Azərbaycanla bağlı yeni hesabat

Hesabata görə, Azərbaycan dini azadlıqlar məsələsində Əfqanıstan, Kuba, Qazaxıstan və başqa ölkələrlə birlikdə 2-ci səviyyədə yer alıb. Komissiyanın baş analitiki Ketrin Kozman “Turan”a müsahibəsində deyib ki, Azərbaycan hökumətinin tolerantlıq haqqında bəyanatlarına baxmayaraq son bir neçə ildə ölkədə dini azadlıqların vəziyyəti pisləşib: “Hesabat dövründə (aprel 2013 – aprel 2014) dini təşkilatların bağlanması, vətəndaşların dini fəaliyyətə görə saxlanması və cərimə olunması faktları olub”.

Kozman qeyd edib ki, Azərbaycan hökuməti 2009-cu ildə dini fəaliyyət dairəsini məhdudlaşdıran repressiv qanun tətbiq edib, sonradan din haqqında qanunun pozulmasına görə cərimələr artırılıb (2010 və 2011-ci illərdə): “Qeydiyyatsız dini fəaliyyət qadağan edilib, qeydiyyatdan keçmiş qrupların fəaliyyətinə isə din haqqında qanun çərçivəsində ciddi nəzarət olunur. 2014-cü ilin yazında Azərbaycan parlamenti din, QHT haqqında qanunlara və digər qanunlara guya dini ekstremizmin qarşısının alınması üçün əlavə məhdudlaşdırıcı düzəlişlər edib. 2010-cu ildə pozuntulara görə cərimələr 16 dəfə artırılıb.

Ölkənin müsəlman icmaları xüsusi nəzarət altındadır: onların bütün liderləri dövlətin nəzarəti altında olan Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi tərəfindən təyin edilib. 2010-cu ildə Təhsil Nazirliyi standart məktəb forması tətbiq edərək məktəblərdə hicabı qadağan etdi ki, bu da 2012-ci ilin oktyabrında etirazlara və 72 islamçının həbsinə səbəb olub. 2014-cü ilin yazında hicab qadağası universitet tələbələrinə də şamil edilib. 2009-cu ildən Azərbaycanda bir sıra sünni məscidi bağlanıb ki, bu da etirazlara səbəb olub”.

Ekspertin dəyərləndirməsinə görə, hakimiyyət qeyri-loyal dini icmaların təqibi üçün dövlət qeydiyyatından istifadə edir: “Dövlət qeydiyyatı olmayan dini icmalar qeyri-qanuni hesab olunur və istənilən növ təqiblərə məruz qala bilər. Son illər polis müntəzəm olaraq reydlər aparır, dini yığıncaqlar təşkil edən və ya “zərərli” ədəbiyyat saxlayan vətəndaşları həbs edir. Bu hadisələr təkcə müsəlmanlara qarşı deyil, baptistlərə, adventistlərə, Yehovanın şahidlərinə qarşı da baş verir. Dini ədəbiyyat da ciddi nəzarət altındadır. Son vaxtlar türk ruhani Səid Nursinin əsərləri də qadağan edilib”.

Kozman Azərbaycan Hüquq Müdafiə Mərkəzinin məlumatına əsaslanaraq deyib ki, 2005-2011-ci illərdə 220 Azərbaycan vətəndaşı dini ekstremizm ittihamı ilə mühakimə edilib: “2013-cü ilin yanvar ayında AŞPA məruzəçisi Azərbaycanda insan hüquqları haqqında məruzə yayıb. Məruzədə 23 nəfərin islamçı qruplara, təşkilatlara və siyasi partiyalara üzv olduğuna görə mühakimə olunduğu bildirilib. Onların arasında İslam Partiyasının lideri Mövsüm Səmədov da var”.

Hesabata görə, 2011-ci ilin avqustundan bəri Azərbaycanda dini səbəblərdən 51 nəfər həbs edilib, onların 31-i hicab məhbusudur. (Turan)