Moskvada yaşayan iş adamı: “Ümumrusiya Azərbaycan Konqresində hörməti olmayan buyruq qulları önə çəkilib”

Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin (DAK) Rusiya nümayəndəliyinin rəhbəri, Rusiya Xalqlar Dostlugu Universitetinin professoru Mirəşrəf Fətiyev “Ölkə.Az” xəbər portalına müsahibə verib. Həmin müsahibəni oxuculara təqdim edirik: 

- Azərbaycan diasporunun indiki vəziyyətini necə qiymətləndirirsiniz? 
 
- Diaspor ümumi anlayışdır. Odur ki, sizin sualınızın birmənalı cavabını vermək çox çətindir. Rusiyadakı diaspor təşkilatlarımızın fəaliyyətinə gəldikdə isə bu sahədə passivlik və pərakəndəlik müşahidə edilir. Regional təşkilatlar vahid mərkəzdən idarə olunmur. Eyni şəhərdə bir-biri ilə qarşıdurmada olan diaspor təşkilatlarının mövcudluğu adi hala çevrilib. Bununla yanaşı regionlar da var ki, oradakı diasporumuz nümunəvi şəkildə təşkilatlana biliblər. Həm də yerli hökumətlə sıx əməkdaşlıq edirlər. Acınacaqlı vəziyyət paytaxt Moskvadadır. Ona görə ki, imkanlarımızla fəaliyyətimizi müqayisə edəndə kəmiyyətlə keyfiyyət  arasında uçurumu görmək olur. Amma bu uçurum son 5-7 ildə yarandı. Xüsusilə də iki nüfuzlu diaspor təşkilatımızda – Azərros kimi tanınan Rusiya Azərbaycanlılarının Milli Mədəni Muxtariyyəti və Ümumrusiya Azərbaycan Konqresində (ÜAK)-da böhran günbəgün dərinləşdi. Nəticədə hər iki təşkilat  fəaliyyətdən çox qalmaqallarla gündəmə gəldi. ÜAK-ı vaxtilə rəhmətlik Heydər Əliyev yaratmışdı. Heydər Əliyev 2001-ci ildə Rusiyadakı bütün azərbaycanlı iş adamlarını bu təşkilat ətrafında bir yerə toplaya bilmişdi və təşkilat çox qısa müddətdə özünü doğrultmuşdu. Ancaq Azərbaycanın Diasporla İş üzrə Dövlət  Komitəsi Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin işinə müdaxilə edəndən sonra təşkilat zəifləməyə başladı. Bu gün mən açıq deyə bilərəm ki, Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin dağılmasında onun icra apparatının səriştəsiz insanlara həvaləsi səbəb oldu. Nüfuzsuz, kolxozu belə idarə edə bilməyəcək “menecerlər” adlı-sanlı soydaşlarımızın toplaşdığı bir təşkilatın icra strukturuna yerləşdirildilər. Diqqət yetirin ki, bu insanlar seçki yolu ilə yox, məhz təyin edildilər. 

- Ümumrusiya Azərbaycan Təşkilatının lisenziyasının ləğvində konkret olaraq kimi günahkar bilirsiniz? 
 
- Mən ilk növbədə günahı Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin icra strukturuna nüfuzu olmayan, səriştəsiz insanları təyin edən məsuliyyətli şəxs və müvafiq dövlət qurumlarında görürəm. Deməliyəm ki, bu təşkilatdakı rəhbər və məsul vəzifəlilər Azərbaycanın xeyir-duası ilə gəlməyiblər. Başqa sozlə, hörməti  olmayan buyruq qulları önə çəkilib. Hətta heç bir xidməti olmayan insanlara Tərəqqi medalları belə paylanıb, savadsız, dövlətə və xalqa ziyanı dəymişlərə belə fəxri fərmanlar verilib. Ən acınacaqlısı isə budur ki, belə tiplərə xalq, diaspor adından danışmağa şərait yaradılıb. Bu ədalətsizlik insanlardakı entuziazmi öldürdü, ruh düşkünlüyü yaratdı. Səriştəsiz insanların dırnaqarası fəaliyyəti də məntiqi olaraq Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin zəifləməsinə səbəb olmalı idi.  

- Bəzi adamlar Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin fəaliyyətinin dayandırılmasına görə ölkəmizin Moskvadakı səfirliyinin fəaliyyətini təqsirli bilir. Siz necə düşünürsünüz? 
 
- Bilirsiniz, əslində səfirlik diaspor təşkilatlarına nə edecəklərini diktə etməməlidir. Ancaq hər iki qurum qarşılıqlı hörmət və əlaqə çərçivəsində fəaliyyət göstərə bilərlər. Çünki nəzəri baxımdan hər iki instansiyanın fəaliyyət sırasında Azərbaycan xalqı və dövlətinə, Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinə xidmət kimi məqsədlər durur. Etiraf edim ki, təşkilatlarımız arasında ən tanınmışı olan ÜAK ilə səfirlik arasında uzun müddət gərginlik olub. Azerrosa da münasibət doğmalığı ilə fərqlənməyib. Hər birinin aydın səbəbləri var. Əfsuslar ki, şəxsi – qərəzlik, inciklik milli maraqlara daha üstün gəlib. 

