Həmişə salamlaşın və ya Madrid qonaqpərvərliyi
Avropa və avropalılar barədə müxtəlif fikirlər dolaşır. Bir çoxları Biləcəridən kənara çıxmadan Avropa və oradakı həyat barədə uzun-uzadı mühazirələr oxuyurlar.
Təbii ki, irəli sürülən fikirlərin 99 faizi yalan, şişirtmədir. Bəziləri ondan-bundan eşitdiyinə bəzək-düzək verərək, bəziləri də xarici filmlərə baxaraq Avropa və avropalıların həyat tərzi barədə fikir yürüdür. Amma ortada bir reallıq var. Avropa haqqında orada yaşamadan fikir yürütmək olmaz.
3 ildir İspaniyanın Madrid şəhərində yaşayan jurnalist Aygün Əliyeva sosial şəbəkədə Madrid haqda fikirlərini, müşahidələrini bölüşüb.
"Madridə ilk ayaq basdığım andan bu şəhərin böyüklüyü və böyüklüyünə görə insan sayının az olması məni kədərləndirdi. Səsli-küylü, sıx, tıxaclı Bakıdan sonra bu şəhər bomboş gəldi.
İlk qaldığım otel Madridin kənarında, əsasən villaların olduğu bir ərazidə idi. Yanvarın 10-u, qışa xas olmayan aprel havası, sakitlik, yaşıllıq, ən əsası sükut. Qəribə bir sükut insanı həm dincəldir, həm dəli edirdi.
İlk aylarda zaman sürətlə keçdi. Çox tez, hətta ilk gündən anladım ki orta səviyyəli ingiliscəm burada heç kimə lazım deyil. Əgər sən ispanca bilmirsənsə səninlə heç kim danışmayacaq. Yerlilərin yaşlı təbəqəsi demək olar ki ingilis dilini bilmir, onlar əsasən fransızca və ya italyanca öyrəniblər. Cavanlar isə... Madriddə onlar azdır.
İspan dilini öyrənməsəm, yerli əhaliyə qarışa bilməyəcəkdim. Bu isə həyatı çətinləşdirir, ona görə də oturum və ev məsələsini həll edən kimi ilk işim intensiv dil kurslarına getmək oldu. İspan dilini rahat hesab edirdim, amma bu kurslar qısa fasilələrlə 2 ildən çox sürdü. İndi də hər gün ispanca danışmağıma və hər axşam məşğul olmağıma baxmayaraq hələ də bir çox nüansları, xüsusən, mürəkkəb cümlə quruluşunu tam qavraya bilmirəm.
Bir xaricinin Madriddə kirayə ev tapması çətindir. Kirayə evlərin bir çoxu yaşlı madridlilərə məxsusdur, onlar isə çox konservativdirlər. Hələ ilk sualları da budur “hansı ölkədənsiz?”. Sualın cavabı Azərbaycandırsa, yaşlı ispan dərin fikrə gedir, məcbur olub birtəhər başa salırsan ki, Azərbaycan Qafqazdadır, Türkiyə, Rusiya və İranın qonşusudur. Əvvəllər Sovet İttifaqının tərkibində olub, amma indi müstəqildir və sairə. Bütün bunu zorla ispana başa salandan sonra ikinci sual bu olur - “müsəlmansız?”.
Ev tutmaq üçün aylıq kirayə haqqının 2 və ya 4 mislini əvvəlcədən avans olaraq verməli, iş yerindən sənəd təqdim etməlisən. Mənim halımda bir də səfirlikdən sənəd tələb edirdilər ki, burada qeyri-leqal deyiləm. İstənilən halda ispanlar qonşuları olan fransızlardan və ya ingilislərdən daha mehriban və səmimidirlər.
İçimi deşən səssizliyi dəf edə bilmək üçün şəhərin ən gur, ən səs-küylü rayonlarından birində ev tutdum. İspanlarla, daha doğrusu madridlilərlə daha yaxından tanış oldum.
Bəli, yerli əhali özünə “madrilenos”, yəni “madridli” deyir. Onlar çox rahat və emosional danışan insanlardır. Tələsmədən yeyirlər, ucadan söhbət edirlər. Qrup və ailələr olaraq toplaşmağı sevirlər. Ailə dedikdə ata, ana və uşaqlar yox, nənə, baba, əmiuşaqları, xalauşaqları, qısacası, 20-30 nəfərlik böyük yığıncaqlar nəzərdə tutulur. Onlar hər həftə sonları toplaşıb çaxır və pivə içir, yemək yeyir və eyni anda, ucadan danışmağı sevirlər. Ümumiyyətlə, madridlilərə baxanda adama elə gəlir ki, burada hər gün bayram və ya tətildir. Kafelər heç vaxt boş olmur, restoranlar isə axşam 8-dən sonra dolmağa başlayır və bu axşam yeməkləri gecə 2-3-dək çəkir.
