Bəşər Əsədin dağılmış Suriyada seçkilər keçirməkdə məqsədi nədir?

Bölgədə qarışıqlığın olduğu bir zamanda Suriya hökuməti parlament seçkiləri keçirdi.

Bəşər Əsədin dəstəkçiləri bu seçkiləri tanısa da, Qərb parlament seçkiləri ilə yanaşı Bəşər Əsədin rejiminin belə hakimiyyətdən getməsini tələb edir.

Bir müddət öncə döyüş təyyarələrini Suriyadan çıxaran Rusiya iki bazasını hələ də orada saxlayır. ABŞ isə gah Suriyanın daxili işlərinə qarışmayacağnı, gah da Bəşər Əsədin hakimiyyətən getməli olduğunu deyir.

Bəşər Əsədin keçirdiyi parlament seçkiləri, bölgədə Rusiyanın marağı və ABŞ-ın nala-mıxa vuran siyasətini Orta Doğu Araşdırma mərkəzinin rəhbəri Sədrəddin Soltan Ölkə.Az-a şərh edib:

"Bəşər Əsəd və onu müdafiə edən Rusiyanın, İranın, Çinin, Şimali Koreyanın, Hizbullahın parlament seçkisi keçirməkdə əsas məqsədi ölkənin bir hissəsinə nəzarət edən indiki rejimə növbəti dövr üçün legitimlik hüququ verməkdir. Bəşər Əsəd rejimini İran və Rusiya kimi rejimlər tanıyır və onun rejiminin BMT-də təmsilçisi var. Bu baxımdan bu rejimin legitimliyi məsələsi ortalığa çıxır. Bu legitimlik Rusiya və İranın yardımı ilə Bəşər Əsədə təkrar verildi. Seçkilər deyilən həmin siyasi kampaniyadan sonra Avropa İttifaqı və dünyanın bir sıra aparıcı dövlətlərinin Yaponiyada keçirilən G7-nin toplantısı oldu. Həmin o toplantının yekun bəyanatında bir daha vurğulandı ki, Suriyada sabitliyin yaranması üçün Bəşər Əsəd hakimiyyətdən getməlidir və yaxud onlar Bəşər Əsədin hakimiyyətini tanımırlar. Bu onu göstərir ki, Bəşər Əsədin keçirdiyi parlament seçkisini Qərb və dünyanın aparıcı dövlətləri qanuni saymadı. Bəşər Əsədin keçirdiyi seçkini yalnız onu müdafə edən dövlətlər tanıyır. Əksinə ABŞ rəhbəri Barak Obama bəyan etdi ki, İŞİD nəzarət altında olan əraziləri itirməkdədir. İŞİD-ə və terrorçulara qarşı mübarizə davam edir.

Rusiyanın Suriyadakı hərbi bazası sovet dönəmindən qalma bazadır. Rusiya ötən ilin payızında başladığı hərbi əməliyyatlarda həm bazaları, həm də Bəşər Əsədin mövqeyini gücləndirdi. Bu mövqe gücləndirmələri ilə Bəşər Əsəd Yaxın Şərqdə özünə pay almaq istədi. Bundan başqa Rusiya Suriyadakı münaqişəni daha da körüklədi. Hər kəs yaxşı bilir ki, Rusiya dünyada bir neçə münaqişənin başlamasına və onun idarə olunmasına rəhbərlik edir. Dnestiryanı məsələ, Ukraynada şərqi Ukrayna məsələsi, Gürcüstandakı Abxaziya və Cənubi Osetiya məsələsi, Azərbaycandakı Dağlıq Qarabağ məsələsi, Suriyadakı Bəşər Əsəd məsələsinin hamısında Rusiya münaqişə tərəfdarı olanların arxasında dayanır, bu və ya digər şəkildə pozucu, separatçı qüvvələri dəstəkləyir. Bu baxımdan Rusiyanın Suriya ərazisində uzun müddətə qalması, həm də münaqişənin gec bir vaxtda öz həllini tapması deməkdir. Rusiya Suriyada təkcə Bəşər Əsədi deyil, terroçu PKK-nın Suriyadakı qolu olan YPG və PYD silahlılarını da dəstəkləyir və onlara silahlı yardım edir. Deməli, Rusiya Suriyadakı Bəşər Əsəd rejimi hakimiyyətdən gedəndən sonra terrorçu PKK-nın qolları vasitəsi ilə münaqişə yaradacaq və pozucu qüvvələri dəstəkləyən dövlətlərdən biri olacaq. Rusiyanın bölgədə qalmasının başlıca səbəbi də, diqqəti özündən yayındırmaq və özünü danışıqlarda tərəf kimi göstərmək və güzəşt əldə etməkdir.

Son 10 ildə Afrikada və orta şərqdəki dəyişikliklər onu göstərdi ki, bu ölkələrdə baş verəcək rejim dəyişikliyindən sonra o hakimiyyəti əvəzləyəcək alternativ hazır deyil. Səddam Hüseyn hakimiyyətdən devriləndən sonra iranyönlülər, kürd qüvvələri ortalığa çıxdı. İraqda prezident kürddür, baş nazir isə İranın razılığı ilə olan şiədir. Bununla belə İraqda vəziyyət normallaşmayıb. İŞİD ortaya çıxdı, PKK yenə də İraqın 700-ə yaxın kəndinə nəzarət edir, İraqın şimalındakı kürd muxtariyyəti İraq neftinin 50%-ə qədərinə nəzarət edir. Hətta kürd muxtariyyətinin rəhbərliyi deyir ki, bu neftdən gələcəkdə müstəqilliyimi təmin etmək üçün istifadə edəcəm. Liviya da eyni vəziyyətdədir. Barak Obama etiraf etdi ki, Liviyadakı məsələdə böyük səhv edib. İkinci Corc Buş da etiraf etdi ki, Səddam Hüseynin kütləvi qırğın silahı yox idi, İraqa hərbi əməliyyatlar etməkdə səhv etmişəm. Son 10 ildə ABŞ-ın bölgədə apardığı əməliyyatlardan sonra ABŞ rəhbərliyi səhv addım atdığını etiraf etdi. Buradan ortaya o çıxır ki, bölgədə hakimiyyəti dəyişmək istəyən aparıcı qüvvələrin bu bölgədə alternativ hakimiyyətləri yoxdur. Alternativ olmadığından kürd terrorçularının böyük iddiaları ortalığa çıxır. Terrorçuları dəstəkləyən qüvvələr ortalığa çıxır. Bölgədə siyasi xəritə dəyişir. Bölgənin iki dövlətinin siyasi xəritəsi dəyişir. Bölgənin iki dövlətinin siyasətinin xəritəsinin birdən dəyişməsi bölgədəki digər dövlətlərin ərazi bütövlüyünə və təhlükəsizliyinə təhdiddir. Suriya və İraqın ərazi bütövlüyünün pozulması, orada yeni dövlətin ortaya çıxması Türkiyə və İranın ərazi bütövlüyünün təhdid edilməsi deməkdir. ABŞ-ın nala-mıxa vurması məsələsi də, bölgədə ciddi problemlər yaradır. Rusiya bildiyini edir, ABŞ nala-mıxa vurur, nəticədə bölgədə milyonlarla insan öz dədə-baba yurdundan didərgin düşür. Müxtəlif etnik qruplar idda ilə ortalığa çıxır".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az