 
- Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin lisenziyasının dayandırılmasını Rusiyanın təzyiqi hesab etmək olarmı? 
 
- Xeyr, mən qətiyyən bunu belə hesab etmirəm. Bu ÜA-nın icra strukturundakı səhlənkarlıqdan yaranan problemdir. İkincisi, Rusiyanın müvafiq orqanları görürdülər ki, bu ölkədəki diaspor təşkilatı Azərbaycan tərəfindən himayə olunur, ona tapşırıqlar verilir və sairə. Rusiyanın xüsusi xidmət orqanları bunu yaxşı bilirdi. İkincisi də, əgər təşkilatın sənədləri qaydasında olsaydı, hüquqi baxımdan da bizim məhkəmənin üzərinə getməyə imkanımız olardı. Ona görə də mən bunu Rusiyanın Azərbaycana təzyiqi kimi qiymətləndirmirəm. Bu, sırf ÜAK rəhbərliyi və bu təşkilatın fəaliyyətinə görə məsuliyyət daşıyan Azərbaycanın da bir sıra qurumlarının məsuliyyətsizliyinin nəticəsində yaranan problemdir.
 
- Ümumiyyətlə, hazırda Rusiya-Azərbaycan münasibətlərini necə qiymətləndirirsiniz? 
 
- Azərbaycan-Rusiya münasibətləri siyasi-iqtisadi tərəfdaşlıq müstəvisində inkişaf edir. Rusiyada Azərbaycan vətəndaşlarına münasibət digərlərinə olan münasibətdən fərqlənmir, yəni olan problemlər milli və vətəndaş mənsubiyyətinə görə deyil. Bu gün Rusiyada baş həkim, polis rəisi, prorektor, hərbçi, müəssisə direktoru və digər vəzifələrdə çalışan azərbaycanlılar var. Şəxsən mən Rusiyada onlarla azərbaycanlı alim tanıyıram. Mən özüm də hazırda Rusiyanın Xalqlar Dostluğu Universitetində dərs deyirəm, kafedra müdiriyəm. Təkcə bizim universitetdə tanıdığım 3 nəfər azərbaycanlı professor, bir neçə nəfər də elmi işçi var.

Bilirsiniz ki, mən Biləsuvarda internat məktəbini bitirmişəm. Moskvaya gələndən sonra isə çalışmışam ki, Azərbaycanı təbliğ edim. Rusiyada Azərbaycan diasporu yaradılan ilk gündən fəallıq göstərmişəm. İstər Qarabağ uğrunda savaş zamanı, istərsə də müharibədən sonrakı dövrdə xalqıma, diaspora xidmətimi müxtəlif miqyaslı layihələrimlə sübut etmişəm. Diaspor tarixində ilklərə imza atmışam. Xocalı soyqırımının tanınması üçün rusiyalı ziyalılardan ibarət təşəbbüs qrupu yaratmışam, Azərbaycana media-turlar təşkil etmiş, xarici mətbuatda Qarabağ münaqişəsinin həqiqətləri haqda yazıların çıxmasında müstəsna rolum olub, onlarla kitabın çapına sponsporluq etmişəm.   

 
- Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin lisenziyasının bərpa olunmasına hansı töhfələri verə bilərsiniz? 
 
- Məncə əsas şərt o təşkilatın bərpasından çox, onun fəaliyyətinin həvalə olunacağı kadrlardır, başqa sözlə, kimlərin ətrafında toplaşmağımızdır. Yəni, bu gün yenidən qeyri-ciddi insanlar ÜAK kimi monolit diaspor təşkilatı qurmağa iddialı bir quruma rəhbər vəzifələrə təyin ediləcəksə, nə dəyişəcək və yaxud onun xalqa, dövlətə nə xeyri olacaq?! Təbii ki, mən şəxsən öz əlaqələrimlə Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin qanuni qeydiyyatdan keçirilib fəaliyyətə başlamasına yardımçı olaram. Bunun üçün Rusiyadakı vətənpərvər qüvvələr bir yerə yığılıb həmrəy olmalıdırlar. İlk növbədə isə Azərbaycanın müvafiq qurumları bizə artıq  “sınanmış” kadrları sırımamalıdır. Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi imkan verməlidir ki, biz öz bildiyimiz kimi iş görək, demokratik yolla üzvləri və rəhbərimizi seçək və sairə. Fayda verə biləcək soydaşlarımız kiminsə xoşuna gəlmir deyə, kənarda qalmamalıdır. Bu sistemi elə qurmaq lazımdır ki, biz idarə olunmayaq. Mənim Rusiyada yaşayan nüfuzlu və imkanlı azərbaycanlılarla əlaqələrim var. Onları bir araya gətirməklə bu təşkilatın fəaliyyətini bərpa edə bilərik.
 
Vasif Həsənli
Ölkə.Az