Nadim Alexanov: “2018-ci ilə kimi Dağlıq Qarabağ münaqişəsi öz həllini tapacaq”
“Dünya müharibəsi son 2-3 il ərzində başlayacaq və 5 ildən artıq davam edəcək”
Olke.az-ın müsahibi siyasi öncəgörən, psixoloq Nadim Alexanovdur:
- Nadim bəy, bu günlərdə İslam dinininin radikallaşdırılması və siyasiləşdirilməsi bir çox hegemon dövlətlərin geniş tətbiq etdikləri sil-silə layihələr kimi sizcə nə zamana qədər davam edəcək?
- Hesab edirəm ki, bu cür layihələr tarixən həmişə olub və hələ də çox olacaq. Bu cür layihələri idarə edən bir sıra dairələr nisbətən yaxşı şəraitdə yaşayan dövlətlərdə inqilablar yaratmaq və həmin dövlətləri öz siyasi maraqlarına görə istifadə etmək niyyətindədirlər. Digər tərəfdən isə dünya üzərində insan sayı artdıqca, onların sayını azaltmaq və ya artma sayına mane olmaq üçün müxtəlif layihələr tətbiq edilir. Bu sadəcə terror qruplaşmaları ilə özünü biruzə vermir. Müşahidə etsək, son illərdə yayılan və olduqca kütləvi insan təlafatına səbəb olan ölümcül viruslar da, bu qəbildən olan layihələrin bir parçasıdır. Quş qripi, Donuz qripi, Ebola və s. Amma qeyd edim ki, müxtəlif ölkələrdə hazırda cərəyan edən və etməkdə olan çaxnaşmalar sonuc olaraq, üçüncü dünya müharibəsi ilə nəticələnəcək. Üçüncü dünya müharibəsi isə xeyli insan ölümünə səbəb olmaqla yanaşı, bir çox ölkələr öz sərhədlərinin genişləndirməsinə də nail ola biləcək. Lakin bütün bu olacağı gözlənilən senarilərin müəllifi olan siyasi dairələr eyni siyasi mövqe ilə üçüncü dünya müharibəsindən sonra da fəaliyyət göstərəcəklər. Lakin istədiklərini əldə etdikdən sonra, daha passiv formada başqa-başqa adlar altında öz mövqelərini sərgiləyəcəklər.
- Bir çox öncəgörənlərin iddialarına görə üçüncü dünya müharibəsindən sonra ABŞ bir dövlət kimi yer üzündən silinəcək. Sizcə bu kimi iddia ilə nə qədər əsaslıdır?
- Amerikanın bir dövlət kimi yox olması gözlənilmir. Amma Amerika planetlərlə əlaqədar ciddi təbii fəlakətlərə məruz qalacaq. Buna isə süni bir partlayış da, səbəb ola bilər. Bir çox siyasi öncə görənlər Amerikanın yox olması ilə əlaqədar iddialarını əsasən Rusiya və Amerika arasındakı çoxdandır cərəyan edən, lakin son zamanlar daha da gərgin vəziyyət alan münasibətlərə əsaslanaraq söyləyir. Onlar ehtimal edirlər ki, Rusiya ABŞ-a nüvə silahı tətbiq edəcək və okean daşması nəticəsində ABŞ yer üzündən bir dövlət kimi silinəcək. Lakin mən bu kimi iddialar ilə razı deyiləm. Amerika yox olmayacaq. Hazırda bütün dünyada baş verən çaxnaşmanın müəllifi kimi Amerikanı təqdim edirlər. Amma Amerika bunların müəllifi deyil. Bunlar başqa-başqa siyasi maraq güdən müəyyən dairələrin bütün bəşəriyyət adına çızdıqları bir plan əsasında reallaşdırılır. Onların əsas prinsipi isə böyük ölkələrin liderləri ilə işləməkdir. Bu isə maqnit prinsipi ilə gerisi öz-özlüyündə həll olunur. Böyük ölkələrin liderləri də, nisbətən kiçik və ya iqtisadi cəhətdən zəif dövlətləri özlərinə ram edir. Ona görə də, həmin dairələr hazırda iki başlıca prinsip üzrə irəliləyir: Müsəlman ölkələrində müsəlmanları elə müsəlmanların özlərinə qırdırmaq prinsipi ilə çaxnaşma salmaq. İkinci layihə isə böyük torpaqlara sahib olan Rusiyanı bölüşdürmək. Ona görə də, Rusiya olduqca böyük və ciddi zərbələrə məruz qalacaq. Rusiya böyük torpaqlar itirəcək. Mən hiss edirəm ki, bir şəxsiyyət kimi Putin məğlubiyyətə doğru gedir. Çünki ABŞ prezideti Barak Obama tezliklə hakimiyyətdən gedəcək və onu başqa bir namizəd əvəz edəcək. Lakin ABŞ siyasətində heç nə deyişməyəcək. Rusiyada isə Vladimir Putin hakimiyyətdən getməyəcək. Bu üzdən də, bütün zərbələrə Putin tuş gələcək.(Putini səhhəti ilə bağlı da müəyyən problemlər gözləyir). Rusiya ABŞ çəkişməsinə sürüklənən xırda dövlətlər xərclənmək üçün nəzərdə tutulub. Son bir-iki il ərzində Rusiya iqtisadiyyatı tamamilə çökəcək. Lakin sonda qalibiyyət Amerikadan yana olacaq. Əslində Rusiya və Amerika hegemon və aparıcı dövlət olduqları üçün siyasi dairələrin kütləvi insan təlafatı üçün düşünülmüş layihələrinin baş qəhrəmanlarına çevrilib. Əfsuslar olsun ki, həmin siyasi dairələr ən qüdrətli dövlətlərin belə idarə etmək hüququnu öz əlinə ala bilmişdir.
