Tehranın "qisas"ı: ABŞ-İsrail-İran səhnəsi

Artıq beynəlxalq ekspertlər də İranın aprelin 13-də İsrailə qarşı düzənlədiyi hərbi əməliyyatın uğursuz alındığını qeyd etməkdədirlər. İranın nə bir PUA-sə, nə də atdığı raketlərin heç bir strateji hədəfi vura bilmədi.

Tehranın bu əməliyyatını ABŞ, İsrail və İranın maraqlarına xidmət edən hərbi-siyasi şou hesab etmək olar.

İranlı hərbi ekspertlər belə bunun uğursuz olduğunu qeyd etməkdədirlər.

Məsələ ilə bağlı mövqeyini açıqlayan İran kəşfiyyatının keçmiş direktoru Əli Rizai deyib ki, 300 PUA və 100 raketdən heç biri strateji hədəfə belə yaxınlaşa bilmədi.

İsrail və ABŞ İranın 300 PUA və 100 qanadlı ballistik raketlə hücumunu çoxdan bilirdilər və buna qarşı öz tədbirlərini almışdı.

"İranın İsrailə hücumu tamamilə daxili tarazlığa yönəlib və ABŞ və İsrail bütün mərhələlərdən xəbərdar idi", - Əli Rizai qeyd edib.

Rizai onu da qeyd edib ki, İsrail Dəməşqdə tək raketlə 7 yüksək rütbəli hərbçini və 4 diplomatı öldürməklə nəticə əldə edib.

O zaman bu əməliyyatı tərəflərin gizli razılığı ilə daxili auditoriyaya hesablanmış bir savaş səhnəsidir. Yəni hücumun məqsədi daxildəki kütlələri razı salmaq və Yəmən, Suriya və İraq kimi ölkələrdəki proksi qüvvələri motivasiya etmək olub.

Həyata keçirilən əməliyyatın əvvəlcədən razılaşdırılmasını sübut edən digər amil isə PUA və raketlərin 1700 km uzaq bir məsafədən İsrailə buraxılması idi. Yəni saatda 180 km/saat sürətlə uçan PUA -nın zərərsizləşdirmək elə də çətin deyildi. Bu PUA-lardan bəzisinin heç hədəfə gedib çatmadan yolda sıradan çıxması da məlumdur.

Hətta İran PUA-ları İraq ərazisində elektrik naqilinə ilişərək qaldığı da hamıya bəllidir. Uzaq məsafədən PUA-ların və raketlərin İsrailə buraxılması o demək idi ki, əvvəlcədən "təbdirlərinizi görün". Həm də İranın raketlərinin dəqiq hədəfi vurmadığı da hamı bilir.

İran tərəfinin buraxdığı PUA-dan ancaq çox cüzi qismi İsrail sərhədinədək çatıb. Çatan PUA-lardan cəmi bir neçəsi hansısa bir hərbi hissəyə düşüb və elə də böyük ziyan vura bilməyib. Bu da təbii ki, əvvəlcədən razılaşmaya uyğun olmalı idi. Necə deyərlər, rollar və sonluğun necə bitəcəyi ilə bağlı bütün planlar əvvəlcədən müəyyənləşmişdi.

Digər məqam isə ondan ibarətdir ki, İsrail və ABŞ İranın "hərbi əməliyyat"ının nə vaxt başlayacağından xəbərdar olması idi.

Bu isə o deməkdir ki, Tehranın uzun müddətdir, vəd etdiyi "qisas vədi" fiaskoya uğradı. Tehran niyyəti sadəcə daxili auditoriyanı sakitləşdirmək idi: "Bax, dedik və etdik!"

Bir sözlə, aprelin 13-də ABŞ, İsrail və İran tərəfindən hazırlanan "savaş səhnəsi" də tam plana uyğun şəkildə sonuclandı. Çünki ABŞ, İsrail və İran uzun illərdir, üzdə bir-birinə qarşı olsalar da, amma bölgədəki müəyyən proseslərdə birgə gizli əməkdaşlığının olması hamıya bəllidir.

"Savaş səhnəsi"ndən kimlər nə qazandı, bax, əsas məsələ budur?... Bu "əməliyyat" nəyə hesablanmışdı?...

Birincisi, Qəzza məsələsi arxa plana keçirildi.

İkincisi, beynəlxalq aləmdə formalaşan və getdikcə güclənən anti-İsrail mövqeyi aradan qalxdı. Hətta bəzi Qərb ölkələri anti-İsrail blokunda yer almaqda idi. Bununla həmin münasibət dəyişdi. Kollektiv Qərb yenidən İsrailn yanında yer almalı oldu.

Üçüncüsü, ABŞ da bu oyundan uduşla çıxdı:

- ABŞ və müttəfiqi İsrail üzləşdiyi beynəlxalq qınaqdan xilas oldu.
- ABŞ bölgədə hərbi gücünü daha da möhkəmlətmək məqsədilə bölgəyə əlavə hərbi güc yeritmək imkanı əldə etdi.
- Az da olsa, Baydenin seçkisinə öz töhfəsini verdi və onun mövqeyini möhkəmlətdi. Amerikadakı seçkiyə böyük təsiri olan yəhudi seçicilərinin dəstəyini qazandı.
- Yaxın Şərqi uzunmüddətli münaqişə ocağına çevriməklə Baydenin təmsil olduğu dünya silah ticarətçilərinin, həmçinin neft maqnatlarının xeyrinə oldu.

Dördüncüsü, Tehran bununla özünü bölgədə əsas "oyunçu" rolunda çıxış etdiyi iddiasını ortaya qoydu.

Beşincisi, Rusiya-Ukrayna müharibəsindən diqqəti yayındırdı.

Altıncısı, bölgənin gələcək geosiyasi şəkillənməsində öz payına sahib olmaq üçün süni böhran yaratmaqla ABŞ-nin əlinə oynadı.

Yeddincisi, Türkiyənin Yaxın Şərqdə artan nüfuzunun və ciddi oyunçuya çevrilməsi istiqamətindəki rolunun qarşısını almağa çalışdı.

Səkizinci, bu həm də Tehranın Moskva və Pekinin bölgədəki geosiyasi mövqeyinin müdafiəsinə xidmət edirdi.

Təbii ki, burada digər amillər də mövcuddur.

Mürtəza
Ölkə.Az