\"ABŞ və Rusiya PKK ilə bağlı mövqeyindən yaxın müddətdə geri çəkilməyəcək\"

Bundan əlavə Rusiya tərəfi Suriya Azadlıq Ordusunu da terrorçu qruplaşma kimi tanımadığını bəyan edib. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin Dördüncü Avropa Departamentinin direktoru Aleksandr Botsan Xarçenko deyib ki, "Kürd Fəhlə Partiyası" və "Azad Suriya Ordusu" Rusiyada rəsmi olaraq terrorçu qruplaşmalara aid edilmir. Bu faktdır. Bununla belə, müxtəlif terror aktları törədən bu və ya digər şəxslərin təhqiqatların nəticələrinə əsasən günah dərəcələrini də qiymətləndiririk.

Rusiya-Türkiyə münasibətlərini nəzərə aldıqda, Rusiyanın "PKK"-nı rəsmən terrorçu təşkilat kimi tanımaması iki dövlət arasında münasibətlərə necə təsir edəcəyi maraq doğurur. Bir müddət əvvəl Rusiya tərəfi Lavrovun dili ilə rəsmən bildirmişdi ki, Suriyada Bəşər Əsəd qüvvələrindən başqa bütün qruplaşmalar terrorçudur və onların hamısını məhv edəcəyik. Ancaq Rusiyanın hazırda Azad Suriya Ordusunu terrorçu adlandırmaması Türkiyə ilə münasibətləri pisləşdirməmək kimi qiymətləndirilir. Belə ki, Türkiyənin Azad Suriya Ordusunu maliyyələşdirməsi, silah-sursatla təmin etməsi heç kəsə sirr deyil.

Yaxın Orta Şərq, Suriya problemi, kürd faktoru və böyük dövlətlərin oyunları barədə politoloq Elşən Manafov fikirlərini "Ölkə.Az"-la bölüşüb:

"Rusiyanın "PKK" ilə bağlı məlum mövqeyi onun Yaxın Orta Şərqlə, o cümlədən Suriya ilə bağlı geopolitik maraqlarından yaranıb. Bu mənada Rusiyanın və ABŞ-ın kürd faktoruna münasibətində ciddi fərq yoxdur. Bildiyimiz kimi, ABŞ "PKK"-nı terrorçu təşkilat olaraq tanısa da, onun İraq və Suriyadakı qanadı olan "PYD" ilə sıx münasibətlərdədir. O cümlədən Bəşər Əsəd ordusuna qarşı döyüşən "PYD"-ni maliyyələşdirir, silah-sursatla təmin edir".

Rusiyanın "PKK" ilə münasibətlərinə gəldikdə isə politoloq bildirdi ki, Rusiyanın "PKK" ilə münasibətləri ötən əsrin 60-cı illərindən formalaşıb:

"O zaman "PKK" sol görüşlü radikal təşkilat kimi ərsəyə gəlmişdi. Sol görüşlü radikal təşkilatın Yaxın Orta Şərqdə və Türkiyədəki fəaliyyəti Sovet İttifaqının maraqları baxımından bu ölkələrdə kommunist ideyalarının ixracına və təbliğatına yönəlmişdi. Hal-hazırda isə "PKK" siyasi təşkilatdan daha çox məhz terrorçu təşkilat konteksindən çıxış edir. Maraqlı məqam ondan ibarətdir ki, "PKK" ilə sıx münasibətdə olan Türkiyənin "Xalqların Demokratik Partiyası" (HDP) əslində kürdlərin maraqlarından çıxış edən bir partiyadır. Partiya Türkiyə Böyük Millət Məclisində təmsil olunur. Rusiyanın bu partiya ilə də sıx münasibətləri var.

Rusiya təyyarəsinin Türkiyə tərəfindən vurulmasına qədər "HDP"-nin Moskvada təmsilçiliyi belə açılmışdı. Bu, Rusiya tərəfindən ciddi bir jest idi. Rəsmi Moskva göstərirdi ki, Rusiya "PKK" və "HDP" ilə həm Türkiyə məsələlərində, həm də Yaxın Orta Şərqlə bağlı olaylarda hər iki amildən siyasi, iqtisadi, hərbi ampulada istifadə etmək niyyətləri var idi və bu gün də bu niyyətlər var".

