"Hətta Türkiyənin NATO-dan çıxması da gündəmə gələ bilər"
Kremlin mətbuat katibi Dmitri Peskov Putinlə Ərdoğanın görüşlərinin hansı istiqamətdə gedəcəyini açıqlayıb.
Avqustun 9-da Sankt Peterburqda prezidentlərin görüşü zamanı iki dövlət arasında münasibətlərin hansı templə və ardıcıllıqla inkişaf etdiriləcəyinə dair ciddi müzakirələr aparılacaq. Həmçinin, iqtisadi fəaliyyətlə bağlı məsələlər də görüşün əsas müzakirə mövzularından olacaq. Regional problemlər, o cümlədən Suriya böhranı barədə də danışıqlar aparılacaq.
Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin yaxşılaşması heç şübhəsiz Qərbi ciddi narahat edir. Bəzi ekspertlər Türkiyənin artıq Qərbə yox Şərqə meyl etdiyini bildirirlər. Bu zaman isə Türkiyənin NATO və Qərblə çox ciddi problemlərinin yaranacağı aydın görsənir.
Türkiyə-Rusiya münasibətləri barədə politoloq Qabil Hüseynli Ölkə.Az-a danışıb:
"Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin yaxşılaşmasının, onun əvvəlki səviyyəyə qaldırılmasının tərəfdarıyam. Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin indiki şəraitdə yaxşılaşması bəzən qorxulu fikirlər də yaradır. Çünki münasibətlərin qurulmasında tərəflərin mövqeləri bərabər deyil. Rusiya diqtə edən tərəfə daha çox oxşayır. Adamda belə bir təəssürat yaradır ki, Türkiyə tərəfi sanki danışıqlar prosesinə xahiş edə-edə gedir. Rusiya isə özünü bir xeyli lovğa apararaq danışıqlar prosesini, razılaşdırılacaq məsələləri diqtə edirmiş kimi görünür.
Bu günlərdə xəbər yayıldı ki, NATO özünün nüvə arsenalını təkmilləşdirir, nüvə silahları, onları daşıyacaq raketlər və raketdən müdafiə sistemlərini ilk olaraq Türkiyədə yerləşdirmək istəyir. Bundan sonra belə xəbərlər yayıldı ki, Rusiya bunu əvvəlcədən bilib. Hazırda sürətlə silahlanmaya təkanı Rusiyanın özü verib. Rusiya həmin silahların Türkiyənin ərazisində yerləşdiriləcəyinə imkan veməyəcəyi haqda fikirlər səsləndirməyə başlayıb. Hətta Türkiyə ərazisində yerləşdirilmiş NATO-nun nüvə döyüş başlıqlarının çıxarılması da gündəmə gələ bilər. Nəticədə isə Türkiyə ilə NATO-nun münasibətləri xeyli gərginləşəcək. Hətta Türkiyənin NATO-dan çıxması da gündəmə gələ bilər. Bu, Putinin arzuladığı ideal bir vəziyyətdir.
Türkiyə rəsmiləri bildirmişdi ki, lazım gələrsə, onlar Avrasiya İttifaqına girə bilərlər. Türkiyə "Şanxay beşliyi"ndə müşühidəçi qismində iştirak edir. Belə fikirlər səslənir ki, Avropa İttifaqı Türkiyə ilə viza məsələsini yerinə yetirməzsə, onda Türkiyə üzünü "Şanxay beşliyi"nə tərəf çevirə bilər.
Türkiyə diplomatiyasının dinamik işləməsi yaxşı əlamət kimi dəyərləndirilməlidir. Ancaq hədsiz dərəcədə təşəbbüskarlıq, təkliflər irəli sürmək bəzən xeyirdən çox ziyan gətirir. Ona görə də, Türkiyə tərəfinin belə canfəşanlıqla manevr etməsi o qədər də yaxşı hal deyil. Bu addımların Türkiyənin strateji maraqlarına xidmət edib-etməyəcəyi barədə çoxlu sayda suallar doğulur.
Türkiyənin Suriya məsələsində mövqeyinin dəyişdiyi artıq bəllidir. Türkiyə ABŞ-la birlikdə İŞİD-ə qarşı mübarizədən imtina edir. Üstəlik Bəşər Əsəd rejiminin devrilməsi ilə bağlı fikirlər səsləndirmir. Hətta iş o yerə çatıb ki, Bəşər Əsəd Suriya Azadlıq Ordusunun bütün üzvlərinə əvf və aministiya elan edib. Belə görünür ki, bütün bunlar hamısı Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin yaxşılaşması fonunda baş verir. Türkiyə Suriya ilə bağlı Qərb strategiyası ilə uzlaşmayan hərəkətlər edir. Təxminən 1 ay öncə Səudiyyə Ərəbistanının şahzadəsi və ölkənin müdafiə naziri bildirmişdi ki, əgər Türkiyə Səudiyyə Ərəbistanı ilə İŞİD-ə qarşı imzaladığı müqavilənin müddəalarından imtina edərsə, biz onları cəzalandıra bilərik. Səudiyyə Ərəbistanı kimi bir dövlətin Türkiyəyə hərdə-qorxu gəlməsi faktı bu bölgədə siyasi proseslərin nə qədər mürəkkəb formada cərəyan etdiyini əyani sürətdə göstərir.
Türkiyənin həyata keçirdiyi siyasətdə başqa ziddiyyət doğuran məsələ Cənub qaz kəmərinin yenidən canlandırılmasıdır. Türkiyə ilə Rusiya münasibətlərinin yaxşı olduğu bir vaxtda Qərb birmənalı surətdə bildirmişdi ki, Ukraynadan yan keçən və Avropaya can atan Rusiya qazını qəbul etməyəcəklər. Buna görə də, Türkiyə də bu məsələdən çəkinmişdi. Bu, Azərbaycan üçün də maraqlı deyildi, çünki bu, TANAP layihəsinə də problemlər yaradır. Danışıqlar prosesində Cənub qaz layihəsinin yenidən canlandırılması, onun tikintisinə başlanılması və tezliklə Rusiya qazının Türkiyənin Trakiya bölgəsinə çıxarılması məsələsi gündəmə gətiriləcək. Bu da Qərb tərəfindən ciddi narazılıqla qarşılanır. Bununla Türkiyə Ukrayna ilə olan sövdələşməyə də xələl gətirir. Krım məsələsində Ukraynanı ciddi müdafiə edən, onun Rusiyaya qarşı tutduğu mövqeni alqışlayan Türkiyə tərəfi indi fərqli mövqe tutmağa başlayıb. Bunun hansı nəticələr doğuracağını praqnozlaşdırmaq o qədər də çətin deyil. Hər halda Qərbin, Ukraynanın və digər dövlətlərin Türkiyənin ciddi dövlət imicinə şübhə edəcəyi aydın görsənir. Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin yaxşılaşması Azərbaycan üçün də sərfəlidir. Bütövlükdə bölgədə vəziyyətin sağlamlaşmasına xidmət edəcək".
Səxavət Məmməd
Ölkə.Az
