"Aqrolizinq ASC-nin yarıtmaz işi ölkəni inkişafdan geri salır"
Sahibkarlıq fəaliyyəti, insanların sərbəst şəxsi iqtisadiyyat qurmaq, bazar iqtisadiyyatının sürətli inkişafı, sahibkarlığın, həmçinin kənd təsərrüfatını genişlənməsi işləri getsədə, bu sahədə ləngiməni görməmək mümkün deyil. Belə ki, subsidiyaların verilməsində yaranan problemlər, texnika çatışmazlığı qeyri-neft sektorunun inkişafını nisbətən azaldır.
Ölkə.Az-a danışan iqtisadçı ekspert Vahid Məhərrəmov bu sahədə olan bir sıra problemlərə toxunub.
"Azərbaycan əslində aqrar respublikadır. İndi bizə təbiətin bəxş etdiyi neft, qaz olması o demək deyil ki, kənd təsərrüfatını inkişaf etdirməməliyik. Son zamanlar neftin qiymətinin aşağı düşməsi, dünyada nefti əvəzləyəcək maddələrin kəşf edilməsi bir daha onu göstərir ki, ölkəmiz qeyri-neft sektorunun inkişafına ciddi əhəmiyyət verməlidir. Biz təcili olaraq kənd təssərrüfatının inkişafını tezləşdirməliyik. İlk çatışmazlıqlar ondan ibarətdir ki, bu sahədə təşkilatçılıq zəifdir. Bəzi problemlər var ki, onlar öz həllini təcili tapmalıdır. Bildiyiniz kimi kənd təssərüfatında pərakəndəlik, dağınıqlıq mövcuddur. Bu gün ayrı-ayır kənd təssərüfatı məhsulu istehsalçıları var ki, onların bir sıra problemləri var, lakin onlar öz həllini tapmır. Ona görə ki, bu problemləri həll edəcək təşkilatçılar ortada yoxdur. Torpaqlar kiçik hissələrə bölündüyü üçün hər kəsin ehtiyacını eyni vaxtda ödəmək mümkün deyil. Əsəs problemlərdən biri də keyfiyyətli toxuma olan tələbdir. Əfsuslar olsun ki, bizim ölkədə keyfiyyətli toxum istehsal olunmur. Əkinçilərin suya olan təlabatı qısa bir müddətdə ödənilməlidir. Bütün bunları isə qısa bir müddətdə və eyni zamanda həll etmək mümkün deyil. Əvvəllər bir kənddə 1 təsərrüfat var idisə, indi 1 kənddə 1000-ə yaxın təsərrüfat sahibi var. Bunların da eyni zamanda suya, texnikaya tələbatı yaranır, bunun da öhtəsindən gəlmək çətin məsələdir".
Bəs bu təlabatları kim ödəyəcək?
"Bu təlabatları ödəyən qrumlar da yoxdur. Dediyim kimi, əvvəllər kolxoz, sovxoz var idisə, onların təminatı, təchizatı ilə bağlı xüsusi qurumlar məşğul olurdular. İndi təəssüflər olsun ki, təchizat funksiyasını həyata keçirəcək qurumların da maraqları başqadır. Dövlət büdcəsindən maliyyələşən Aqrolizinq Açıq Səhmdar Cəmiyyəti son zamanlar işinin öhtəsindən gələ bilmir. Ona görə də, bir sıra problemlər ortaya çıxır. Misal üçün nə səpin, nə də ki, biçin zamanı texnika çatmır. Bu da öz növbəsində bu sahə ilə məşğul olanların ziyanla işləməsinə səbəb olur".
20 ildən çox müstəqil ölkə olaraq fəaliyyət göstərməmizə baxmayaraq, aqrar sahə üzrə apardığımız “aqrar siyasət” olduqca uğursuzdur...
"Ümumiyyətlə, kənd təsərrüfatında istifadə olunan torpaqların çox sürətlə deqradisiyası gedir. Azərbaycanda əvvəl istifadə olunmuş, lakin son zamanlar məhsuldarlığı aşağı olduğu üçün istifadə olunmayan torpaq sahələrində şoranlaşma prosesi getdiyini müşahidə edirik. Bu da ondan irəli gəlir ki, bu sahə başlı-başına buraxılıb. Təəssüflər olsun ki, 20 ildən çox müstəqil ölkə olaraq fəaliyyət göstərməmizə baxmayaraq, aqrar sahədə apardığımız “aqrar siyasət” olduqca uğursuzdur. Digər ölkələrdən gətirilmiş qanunlar, qaydalar Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək, qəbul olunur. Bu formada qəbul olunan qanunlar Azərbaycan reallığından uzaq olduğu üçün işləmir. Pambıqçılığın inkişafı məqsədilə 2010-cu ildə qəbul olunan “Pambıqçılıq haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu” çox keçmədi ki, pambıqçılığın zəifləməsinə səbəb oldu. Bu da ondan irəli gəlir ki, həmin qanun Azərbaycan reallığını özündə əks etdirmir.
Biz aqrar siyasəti müəyyənləşdirməliyik deyəndə, çox ciddi qanunlar qəbul etməliyik və bu qanunlar ölkə reallığına uyğun olmalıdır. Ən əsası kənd təssürafının inkişafı ilə bağlı proqramlar qəbul olunmalı, stimullaşdırıcı tədbirlər həyata keçirilməlidir. Subsidiyaların verilməsi tam şəkildə ədalətli olmalıdır. Bu kimi tədbirlər əldə olunun məhsulun keyfiyyətli və bol olmasına hesablanmalıdır”
Ekpertin saytımıza təqdim etdiyi kiçik statistik məcmuəni təqdim edirik:
Ölkənin ərzaq buğdası idxalından asılılığı 100 faizdir. Son vaxtlar ət idxalı ilə yanaşı kəsim üçün xaricdən gətirilən diri mal-qaranın baş sayı ciddi olaraq artıb. Ölkə özünün süd və süd məhsullarına olan təlabatını daxili istehsal hesabına ödəyə bilmədiyi üçün əvvəlki ilə nisbətən süd idxalı keçən il 35,5 faiz artıb. Həmçinin diri mal-qaranın idxalı 47 faiz, buğda ununun idxalı 194 faiz, buğda idxalı isə 16 faiz artıb. Azərbaycan 2013-cü ildə 1 milyon 451 min ton buğda, 18 min ton düyü, 46,4 min ton buğda unu, 107,4 min ton bitki yağları, 37 min 300 ton unlu qənnadı məmulatları, 5 min 919 ton makaron, 32 min ton süd və süd məhsulları, 745 ton ət kolbasası, 5 min 147 ton mal əti, 2 min 550 ton quş əti, 133838 baş iribuynuzlu heyvan, 6 milyon 942 baş diri quş, 46 milyon 183 min ədəd quş yumurtası və sair idxal edib.
Fatimə İbrahimova
Ölkə.az