Türkiyənin Yaxın Orta Şərq və Suriya siyasətinə gəlincə isə Elşən Manafov qeyd etdi ki, Türkiyə məlum olaylardan sonra Əsəd rejiminin keçid dövrü üçün qəbul edir:

""Suriya Azadlıq Ordusu" da Türkiyə tərəfindən maliyyələşdirilir. Türkiyənin indiki iqtidarı Türkiyədə hakimiyyət çevrilişi ilə bağlı hadisələrə qədər əslində "Suriya Azadlıq Ordusu"nu maliyyələşdirən, onu silah-sursatla təmin edən bir iqtidar idi. Türkiyə bunu da gizlətmirdi. Türkiyə bildirdi ki, Suriyada insan haqlarının pozulmasına səbəb olan, Yaxın Orta Şərq üçün ciddi təhlükə kimi görünən Bəşər Əsəd hakimiyyətdən getməlidir. Onun hakimiyyəti legitim deyil. Məlum hadisələrdən sonra Türkiyə Bəşər Əsəd rejiminə nisbətən loyal və yumşaq mövqe sərgiləyir. Bu mövqenin ABŞ və Qərb dövlətləri tərəfindən qəbul olunmasını müşahidə edirik. Çünki Əsəd rejimini hərbi yolla devirmək mümkün olmadıqda, Türkiyə, ABŞ və Qərb bu rejimlə münasibətləri müasir dünyanın və bölgənin maraqları konteksində qurmaq məcburiyyətində qaldı. Təbii ki, Türkiyə də Rusiya kimi Əsəd rejimi ilə münasibətləri keçid dövrü üçün hesablanmış konteksdə quracaq. Ancaq bu o demək deyil ki, Türkiyə iqtidarı Əsəd rejiminin legitimliyini qəbul edir. Türkiyə İran və Rusiyadan fərqli olaraq Əsəd rejiminin legitimliyini qəbu etmir".

Bölgədəki kürd faktoru ilə bağlı politoloq dedi ki, kürd dövlətinin yaranması ilə bağlı ABŞ və Rusiya layihələrindən heç də imtina etməyiblər:

"Kürd dövlətinin perspektivdə yaranması Rusiya üçün bölgədə özünün təsir imkanlarını saxlamaq, Türkiyə ilə münasibətlərdə Rusiyanın xeyrinə olmayan hadisələr yaşanarsa, kürd faktorundan istifadə etmək maraqlarından irəli gəlir. Güman etmirəm ki, Suriya problemi tam mənada həll olunmayana qədər Rusiya Türkiyə ilə münasibətlərinə yenidən baxsın. Ümumiyyətlə, Rusiyaya Türkiyə ilə münasibətlərə yenidən baxmaq özünün iqtisadi, siyasi, geopolitik maraqları baxımından sərf də etmir. İki gün əvvəl Rusiya prezidenti Putin "Türk axını" ilə bağlı məlum layihəni də təsdiq etdi. Bu layihə Türkiyəyə neft-qaz ixracını nəzərdə tutur. Kəmərin daha bir qolu Türkiyə ərazisindən Avropa bazarına yönəldiləcək. Bu konteksdə Türkiyə həm tranzit ölkə kimi, həm də rus qazını idxal edən bir ölkə kimi Rusiyaya böyük mənfəət verə biləcək bir tərəfdir".

Türkiyə ilə NATO arasında məlum çatın yaranması ilə bağlı politoloq əlavə etdi ki, Tramp hər bir vəchlə yaranan problemi aradan qaldırmağa çalışacaq:

"NATO ilə Türkiyə arasında yaranmış problemlər Rusiyanın xeyrinə olan amildir. Bu mənada düşünürəm ki, hələlik kürd faktoru ilə bağlı məsələdə Rusiya ABŞ kimi mövqeyindən geri çəkilməyəcək. Ancaq eyni zamanda Türkiyə ilə münasibətlər və indiki geopolitik hadisələr konteksində Rusiya Türkiyənin üzərinə getməyəcək. Kürd faktorundan təhdid, təzyiq kimi istifadə etməyəcək.

ABŞ-ın "PKK" ilə bağlı konkret maraqları var, bölgədə Kürdüstanın yaranması İraq, Türkiyə, İran, Suriyanın ərazilərinə təhdid olacaq. "PKK"-nın Azərbaycanla bağlı da müəyyən ərazi iddiaları var. Xatırladım ki, Azərbaycan SSRİ-nin tərkibində 1921-25-ci illərdə "Qırmızı Kürdüstan" deyilən muxtar dövlət mövcud olub. Bu hadisələr göstərir ki, kürd faktoru nə dərəcədə bölgə dövlətləri üçün ciddi təhdid və təhlükə təşkil edir. Ona görə də, Rusiya və ABŞ bölgədə öz maraqlarını qorumaq, oradakı dövlətlərə ciddi təsir amilini əlində saxlamaq üçün "PKK" ilə bağlı mövqelərindən hələki geri çəkilməyəcəklər.

Qlobal miqyasda dünya savaşı davam edir. Bu savaş Yaxın Orta Şərqdə satış bazarları, xammal mənbələri, o cümlədən nüfuz dairələri uğrunda mübarizədir. Güman edirəm ki, İŞİD faktorunun qalması da ona qarşı mübarizənin zərurəti də ABŞ və Rusiyanı PKK ilə bağlı mövqeyindən yaxın müddətdə geri çəkilməyəcəyini göstərir".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az