"Donbas böhranı" və Avropanın çöküş planı
Ukraynanın şərqində davam edən silahlı konflikt artıq bir-neçə vilayəti də əhatə edərək böyük bir müharibə ocağına çevrilmişdir.
Krımın müharibəsiz Rusiya tərəfindən işğalından sonra hadisələrin qızışdığı Donbas artıq dünyanın ən təhlükəli bölgəsi kimi qiymətləndirilir. Ukrayna ordusunun birliklərinin yeridildiyi bölgədə Kiyevin bir neçə iri şəhəri separatçılardan təmizləməsindən sonra Rusiya hərəkətə keçərək bölgəyə humanitar yardım adı altında hərbi qüvvələr göndərməyə başladı. Son məlumatlarda rus əsgərlərinin Ukrayna tərəfinə əsir düşməsi bildirildi. Rus desantçılarının dindirilməsini özündə əks etdirən videolar internetdə yayımlandı. Başda ABŞ olmaqla qərbin bütün aparıcı kanalları bu iformasiyanı tirajlayaraq dünyaya yaydılar. Arxasınca AB və AB rəhbərliyində ard-arda gələn bəyanatlar, Moskvaya verilən notalar yadda qaldı.
ABŞ Dövlət departamentinin rəsmisi Cen Psakinin dünən verdiyi mətbuat konfransında da Rusiyanın Ukrayna hökumətinin rəsmi icazəsi olmadan bu ölkənin sərhədlərini pozaraq Donbasa "humanitar konvoy" göndərməsini, bundan sonra separatçıların fəallaşması və Kiyevin antiterror qüvvələrinə qarşı əks-hücumların artmasını, hətta bəzi yaşayış məntəqələrinin separatçılar tərəfindən geri alınmasını Moskvanın beynəlxalq hüquq normalarına uymayan aqressiv siyasəti kimi dəyərlədirirək Rusiyadan baş verənlərə aydınlıq gətirməsini tələb etdi.
Psakinin açıqlamasından sonra Avropa liderləri hərəkətə keçdi. Ukrayna böhranın başlamasından bu yana həmişə Rusiyanın siyasətini aktiv şəkildə tənqid edən Almaniyanın kansleri xanım Merkel təcili Putinə zəng edərək Ukrayna əsgərlərinə əsir düşmüş rus desantları məsələsinə aydınlıq gətirməyi tələb etdi. Merkelın mətbuat katibi Şteffen Zaybertin mətbuata payladığı yazılı açıqlamada belə deyilir:
"Rus hərbçilərinin Ukrayna ərazisində əsir düşməsi haqqındakı son məlumatlar bizi çox narahat edir. Kreml öz əsgərlərinin müstəqil Ukrayna ərazisindəki mövcudluğuna aydınlıq gətirməlidir. Bu faktlar bir daha Rusiyanın Doneçk və ətrafında baş verənlərdən uzaq olmadığını göstərir. Reginda silahlı konfliktin qızışmasında Mosva birbaşa məsuliyyət daşıyır. Rusiya Ukraynanın daxili işlərinə qarışmaqdan vaz keçməli və bu ölkə ilə sərhədindəki nəzarəti gücləndirməlidir".
Anqela Merkelin adından yayılan bəyanatın üslub cəhətdən sərtliyinə diqqət yetirsək, bunu ABŞ hökuməti tərəfindən Rusiyanın əleyhinə deyilmiş sözlərdən daha kəskin olduğunu görərik. Hətta Psakinin "Mən demədim ki, Rusiya yüz faiz separatçıların arxasındadır, mən dedim ki, bu ona bənzəyir. Son məlumatlar bizə elə düşünməyə əsas verir" kimi yuşaq tərzdə dediyi sözlərlə müqayisədə Avropa liderlərinin, AB rəhbərliyinin, Skandinaviya ölkələrinin hökumətlərinin, hətta Polşa hakimiyyətinin Rusiyanın ünvanına səsləndirdiyi bəyanatlar əsl hədə-qorxunu xatırladır. Məslənin təəccüblü tərəfi isə bu bəyanatların "Avropanın jandarmı" rolunu oynamış, nüvə dövləti Rusiyata qarşı verilməsidir. Həmişə olduğu kimi bu dəfə də prosseslərin arxasında ABŞ durur, Atlantik okeanının o biri tərəfində, yəni potensial müharibə ocağından minlərlə kilometr uzaqda yerləşən dövlət. Birnci və İkinci dünya müharibələrində olduğu kimi yenə prisseslər Avropanın göbəyində gedir, yenə bufer zonası Avropadır, yenə ayının pəncələrinin altındakı Avropanın başıdır.
P.S. Hər ik dünya müharibəsində olduğu kimi, 2014-cü ildə də artıq Avropanı təhdid edən ağıdıcı müharibənin arxasında Amerikan oliqarxiyası durur. 2008-ci ildə baş vermiş ağır iqtisadi böhrandan sonra hələ də özünə gələ bilməmiş ABŞ borc içərisində üzür. İşsizliyin səviyyəsi ildırım sürəti ilə artır. İnkişaf edən Asiya və inkişaf etmiş Avropa artıq tonlarla kağız dolları Federal Rezervlər Sistemindən uzunmüddətli kredit kimi götürmək isəmirlər. Bütün dövlətlər öz sənayesini inkişaf etdirir və öz iqtisadiyyatını möhkəmləndirməyə başlayır. Belə şəraitdə ABŞ dünyanın hegimonu ola bilməyəcəyini gözəl anlayaraq Birinci və İkinci dünya müharibələrinin ssesnarisinə bənzər yeni ssenarini həyata keçirməyə başlayır. Ssesari üzrə Yaxın Şərq alovlanır. Müharibə alovu Avropaya yaxınlaşır. Dağıntılar, xaos, milyonlarla insanın öz yurd-yuvasından didərgin düşməsi, çökən iqtisadi infrastruktura yalnız və yalnız dolların hakimiyyətinə qulluq edir. Hələ ki, ssenari mərhələli şəkildə və çox böyük uğurla həyata keçirilməkdədir. Ssenarinin əsas hədəfi isə Avropa ilə Rusiyanı toqquşduraraq bütövlükdə Avrasiya məkanını böyük bir xarabalığa çevirməkdir.
Qafqaz Ömərov
Ölkə.az-ın analitika xidməti
