"Əvvəl-axır Türkiyənin qeydinə qalan NATO dövlətləri, birinci növbədə ABŞ olacaq"

Türkiyə ilə ABŞ arasında soyuq münasibət davam edir.

Türkiyə prezidenti ABŞ-dan dəfələrlə Fətullah Güləni istədiklərini bildirir, ancaq ABŞ Güləni Türkiyəyə ekstradisiya etmir. Buna qarşılıq olaraq son zamanlar Türkiyədə anti-ABŞ çağırışları çoxalıb.

Ankarada baş verən terror, 2 həftə öncə İŞİD-in Qaziantep şəhərini raket atəşinə tutmasından əvvəl ABŞ-ın Türkiyədəki səfirliyi öz vətəndaşlarına xəbərdarlıq edib ki, həmin yerlərdən uzaq olsunlar. Buna nəzərən də Türkiyə tərəfi İŞİD-i ABŞ-ın idarə etdiyini bildirir. Bu gün ABŞ-ın Türkiyənin Adana şəhərindəki konsulluğu öz vətəndaşlarına növbəti xəbərdarlıq edib. Konsulluq bildirib ki, Sheraton və Hilton kimi beynəlxalq hotel şəbəkələrinin Türkiyədəki filialları terror hədəfi ola bilər. Konsulluq qalmaq üçün yeri düzgün seçmələrini ABŞ vətəndaşlarına məsləhət görüb.

Türkiyə-ABŞ münasibətləri barədə politoloq Qabil Hüseynli Ölkə.Az-a danışıb:

"Hazırda ABŞ-la Türkiyə arasında ciddi soyuqluq var. Bu soyuqluğun da səbəbi ondan ibarətdir ki, Türkiyə 15 iyul hakimiyyət çevrilişinə cəhddə ABŞ-ın əlinin olduğunu hesab edir. ABŞ Güləni və tərəfdarlarını müdafiə edir. Türkiyə az qala hər gün ABŞ-dan Fətullah Güləni tələb edir. Bu məsələdə Türkiyə ilə ABŞ arasında ciddi fikir ayrılıqları var. ABŞ hesab edir ki, Fətullah Güləni hüquqi müstəvidə Türkiyəyə verə bilər. Türkiyə ABŞ-a lazım olan əsaslı sübut və dəlilləri təqdim etməli və bundan sonra məhkəmə prosesi başlamalıdır. ABŞ-da ekstradisiya, insanların taleyi ilə bağlı məsələlərə yalnız məhkəmə orqanları qərar verir. Siyasilər belə bir qərar vermək səlahiyyətinə malik deyillər. Türkiyə məhkəməyə hazırlaşmalı, sübutları gətirib məhkəməyə təqdim etməlidir. Türkiyə prezidenti Ərdoğan bildirir ki, ABŞ-a Fətullah Gülənlə bağlı 800 qovluq sənəd göndərmişik, hələ də bunun bir nəticəsi yoxdur. "800 qovluq sənəd göndərmişik" fikrini Avropa hüququ nöqteyi-nəzərindən çətin başa düşülür. 800 qovluq da göndərmək olar, 1 qovluq da göndərmək olar. Göndərilən 1 qovluq da Fətullah Gülənin taleyini həll edə bilər. Göndərilən qovluqda ciddi sübut və dəllilər, səs yazıları, imkan daxilində telefon danışıqlarının dinlənilməsi prosesini əks etdirən səs yazıları, video yazılar, həbs olunmuşların içərisində şahid ifadələri var, o ifadələrin audio və video yazıları olacaq. Bununla da ABŞ-ın Pensilvaniya ştatında Fətullah Gülənin yaşadığı dairədəki məhkəməyə sübutları təqdim edib, güclü vəkil tutmaqla məhkəmə prosesini başlatmaq lazımdır. Türkiyə bunu bilə-bilə Con Baydendən Fətullah Güləni tələb edir. Bayden kimdir ki, Fətullah Güləni Türkiyəyə versin? ABŞ-da qanunverici, icraedici və məhkəmə orqanları arasında səlahiyyət fərqləri var. ABŞ-da məhkəmə orqanlarının hüquqları hətta siyasilərin hüquqlarından da üstündür. Ona görə də, ABŞ-la Türkiyə arasında fikir ayrılıqları qalmaqdadır.

ABŞ-ın baş verəcək terror aktlarını əvvəlcədən bilməsi kəşfiyyat orqanlarının peşəkarlığından qırılmaz surətdə bağlıdır. Ərdoğanın özü də Türkiyə MİT-in 15 iyul hadisələrində normal işləmədiyini, hadisələri qabaqlaya bilmədiyini, informasiyanı hətta kənardan aldıqlarını bildirdi. Əgər ABŞ-ın kəşfiyyat xidməti İŞİD içərisində kifayət qədər adam yerləşdiribsə, İŞİD-in mərkəzi qərargahına dinləmə qurğuları quraşdırıb, oranı dinləyirsə, ən məxfi informasiyaları, xüsusən də İŞİD-in xarici dövlətlərdə keçirəcəyi terror hadisələrini öyrənə bilirsə, bu onların gücündən xəbər verir. Türkiyəli rəsmilərdən biri bildirib ki, İŞİD-i ABŞ idarə edir, bu məlumatları da ABŞ, İŞİD-lə işbirliyi nəticəsində əldə edir. Bu ciddi səslənməyən fikirdir. ABŞ hazırda İŞİD-lə mübarizə aparır. ABŞ-ın qarşısında duran bir nömrəli məsələlərdən biri beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizədir.

Türkiyənin Rusiya ilə yaxınlaşması da Qərb dünyası tərəfindən o qədər də xoşluqla qarşılanmadı. Halbuki, bu, Türkiyənin haqqı idi. Türkiyə təyyarə vurulması məsələsindən sonra pisləşən münasibətləri nizama salmağa çalışdı. ABŞ bundan inciməməlidir. Türkiyə NATO üzvü olsa da, müstəqil siyasət yürüdə bilər. Türkiyə özü də NATO-nun siyasətindən kənara çıxmamalıdır. Ona görə ki, Rusiyanın ipinin üstünə odun yığmaq olmaz. Əvvəl-axır Türkiyənin qeydinə qalan NATO dövlətləri, birinci növbədə ABŞ olacaq.

Türkiyənin həm qonşuları ilə, həm də müttəfiqləri ilə münasibətləri pisdir. Türkiyədə vəziyyət hələ də sabitləşmir, ölkənin iqtisadi vəziyyətində də sabitləşmə yoxdur. Daxili istehsalda geriləmə, infilyasiya meyilləri var".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az