Rus adlanan isveç vikinqləri

“Ölkə.Az”a bu barədə tarixçi-alim Əkbər Nəcəf məlumat verib. Məlumatı oxucularımızla bölüşürük.

Rus adlanan vikinqlər isveçlilər idi. Bunu İsveçin cənubi-şərq sahilndəki Malarin gölünün liman şəhəri Birkada aparılan arxeoloji tədqiqatlar təsdiqlədi. Mənbələr İsveç vikinqlərini rus və vareq (varyaq, varangian) adı ilə zikr edir. Ərəbcə mənbələrdə ruslar ilə slayvanlar bir-birindən ayrı göstərilir.

Normanistlərə görə, rus adı vikinq və ya varyar/vareq tayfalarından biri olan ruots/ruotsi (rusi) adından yaranıb . İsveç vikinqləri böyük vikinq istialası başlamadan əsrlər əvvəl Baltik dənizi ətrafı, Finlandiya və indiki Rusya ərazisi ilə yaxın ticari münasibətlərə sahib idilər.

Avropaya hərəkət edən Norveç və Danimarka vikinglərindən fərqli olaraq İsveç vikinqləri şərqdə ticari, mədəni və siyasi mənada olduqca inkişaf etmiş bir dünya ilə qarşılaşdılar. Onlar bu bölgədə ilk olaraq baltlar və şərqi slavyanlarla tanış oldular. Daha sonra Xəzər, Bizans və İslam dünyası ilə əlaqə yaradan İsveç vikinqləri bu ölkələri yazılı mənbələrinə "rus" adı ilə daxil oldular. Ruslar bu xətt üstündən şərq və cənub dünyası ilə yaratdıqları ticarət münasibətlərini hər zaman canlı tutdular və Novqorodu özlərinin Rusyadakı ilk mərkəzləri olaraq istifadə etdilər.

İsveç vikinqlərinin, yəni rusların Bizans, Xəzər və İslam dünyasına verə biləcək məhsulları olduqca məhdud idi. Belə ki, onların müsəlman tacirlərinə kürk, fol dərisi və mors dişindən başqa satacaq məhsulları yoxdu. İsveç vikinqləri, yəni slavyanların varyaqlar adlandırdığı ruslar Xəzər üzərindən müsəlman tacirlər və İslam ticarət dünyası ilə münasibətlərini sıxlaşdırdıqca yeni bir ticarət qaynağı kəşf etdilər: Qul ticarəti. Beləcə, slavyanlara hücumlar edib onları əsir alan ruslar tarix səhnəsinə "ağ qul" alverçiləri kimi çıxdılar. Ruslar tam 300 il Slavyan ölkələrini "Avropanın Afrikası" kimi talan etdilər... Yəni Avropanın "zənciləri" slvalar oldular. Slav adının "qul" mənasını alması bu dövrdə başlayır.

Hikmət Həsənov
Ölkə.Az