahiyyətinə varmaq üçün Ərdoğanın illər boyu Qərbə qarşı həyata keçirdiyi siyasətin mahiyyətinə varmaq və onu düzgün anlamaq lazımdır. Ərdoğanın hakimiyyətdən kənarlaşdırılması bu və ya digər mənada Qərbin xüsusi xidmət orqanlarının və müəyyən hakim siyasi dairələrinin maraqlarına cavab verirdi.

Ərdoğanın Suriyaya qarşı sərgilədiyi mövqe məhz Rusiyada qıcıq yaradırdı. Ərdoğanın Suriyaya qarşı apardığı siyasət daha çox Qərblə razılaşdırılmış geosiyasi layihə idi. Buna görə ən azı Ərdoğan Qərbdən birmənalı dəstək almalı idi. Suriya ilə 950 km-lik sərhəddi olan bir dövlətin orada baş verən hadisələrə susması və seyirci qalması mümkün deyildi. Dövlət təhlükəsiziliyi, PKK və İŞİD amili Türkiyəni Suiyadakı proseslərə qoşulmağa məcbur edirdi.

Ərdoğan öz üzərinə götürdüyü öhdəlikləri böyük ehtiramla yerinə yetirirdi. Bunun qarşılığında Türkiyədə baş verən terror hadisələrinə və hakimiyyət çevrilişinə cəhd zamanı Qərbdən adekvat cavab gəlmədi. Bunların fonunda Rusiya prezidenti Putinin Ərdoğana zəng etdi və onu dəstəklədi. İranın Fars agentliyi xəbər yaydı ki, Türkiyədə hakimiyyət çevrilişinin qarşısının alınmasında Rusiyanın bu və ya digər mənada rolu olub. Hakimiyyətə çevrilişə cəhd zamanı ilk məlumatları Ərdoğana məhz Rusiyanın xüsusi xidmət orqanları ötürüb. Ərdoğan da bunu qiymətləndirməyə bilməzdi. Təsadüf deyil ki, Ərdoğan Türkiyədəki hakimiyyət çevrilişinə cəhddən sonra ilk rəsmi səfərini Rusiyaya etdi. Güman edirəm ki, bu səfər Türkiyə-Rusiya münasibətlərində mövcud problemlərin aradan qaldırılmasına öz töhfəsini verəcək. Artıq Rusiya Türkiyə şirkətlərinə qarşı tətbiq etdiyi sanksiyaları qaldırır, turizimlə bağlı yaşanan problemlər arxada qaldı. Türkiyənin rusiyalı turistlərdən əldə etdiyi illik gəlir 3 milyard dollardan yuxarı idi.

Ərdoğanın dünən Rusiya, Azərbaycan və Türkiyə forumunun keçirilməsi barədə təklifi irəli sürməsi böyük maraqla qarşılandı. Bir gün əvvəl Rusiya, İran, Azzərbaycan rəhbərlərinin Bakıda zirvə toplantısı baş tutmuşdu. Türkiyənin də belə bir təkliflə çıxış etməsi, əslində Azərbaycanın bölgədə iqtisadi və siyasi baxımdan lider olması anlamında öz təsdiqini tapır. Güman edirəm ki, Azərbaycanın hər iki regional forumda iştirak etməsi onun regional güc olmasına, imkanlarının daha da artmasına xidmət edəcək.

Ərdoğanın "Suriya probleminin Rusiyasız çözülməsi mümkün deyil" deməsi Rusiyada bir məmnuniyyət yaradıb. Eyni zamanda Qərbi narahat edən anlam da məhz bundan ibarətdir. Rusiyanın son günlər İŞİD-ə aid obyektləri vurması və Ərdoğanın buna dəstək olması İŞİD-in yaranmasında əli olan Qərb xüsusi xidmət orqanlarının maraqlarına cavab vermir.

Əslində Türkiyənin Rusiya ilə yaxınlaşmasına səbəb Türkiyənin NATO-dakı müttəfiqləri oldular. Məhz o dövlətlər uzun müddət Türkiyəni Avropa İttifaqına qəbul etmədilər, Suriya probleminin həllində Türkiyəyə qarşı ikili standartlardan çıxış etdilər. Üzdə Türkiyəyə dəstək verdiklərini bildilər, arxadan isə Türkiyənin düşməni olan PKK-ya silah yardımı etdilər.

Qərb əslində Ərdoğanın həbsini gözləyirdi. Fətullah Gülənin Pensilvaniyaya sığınması və Türkiyənin israrlı tələblərinə baxmayaraq ABŞ-ın Fətullah Güləni Türkiyəyə verməkdən imtina etməsi göstərir ki, baş verən hadisələrdə Qərb xüsusi xidmət orqanlarının əli var. Rusiya və Türkiyə münasibətlərinin düzəlməsi və inkişafı nəinki region, hətta qlobal miqyasda dünya üçün ciddi əhəmiyyət kəsb edən geosiyasi və geoiqtisadi uğur olacaq".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az