İnsan zəkası: həssas zəka (EQ) intellektual zəka (İQ)"ya qarşı!
Hər bir valideyn uşaqlarının müvəffəqiyyətli olmasını istəyir. Lakin bu yol təkcə məktəb uğurlarından və dərslərdən keçmir. İnsanlarla yaxşı ünsiyyət qura bilmək, duyğuların fərqində olmaq, onları idarə etmək və əqli bacarıqlarının da yaxşı olması vacibdir. Uşaqların bu sahədə uğurlu olması ona yalnız müvəffəqiyyət gətirməz, həm də onun xoşbəxt olmasını təmin edər.
Uşaqların zəkası və gələcəyi arasında birbaşa əlaqə olduğunun düşünülməsi, yaxşı bir valideyn olub olmamasının uşağın məktəb nailiyyətləri ilə ölçülməsi və uşaqların ailələri tərəfindən bir layihə olaraq görülməsi, zəka testlərinə və bənzəri oyuncaqlara yönəlməni artırdı. Artıq dövr ən ağıllı, ən bacarıqlı, ən məlumatlı uşaq yetişdirən valideynlərin dövrüdür. Bu da ailələrin stress altında olmasına və ailələr arasında rəqabətə gətirib çıxarır.
İQ (intellektual zəka) nədir?
Zəka bölümü bir insanın akademik olaraq nə qədər ağıllı olmasını göstərir. Təkmilləşdirilmiş testlərlərlə əldə edilən qiymət insanın zehni inkişafından xəbər verir. (Stanford-Binet, WISC-R kimi). Ardından isə bütünlüklə testdən alınan qiymət həmin yaş qrupunun digər testləri ilə qarşılaşdırılır və uşağın zəkasının hansı səviyyədə olduğu müəyyən edilir (normal, üstün, dahi kimi). Bu, həmin uşağın qavrama və öyrənmə qabiliyyətini göstərir.
İnsanları həqiqətlər və məntiqi izahlar ilə yola gətirirlər. Söz ehtiyatı, hesablama bacarığı, mücərrəd düşünmə qabiliyyəti, hadisələr arasında əlaqə qura bilmək bacarığını özündə birləşdirir.
(EQ) həssas zəka nədir?
Həssas zəka, insanın duyğularını aşkarlaması, idarə edə bilməsi, dəyərləndirməsi və ifadə edə bilməsini izah edən zəka bölməsidir. Yüksək həssas zəkaya malik insanlar iş şəraitində yetərli bilgiyə sahib olmasalar belə, yüksək intellektual zəkası olanlardan daha yüksək bir əqli qabiliyyət nümayiş etdirə bilirlər. Çünki bu insanlar özlərinin fərqində olan, məsuliyyət götürə bilən, daxilən özlərini səfərbər edə bilən inkişaf etmiş insanlardırlar.
Həssas zəka:
Duyğularınızı və bilik-bacarıqlarınızı həyatda nə qədər işlədə bildiyinizi ölçər; İnsanları səbəblərlə yola gətirər; Duyğuları anlamağı, idarə etməyi və onları yaxşı səbəblər üçün işlədə bilməyi təmin edər; Sonradan qazanılan və inkişaf etdirilə biləndir;
Həssas zəka intellektual zəkadan niyə daha çox önəmlidir?
Türkiyənin Fatih Universitetinin xəstəxanasından peşəkar psixoloq Hilal Arslan, həssas zəkanın, intellektual zəkadan daha önəmli olduğunu qeyd edir və bunu belə açıqlayır:
"Çünki həssaslığı yüksək, ifadə edə bilən və duyğularını idarə edə bilən insanlar, daha yaxşı bir lider, daha etibarlı bir fərd, özünə güvənən və ətrafı tərəfindən da sevilən insanlardır. Bu da həmin insanların əhəmiyyətini daha da artırır. Eyni zamanda İQ sizin qarşınızda geniş iş imkanları açır, EQ isə bu işdə müvəffəqiyyət qazanmağınızı təmin edir. İQ kitabdan, EQ isə qəlbdən bəslənir. Qəlbdən bəslənmə isə daha önəmlidir".
Araşdırmaya görə, insanların əldə etdikləri uğurlarda 25% intelektual zəka (İQ) rol oynayırsa, 75 % həssas zəka rol oynayır. Bu səbəblə də artıq yüksək səviyyəli iş yerləri insanları işə qəbul etmədən öncə "həssas zəkanı"nı ölçən testləri əsas tuturlar. Bu məsələdə onların devizi "insanı xasiyyətinə görə işə qəbul et, bacarıq qazanması üçün öyrət". Çünki insana bir iş üçün lazım olan bacarıqları öyrətməklə qazandıra bilərsiniz, amma öyrətməklə insanın xasiyyətini dəyişə bilməzsiniz".