Madridlilər açıq havada oturmağı sevir. Bir az gün çıxdısa, hamı küçədədir. Onların rahatlığı insana sirayət edir və istər-istəməz düşünürsən: saat 11-də kafedə oturub həzin-həzin kofe içən madridli bu kofe pulunu haradan tapır?
Xidmət yüksək səviyyədədir. Xidmət sektorundakılar mehribandır, gülərüzdür. Mütləq salamlaşırlar, ümumiyyətlə salamlaşmağı sevirlər. Salam vermək onlarda bir ritualdır. Xüsusən də bunu onların dilində edirsənsə. Səhvlərlə danış, amma ispanca danış, onlar səni anlayacaq və kömək edəcəklər. Onların dilində danışsan onlardan birisən, danışmasan turistsən. Bu qədər sadə yəni.
Madridlilər yemək mövzusunda konservativdirlər. Donuz qaxacı və zeytun yağlı salatlarını heç nəyə dəyişməzlər. Digər xalqların yeməkləri onlar üçün maraqlı deyil. İspanlar çox və uzun-uzadı yeyirlər. Salat və ya soyuq şorbalarla başlayır, böyük bir boşqabda verilən əsas yeməklə davam edir, şirniyyat və qəhvə ilə bitirirlər. Yemək zamanı mütləq çaxır içirlər. Bu qədər yemək yesələr də, kök ispan çətin taparsan. İdmanı, xüsusən qaçmağı çox sevirlər. Onların əsas sirri tələsmədən və demək olar ki eyni vaxtlarda və bolluca tərəvəz, balıq və qırmızı ət məhsulları qəbul etmələridir. Amma çörəyi də sevirlər. Xüsusən tapas adlandırdıqları balaca buterbrodları. Tapasın üstünə ağlınıza gələn hər şeyi qoyub onu bəh-bəhlə yeməyi də bacarırlar.
Mətbəx regionlara görə dəyişir: İspaniyanın mərkəzində bütöv qızardılmış quzu və donuz, salatlar, Valensiya bölgəsində düyü yeməyi olan paella, Qalisiya ərazisində balıq, Barselonada içalat və balıq, Andalusiyada soyuq şorbalar-qaspaço çox populyardır.
Əsl ispanlar özlərinə ispan demir, amma İspaniya ərazisindəki başqa xalqlar milli mənsubiyyətlərini ucadan və təkrarən deyirlər. “Mən katalonam”, “mən baskam” və sairə.
Yerli qadınlar yaşlarından asılı olaraq geyinirlər. Maraqlısı odur ki, yaş artdıqca geyimlərdəki al-əlvan elementlər də artır. Şərf bağlamağı sevirlər, əksər hallarda əl çantasından əlavə daha bir çanta götürürlər. Onun içində mütləq oxumaq üçün bir kitab, isti jaket, su, balaca buterbrod olur. Kənardan necə göründükləri onları narahat etmir, heç kim də heç kimi geyiminə görə dəyərləndirmir. Gənclər kosmetikadan az istifadə edir, yaşlılar isə ifrat. İspan qızları çoxumuzun təsəvvür etdikləri kimi qarabuğdayı, canalan fiquralı deyil. Onlar əksər avropalılar kimi ağbəniz, qumral və ya kürəndirlər.
Kişiləri isə yaşlaşdıqca qadınların əksinə, daha sadə geyinirlər. Çox mədəni, xanımlarına qarşı diqqətcildirlər. Yaşlı cütlər insana ləzzət edir.
Zaman keçdikcə ispanları nəinki sevməyi, hətta onları başqa Avropa xalqları ilə müqayisə etməyi də öyrənirəm. Anlayıram ki, ispan dili asan deyil, ispanlar italyanlara bənzəmir, almanlardan fərqli olaraq çox mehriban və yumşaqdırlar, fransızlar kimi dəyişkən deyillər, ailə dəyərlərinə şərqlilərdən çox önəm verirlər və sairə.
Amma ən əsası, heç vaxt “İspaniya ispanlar üçündür!” demirlər".
