\"ABŞ-ın Ərdoğan iqtidarına əvvəlki etimadı qalmayıb\"

Türkiyə ordusu artıq 10 gündür Suriyada hərbi əməliyyatlar həyata keçirir.

Türkiyədə hakimiyyət çevrilişinə cəhddən əvvəl Suriya rejiminin rəhbəri Bəşər Əsədi devirmək Ərdoğan iqtidarının əsas məqsədlərindən biri olsa da artıq rəsmi Ankara Bəşər Əsədi Suriyada tərəf kimi gördüyünü bildirdi.

Bundan əlavə bəzi ekspertlər bildirir ki, Türkiyənin Suriyada keçirdiyi əməliyyatlar həm də orada bufer zonanın yaradılması və Türkiyə ərazisində olan suriyalı qaçqınların oraya köçürülməsi məqsədi daşıyır.

Türkiyənin sərhədləri üçün təhlükə olan PYD və İŞİD-ə qarşı apardığı müharibəni Rusiya və İran dəsəkləyir.

Türkiyənin Suriyaya dəyişən münasibəti, apardığı əməliyyatlar, Qərblə münasibətləri barədə politoloq Elşən Manafov Ölkə.Az-a danışıb:

"Türkiyədə hakimiyyət çevrilişinə cəhddən sonra rəsmi Ankaranın xarici siyasətində prioritetlər kifayət qədər dəyişdi. Məlum oldu ki, Ərdoğan iqtidarının devrilməsində birmənalı şəkildə NATO və müttfiqləri maraqlı olublar. Qərbin xüsusi xidmət orqanları və məhz bu xidmət oraqanları ilə əməkdaşlıq edən KİV-lər açıq-aşkar Ərdoğan hakimiyyətinin devrilməməsinə təəssüfləndiklərini bildirirdilər. Məhz bundan sonra Ərdoğan Rusiya ilə mövcud problemləri aradan qaldırmaq üçün Sankt-Peterburqa məlum səfərini etdi.

Hazırda Türkiyə iqtidarının Suriyada həyata keçirdiyi siyasət əslində İran və Rusiya ilə uzlaşdırılmış, koordinasiya edilmiş siyasət təsiri bağışlayır. Öncə Ərdoğann Suriya Azadlıq Ordusuna qarşı münasibəti dəyişib. Bildiyimiz kimi, Bəşər Əsəd hakimiyyətinə qarşı vuruşan Suriya Azadlıq ordusuna Türkiyə tərəfindən siyasi dəstək açıq-aşkar olmasa da, maliyyə dəstəyi var idi. Türkiyənin NATO üzrə müttəfiqlərinin xəyanətindən sonra Ərdoğan iqtidarı haqlı olaraq Rusiya ilə Suriya məsələsində konstruktiv əməkdaşlığın daha vacib olduğunu anladı. Bu həm Türkiyənin dövlətçilik, həm ümummili, həm də regional təhlükəsiziliyi baxımdan siyasətinə cavab verirdi. Hal-hazırda rəsmi Ankara tərəfindən PYD və İŞİD-ə qarşı həyata keçirilən siyasət əvvəlki formatında qalsa da, Əsəd rejiminə qarşı münasibətdə Ərdoğan hakimiyyətinin baxışında köklü dəyişikliklər baş verib. Ən azından Ərdoğan da Əsəd rejiminin keçid dövrü üçün legitim hakimiyyətini qəbul edəcək. Bu belə olmasa idi İran və Rusiya ilə razılaşdırılmış, uzlaşdırılmış, koordinasiya edilmiş siyasəti həyata keçirə bilməzdi.

Türkiyənin Suriyadakı mövcud qüvvələrə qarşı təkbaşına mübarizəyə girişməsi rəsmi Ankaranın bu və ya digər mənada Türkiyənin Suriya bataqlığına cəlb edilməsi olardı ki, Türkiyənin NATO üzrə müttəfiqləri ən yaxşı halda onu bu bataqlıqdan çıxarmaq fikirində olmayacaqdılar. Məlum oldu ki, Ərdoğan iqtidarının zəifləməsində, ümumiyyətlə güclü Türkiyə dövlətçiliyinin ayaq üstündə qalmasında çox təəsssüf ki, Qərbin, NATO üzrə mütttəfiqlərin fikiri birmənalı olmadı. Açıq deyim ki, Türkiyədəki terror aksiyalarına belə Avropa dövlətlərinin, siyasi institutlarının fərqli mövqeyi oldu. Halbu ki, Fransada baş verən terror aksiyalarına Qərb tamamilə başqa cür yanaşdı. Güman edirəm ki, Ərdoğan iqtidarının Suriyaya münasibətdə baş verən dəyişikliklər həm bu iqtidarın, həm də Türkiyənin dövlət maraqları baxımından tamamilə anlaşılandır.

Hal-hazırda Suriya ərazisinə girən Türkiyə ordusu təbii ki, hərbi əməliyyatları İran və Rusiya ilə razılşadırıb. Türkiyə ilə mövcud problemləri aradan qaldırdıqdan sonra İraqda və Suriyada türkmənləri əvvəlki kimi bombardıman etməyəcək. Tərəflər arasındakı münasibətlər strateji əməkdaşlığa çevrilir. Buna görə də, Rusiya da Türkiyənin Suriya və İraqdakı maraqlarını nəzərə almaq məcburiyyətindədir.

ABŞ Türkiyəni əvvəlki ampluada görmür. Çünki, ABŞ-ın vitse-prezidenti Baydenin Türkiyə səfərindən sonra müəyyən rəylər var idi ki, münasibətlərdəki mövcud problemlər aradan qalxacaq, ancaq İncirlik hərbi bazasındakı nüvə raketlərinin Türkiyədən çıxarılması və təcili şəkildə Rumıniyaya yerləşdirilməsi göstərir ki, ABŞ və NATO-nun Ərdoğan iqtidarına əvvəlki etimadı qalmayıb. Burada günah rəsmi Ankarada deyil, günah daha çox, Avropa İttifaqında, Qərbin xüsusi xidmət orqanlarında və ABŞ-dadır.

İndiki Türkiyə iqtidarının siyasətində baş vermiş 180 dərəcəlik dəyişiklik həm iqtidarının, həm də Türkiyənin ümumi dövlətçilik maraqları baxımından anlaşılandır. Bu siyasət Azərbaycanın da bölgədəki mövqeyinə tamamilə cavab verir. Türkiyə-Rusiya münasibətlərindəki problemlər Azərbaycan dövlətçiliyində də müəyyən problemlər yaradırdı. Azərbaycan Türkiyənin strarteji müttəfiqidir, qardaş dövlətdir, Rusiya ilə münasibətlər strateji tərəfdaşlıq səviyyəsində idi. Artıq Türkiyə-Rusiya münasibətləri düzəldikdən sonra regional güc balansının İran, Türkiyə, Rusiya, Azərbaycan və Gürcüstanı da buraya daxil edə bilərlər. Bölgədə yeni güc yaranır ki, bu gücün də əsas prioritet mövqeyi xüsusən Rusiya və İran maraqları baxımından, Qərbin Xəzər hövzəsinə buraxılmamasıdır. Bu baxımdan maraqlar üst-üstə düşür. Bu baxımdan Türkiyə iqtidarının Suriya ilə bağlı mövqeyi bəllidir və alqışlanandır".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az