Administrasiyada struktur dəyişikliyi, Nazirlər kabinetinin gələcək taleyi və vitse-prezidentlik institutu
Baş verən dəyişiklik dövlət idarəçiliyinin təkmilləşdirilməsi ilə ölkədə aparılan islahatların davamı kimi dəyərləndirilir. Ölkədə vitse-prezidentlik institunun yaradılmasından sonra Nazirlər kabinetinin səlahiyyətlərinə məhdudiyyətlərin gətiriləcəyi iddia edilirdi. Dövlət idarəçiliyinin təkmilləşdirilməsi yönündə islahatların aparılacağı deyilir.
Administrasiyada sturuktur dəyişikliyi, Nazirlər kabinetinin gələcək taleyi və vitse- prezidentlik institutu barədə politoloq Elşən Manafov fikirlərini "Ölkə.Az"-la bölüşüb:
"Dövlət idarəçilik sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı prezidentin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən islahatlar şübhəsiz ki, ötən ilin yayında prezidentin özünün qanunvericilik təşəbbüsündən istifadə edərək konstitusiyaya əlavə və dəyişikliklər etmək məqsədi ilə referendumdan əldə edilmiş nəticələrdən sonra həyata keçirilmiş tədbirlər kateqoriyasına aiddir. Prezidentin o zaman qanunvericilik təşəbbüsü seçicilər tərəfindən dəstəkləndi. Seçicilərin referendumda prezidentin qanunvericilik təşəbbüsünə dəstək vermələri ona imkan verdi ki, ölkə dövlət idarəçiliyində, siyasi və iqtisadi sistemin təkmilləşdirilməsində gerçəkdən də islahatlara tamarzıdır və bu islahatların həyata keçirilməsi Azərbaycan dövlətçiliyinin qarşısına qoyulan mühüm vəzifələrindən biridir.
Hazırda Nazirlər kabinetinin statusunda və səlahiyyətlərində baş verə biləcək dəyişikliklər yenə də ölkə konstitusiyasında əlavə və dəyişiklərlə bağlı həyata keçiriləcək tədbirlər kateqoriyasına aid edilməlidir. Xüsusən ötən il baş tutmuş referendumdan sonra düşünürəm ki, Azərbaycanın dövlət idarəçilik sistemində çox ciddi dəyişikliklər baş verir. Təbii ki, bu dəyişikliklərdən çıxış edərək müvafiq tədbirlər həyata keçirilməsi əlbəttə ölkə prezidentinin səlahiyyətlərinə aid olan məsələdir. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan 1995-ci ilin noyabrında qəbul edilmiş konstitusiyaya, dövlət idarəçilik formasına görə prezidentli respublika idi. Razılaşaq ki, prezidentli respublikada prezidentin parlamenti buraxmaq səlahiyyətləri nəzərdə tutulmamışdı. Ölkə konstitusiyasına edilən dəyişikliklərdən sonra prezident parlamenti buraxmaq səlahiyyətlərinə artıq malikdir. Bu onu göstərir ki, ölkədə icra hakimiyyətlərinin səlahiyyətləri kifayət qədər genişləndirilib. Bunun müqabilində ölkə parlamentinin qanunvericiliklə bağlı tətbiq olunmuş səlahiyyətlərinə müəyyən mənada məhdudiyyətlər gətirilib. Çünki bütün hallarda ölkə parlamentinin dövlətin qanunvericilik orqanı olaraq manevr etmək imkanı müəyən mənada məhdudlaşır".
Baş verən struktur dəyişikliyindən sonra Nazirlər kabinetinin gələcəyi və vitse-prezidentlik institutu barədə isə politoloq bunları bildirdi:
"Nazirlər kabinetinin mövcud statusunda baş verən dəyişikliklərdən sonra Nazirlər kabinetinin əvvəlki səlahiyyətlərinə müəyyən mənada xitam veriləcək. Bizdə olan məlumatlara görə artıq baş nazirin müavinləri postlarının ləğv edilməsi nəzərdə tutulur. Buna müvafiq olaraq ölkədə vitse-prezidentlik institutunun tətbiq edilməsi və bu institutun qarşısında dayanan məqsəd və vəzifələrlə bağlı amilllərə aydınlıq gətirilməlidir.
Hələki ölkənin birinci vitse-prezidentlik vəzifəsi təsis edilib. Maraqlı məqam ondan ibarətdir ki, ölkə qanunvericiliyində vitse-prezidentlərin səlahiyyətləri ilə bağlı məsələlərə aydınlıq gətirilməyib. Görünür ki, vitse prezidentlik insitutunun tətbiqindən sonra bu insitutun qanunvericilik konteksində hansı səlahiyyətlərə malik olub-olmaması ilə bağlı məsələlər də prezidentin səlahiyyətinə aiddir. Vitse-prezidentlik institutu "Fors-major” vəziyyəti üçün düşünülmüş bir sistem kimi tətbiq olunmuşdur. Latın Amerikası ölkələrində və ABŞ-ın özündə vitse-prezidentlik institutu məhz "Fors-major” şəraiti üçün düşünülmüş sistemdir. Azərbaycanda isə vitse-prezidentlik institutunun tamamilə fərqli dəyərlərinin və tələblərin olduğunu müşahidə edirik. İlk növbədə Nazirlər kabinetinin işinə yön vermək və Nazirlər kabineti ilə vitse-prezidentlik institutunun fəaliyyətinin koordinasiya edilmiş şəkildə həyata keçirilməsi üçün daha optimal bir quruma çevrilməsi qarşıya məqsəd qoyulub.
Ölkədə digər vitse-prezidentlərin səlahiyətinə aydınlıq gətirilməyib. Digər vitse-prezidentlər təyin olunmayıb. Güman edirəm ki, digər vitse-prezidentlərin təyinatından sonra ölkənin Nazirlər Kabinetinin səlahiyyətlərində hansısa dəyişikliklərin həyata keçirilib-keçiriləməyəcəyi ilə bağlı məsələlərə aydınlıq gətiriləcək. Görünən odur ki, hazırki şəraitdə Azərbaycanda prezidentlik instutunun özündə ciddi dəyişikliklərin baş verəcəyi anlaşılandır.
Güman edirəm ki, Azərbaycanda yaxın perspektivdə qarışıq idarəetmə sisteminin tətbiqi istisna deyil. Avropa ölkələrində - Fransada belə bir sistemin mövcud olduğunu bilirik. Azərbaycanda vitse-prezidentlik instutunun ABŞ və Latın Amerika ölkələrindən fərqli olaraq "fors-major" vəziyyətlər üçün tətbiq edilməməsi görünür ki, bu institutun tamamilə başqa dəyərlər və başqa məqsədlər tətbiqi ilə bağlı ehtiyacından yaranıb. Hər halda digər vitse-prezidentlərin müəyyənləşdirilməsi və təyin olunması ilə bağlı məsələlərə aydınlıq gətirilməyib.
Görünür ki, ölkə prezidenti tərəfindən dövlət idarəçiliyinin təkmilləşdirməsi ilə bağlı seçicilərin ona olan etimadını nəzərə alaraq həyata keçirdiyi tədbirlərdir. Şübhə etmirəm ki, gələn il prezident seçkiləri ərəfəsində artıq həm dövlət idarəçiliyinin, həm də siyasi sistemin özünün də təkmilləşdirilməsi istiqamətində ciddi addımların atılacağını və qərarların qəbul ediləcəyini görəcəyik".
Səxavət Məmməd
Ölkə.Az
