O qızların özləri də qurbandır... Necə yırtıcı oluruq...

Qəribədir, valideynlər ən son həddə övladına səsini qaldıran kimi, cəza kəsən kimi, fiziki yox, sözlü aqressiya göstərən kimi, onların vayına otururlar: qəddardırlar, qəddar böyüdəcəklər. Axı səsi yüksəltmək, övladı cəzalandırmaq, yəni müvəqqəti nədənsə məhrum etmək və oxşar hərəkətlər heç də həmişə zorakılıq deyil. Hamı şahid olub ki, aşırı sevgi ilə böyüdülən övladlar ərköyünlüyü ilə tanınır, sonu isə bədbəxlikdir: həm valideyn, həm də övlad üçün. Çünki nəhayətində bir yırtıcı yaranır ki, onsuz da onun cəzalandırılması, hətta edam edilməsi tələb olunur. Bu azmış kimi, cəmiyyət “əlimə düşərsə, onu didərəm” şəklində reaksiyalar verir və daha bir nəfərin qələmi sındırılır. Yarası bağlanmaq əvəzinə, dərinləşdirilir. Yazıq valideynlər barədə hökm isə övladlarına cəza kəsilməmişdən öncə oxunur. 

Qorxu qədər insanı cilalayan heç nə yoxdur. Qorxu qədər insanı formalaşdıran heç bir vasitə yoxdur. “Qorxu” sözü zahirən alçalmış, mənfi mənayüklü xarakterizə edilsə də, əslində, bu xüsusiyyətin insanların xilas yolu olduğunu bilməliyik. Sevgi, mərhəmət həmişə köməyə çatmır. Niyə? Çünki biz dəfələrlə görmüşük ki, məhəbbət göstərdiyin tərəf sənin sevginə o qədər arxayındır ki, etdiyi səhvlərdən əl çəkmir. Əksinə, o qədər bivecləşib ki, qorxu halını unudub ki, cəzasız qalıb ki, getdikcə daha da özünü itirir.

Bu gün haqqında bəh-bəhlə danışılan ölkələr sərt qərarlarla formalaşıb. Hər yerə müşahidə kameraları yerləşdirməklə insanlara nəzarətdə olduğunu xatırladırlar, onları qorxudurlar. Amma çıxış yolu paralel olaraq mənəviyyatın da cilalanmasındadır. Zatən qorxu məhz mənəviyyatı zəngin olanların daxilində hakim kəsilir. Təbii ki, kimdən və nədən, bu, çox əhəmiyyətli nüansdır.

İnsanlar bu gün onlara aşılanan yanlış informasiyalarla - söhbət xəbər təkcə xəbər mətnli informasiyadan getmir - hər an fitili çəkiləcək bombaya çevriliblər. Nə olsun ki, üzdən kübar, nəzakətli görünənlər heç də az deyil?! Məqam lazımdır ki, içərisindəki bədheybəti, vəhşini ortaya çıxarsın.

Bu gün gündəm olan qızlar, zorakılıq törədənlərin də hansısa formada başına yumurta dəyib, alnına söyüş yazılıb. İnsan təkcə fiziki zorakılıqla qəddar məxluqa çevrilmir, həm də ötürülən informasiya ilə mutantlaşır. 

Məsələn, övlad mobil telefonlarla həddindən artıq qurdalananda, vaxtının böyük hissəni ona xərcləyəndə valideyn “etmə-eləmə” deyir, cihazı əlindən alır, uşaq üsyan edir, ağlayır, özünü öldürür. Nəhayətində, valideyn kənar təsirlə məcburiyyətdən dolayı və ya mərhəmət göstərib mobil telefonu övladına qaytarır. Vəssalam, tərbiyəni valideyn yox, cihaz verəcək. Bütün günü - altından xətt çəkərək deyirəm - bütün günü mobil cihazla münasibətdədirsə, oradan aldığı ilə formalaşacaq. 

Bu, sadəcə, ən primitiv misal idi. Yüzlərlə oxşar halların şahidi oluruq. Şahidi oluruq ki, bir çox hallarda valideyn çarəsizdir. Çünki mərhəmət həmişə çıxış yol deyil.

Nə var insanları qınamağa, nə var alov püskürməyə?! Heç kim, heç nədən sığortalanmayıb. İnsan potensial cinayətkardır, insan potensial qurbandır. 

Zorakılıq hadisələrini doğuran səbəblərdən biri, bizə aşılanan “dominantlığın göstərilməsi” effektidir. Hamı öndə olmağa çalışır, bacarmayan hikkəsini başqa yolla nümayiş etdirir. Axı hamıda üstünlük parametləri ola bilməz, bir cəmiyyətin aşağı təbəqəsi də olmalıdır, yuxarısı da, fəhləsi də, elitası da. 

Bacarığı olmayanlar çalışmaq əvəzinə əksər hallarda rahat yolu seçir: çalışanı, uzun yol qət edəni sındırmaq, torbasını tikmək, başını əkmək... Bununla qələbə çaldıqlarını düşünürlər. 

Bir insan qarşısındakını əzməkdən niyə zövq alsın, niyə onun görüntüsünü yaymaqla dinclik tapsın, niyə bu işi şövqlə görsün?! Hamı bilir ki, insanlığa ziddir, zorakılıq edənlər belə, yaxınlarının başına bu cür işin gətirilməsinə səssiz durmazlar. Amma hər bir insanın içində belə bir vəhşi var, sadəcə, bəziləri onu cilovlaya bilir, görməmiş kimi ağzını hər yeməyə açmır, hər qapıdan keçmir ki, sabah içində yetişən, yetişdirilən yırtıcı qəddar davranmaq əmrini verərsə, dərhal yerinə yetirsin.

Azadlıq məhz budur, insan özünü qeyri-insani istəklərə, yırtıcıya “yox” deməklə əldə edir. Müstəqil olur, ağzıayrıq, sevgi dilənçisi, görməmiş olmur. Bütün bunlara görə, hər bir cinayətə meyilli, müntəzir olmur. Dik durur, şəxsiyyətini qoruyur. Bizə “ürəyindən keçən hər şeyi et” sırınan şüar, ideologiya isə bütün vəhşiliklərin bünövrəsinin qoyulmasıdır.

Müasir dünyanın aşıladığı, itələdiyi, dürtdüyü, tətiklədiyi eqoizm bütün pisliklərə “gəl-gəl” deyir. Eqo bir halda yaxşı ola bilər: burada mənlik, şəxsiyyət varsa, nəinki “mən”lik. Elə hey, hər şeyin “mən”lik olduğunu deyib başçılıq oyunbazlığı etməklə cinayətkar cəmiyyətin genişlənməsinə, böyüməsinə rəvac verilir.

Azad olmağı qarışdırarsaq, əlbəttə, ən pis xüsusiyyətlərin qulu olacağıq.

P.S.: Yerli tədqiqatçılar hadisə iştirakçıları haqda araşdırma etməli, səbəbləri öyrənməli, həlli yolunu təklif etməlidirlər. Çünki uzaqdan müxtəlif versiyalar üzərindən çıxış etməklə fikir bildirmək olar. Amma əsas səbəblər araşdırılmalıdır. Çox ciddi mövzuların üzərindən "hökm oxumaqla" keçmək heç nəyi həll etmir.

Samir Mirzə