- İŞİD və Suriya qanlı qətliamları nə ilə sonlanacaq və həmin günü sizcə çoxmu gözləmək gərəkir?
- İŞİD və Suriya məsələsi dünyanı idarə edən siyasi dairələrin sadəcə olaraq, ilkin layihələrdir. Qeyd edim ki, get-gedə Suriya və İŞİD-ə olan inam azalacaq. Artıq azalmaq üzrədir. İŞİD dəff ediləcək. Lakin sonra başqa ad altında İŞİD kimi dini qruplaşmalar yaradılacaq. Bu isə təxminən 2015-ci ilin yay ayına təsadüf edəcək. Həmin tarixdən sonra İŞİD layihəsi getdikcə sönməyə doğru gedəcək. Qeyd edim ki, həmin layihə İŞİD-dən daha güclü bir qurum kimi təqdim ediləcək. Suriyada isə qanlı qətliamlar hələ ki davam edəcək. Çünki Suriyada Bəşər Əsədin hakimiyyətdən getməsi orada cərəyan edən qətliamların sonu kimi qələmə verilir. Ona görə də, həmin qüvvələr Bəşər Əsədin hakimiyyətdən getməsinin əleyhinədir və nəyin bahasına olursa olsun onu hakimiyyətdə saxlamaq həmin dairələrin marağındadır. Bütün bu cərəyan edən dinin radikallaşdırılması kimi layihələr silsiləsi ilk növbədə Türkiyəyə də güclü təsir edəcək. Bütün müsəlman dövlətləri arasında Türkiyə böyük rola malikdir. Dünya müharibəsinin açarları Türkiyənin əlindədir. Dünya müharibəsi son 2-3 il ərzində başlayacaq və 5 ildən artıq davam edəcək. Dünya müharibəsinin qığılcımları isə Türkiyədən başlayacaq. Bu qaçılmazdır və bunu mən hiss edirəm. Gürcüstanda 2015 ci il ərzində vəziyyət gərginləşəcək və çaxnaşmalar başlayacaq. Eyni hadisələr Kıbrıs torpaqlarında da müşahidə olunacaq. Mənim fikrlərimlə bir çox politoloqlar razılaşmayada bilər, bir çoxları inanmaya da bilər, hətta bir çoxlarının qınaq obyektinə də çevrilə bilərəm. Lakin mən bütün bu olacaq hadisələri hiss edirəm.
- Nadim bəy, bildiyimiz qədəriylə siz siyasi öncəgörən olmaqla yanaşı həm də ali təhsilli psixoloqsunuz. Hər iki sahənizə dayanaraq bilmək istərdik ki, Suriya və İŞİD-ə qatılan dindar insanlar necə olur ki, daha sonra vəhşi bir yırtıcıya dönüşür? Psixoloji cəhətdən bu durumun qarşısını necə almaq olar?
- Burada yenə də məsələ gəlib savadsızlıq və təhsil üzərində dayanır. Çünki, İŞİD kimi qruplaşmalarda, istər Ukrayna böhranında istifadə olunan gənclər, istər Suriya böhranına cəlb olunan insanların böyük qismi təhsilsiz insanlardır. Onları cəlb edənlər isə təhsilli olan və xüsusi təlimlər keçmiş mütəxəssislərdir. Ona görə də, həmin mütəxəssislər o cahil insanları istədikləri kimi idarə etmək hökmünə asanlıqla malik ola bilirlər. Cəlb edilən insanları psixoloji cəhəddən ələ aldıqdan sonra onlara istənilən əmrə ram etmək mümkündür. Digər tərəfdən isə orada böyük pul söhbəti var. Aydın məsələdir ki, onları müəyyən qurumlar maliyələşdirir. Bu maliyyə sayəsində də onlar həmin qruplaşmalara kütləvi sayda insan cəlb etməyə müvəffəq olurlar. İlk əvvəl pul təklif edirlər. İradəsi zəif olanlar, kasıb olanlar və ya dini baxımdan inanclı insanları onlar cəlb edə bilirlər. İlk növbədə isə cəlb edilən insanların psixoloji cəhətdən inandıqları nə varsa onu ilahiləşdirirməyə başlayırlar. Onlarda inamı artırmaqla öz istədiklərinə nail ola bilirlər. Onu qeyd etmək istəyirəm ki, bu gün nəzər yetirsək çox sayda dini kitabların yazıldığını və onların müxtəlif dillərə tərcümə olunduğunu görərik. Hər tərcümə ilə isə din başqa şəkildə insanlara çatdırılır. Hesab edirəm ki, tərcümə olunan dini kitablara xüsusi diqqət yetirilməlidir. Onlara nəzarət olunmalıdır. Bu gün bir çox tərcümələrdə din insanlara siyasi dildə çatdırılır. Həmin tərcümələr insanları sülhə çağırmır, əksinə qızışdırır. Ona görə də, bu cür dini radikallaşdırmaların qarşısını həmin tərcümələrə xüsusi diqqət yetirməklə aradan qaldırmaq olar. Hesab edirəm ki, buna ən azından cəhd etmək lazımdır.
- Kamikadze və intihara təşəbbüs edən insanlanın psixiloji cəhətdən oxşar və fərqli cəhətləri sizcə hansılardır?
- Kamikadze beyni dondurulmuş insanlardır. Onları hazırlayarkən onlarla ciddi həkim və psixoloqlar işləyir. Onları gipnoz edərək beynləri keyləşdirilir. Onlar qorxu bilmir. Ciddi həkim psixoloqlar tərəfindən, seçilmiş insanların mənəvi cəhətdən hissiyyatları dəff edilir. Onlar monupulyasiya oluna bilinən robot halina gətirilir. İntihara təşəbbüs edən insanlar isə bu qərara özləri gəlir. Düzdür, hər ikisində bu insan ölümü ilə nəticələnir. Lakin fərqli durum ondan ibarətdir ki, kamikadze bunu şüursuz halda və kimlər tərəfindənsə idarə olunaraq icra edir. İntihara təşəbbüs edən insanlar isə körtəbii halda ölümə hər hansısa problemdən qaçmaq yolu kimi baxır...
- Dağlıq Qarabağ münaqişəsi artıq 20 ildən artıqdır ki, davam etməkdədir. Məşhur bolqar öncəgörəni Vanqanın iddiasına görə, münaqişə 2018-ci ildə öz həllini tapacaq. Siz bu iddia ilə nə qədər razısınız?
- Mən Vanqanın fikrləri ilə razıyam. 2018-ci ilə kimi Dağlıq Qarabağ münaqişəsi öz həllini tapacaq. Əlbəttə onun həlli yolları müxtəlif cür ola bilər. Hərçənd ki, Vanqa bu haqda bilgi verməyib. Hesab edirəm ki, tezliklə Azərbaycan işğal altında olan torpaqlarının bir qismini geri qaytarmağa müvəffəq olacaq. Lakin bu siyasi addım hər hansısa bir müqavilə və ya sövdələşmə əsasında reallaşacaq. Lakin cəbhə bölgəsində vəziyyətin yenidən gərginləşəcəyi də gözlənilir. Döyüşsüz bütün Qarabağı geri qaytara bilməyimizə inanmaq əsassızdır deyə düşünürəm. Diplomatik yolla yalnız və yalnız Qarabağın bir qismini geri qaytaracağıq. Bu hadisə isə Birinci Avropa Oyunlarından dərhal sonra baş verəcək. Lakin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli bir tərəfdən də, Azərbaycanın daxilindəki durumlarla bağlıdır. Təəsüflər olsunki, bu gün Azərbaycan daxilində belə, Azərbaycanın deyil, Rusiyanın maraqlarını düşünən insanlar var. Amma mən bu haqda danışmaq istəmirəm.
- Dağlıq Qarabağı işğal etməklə Ermənistan səfalət, aclıq və təcrid olunmuş formada forpost dövlət qismində acınacaqlı həyat sürməyə davam etməkdədir. Ermənistan bir dövlət kimi mövcudluğunu yaxın gələcəkdə itirəcəkmi?
- Azərbaycan həm iqtisadi, həm siyasi mövqe baxımından hazırda Ermənistanla müqayisədə qat-qat irəlidədir. Ermənistanın əsas himayədarları Rusiya görünsə də, biz Fransa və Amerikanın himayəsini də, görməzdən gələ bilmərik. Lakin bunlara rəğmən Ermənistan blokada vəziyyətində olduğu üçün bir çox iqtisadi və siyasi layihələrdən də təcrid olunmaqdadır. Ona görə də, qarşıdan gələn il Ermənistan üçün yalnız aclıq və səfalət vəd edir. Rusiya mövcud iqtisadi durumla mübarizəyə başı qarışdığı üçün, Ermənistana yetəri yardımı edə bilməyəcək. Ermənistandan çox sayda Ermənilərin böyük köçünü müşahidə edəcəyik. Azərbaycan isə həmin məqamı öz maraqlarına uyğun şəkildə istifadə edə biləcək. Amma Türkiyə Ermənistan sərhədlərinin açılması da istisna edilmir.
Ülkər Musazadə
Ölkə.Az
