Tanınmayan tanınmışlar: həyatın ironiyası və ya “kor olmaq” seçimi

Bu gün bir zənglə iş görüşməsində bildilər ki, fotoqrafam. Dedilər, sizi tanımırıq, əvəzində filankəs fotoqrafları tanıyırıq. Sakitcə susub içimdəki adama dedim, amma telefondakı adama deyə bilmədim ki, "siz sadaladığınız o adamlar mənim tələbələrimdi, mən yetişdirmişəm." Bu anda Tarkovskinin sözü yadıma düşdü: Yaxşı şagird, müəllimini ötüb keçən şagirddir...

Bu hadisə məni çox duyğulandırdı, çünki günümüzün ən ciddi problemlərindəndir. Müəllifi fotoqraf Orxan Əzimdir. O, sahəsinin ən peşəkarlarındandır.

Azərbaycanın müasir fotoqrafları, hətta köhnələri belə, Orxan Əzimi tanımamış olmaz, o, adətən, gördüyü işlərlə tanınır. Sadə dillə desək: sosial şəbəkədə qarşımıza foto çıxır, bunu tanıdığımız fotoqrafın çəkdiyi üçün bəyənirik, amma elə fotolar var ki, baxılır, zövq alınır, sonda məlum olur ki, həə, bunun müəllifi filankəs imiş, çox gözəl iş görüb. Həmin adsız qəhrəmanlar siyahısındadır Orxan Əzim. Yəni müəllif gördüyü işi ilə tanınır. Görülən iş müəllifə görə tanınmır. Bu, çox yayğın problemlərdən biridir.

Hapgop, tullanıb-düşən, səs-küy salan, hoqqa verən və s. bu qəbildən olan insanlar həmişə öndə olmağı və aktual qalmağı bacarırlar, çox təəssüf. Qətiyyən məqalənin başındakı tələbələri nəzərdə tutmuram. Ümumi vəziyyəti ifadə edirəm. Ola bilsin, istedadlı adamlar “buna bax, özünü reklam edir” kimi tənələrdən qorunmağa çalışır. Amma elimizin yerinə oturan bir misalı var: "Ağıllı fikirləşincə, dəli vurdu çayı keçdi". Buna görə tez-tez bir misal çəkilir: indi özünü təqdim etməyin vaxtıdır, çəkilib qınında oturmaq olmaz. 

Adətən, yaxşı işlər ortaya çıxdıqdan sonra müəllifi məlum olanlar haqda məşhur serialdakı cümlə yadıma düşür: “Kim lan bunlar, kim lan Polat Alemdar?” Amma həyatdan fərqli olaraq – bəlkə də, ancaq Azərbaycandan fərqli olaraq - serialın başbilən obrazları, əsas oyunçuları onu araşdırır, həmin şəxslə işləməyə çalışır. Çünki ağıllı insanlar və həqiqətən iş görməyə çalışanlar qiymət verməyi bacarırlar. Onlar potensiallı insanlarla əməkdaşlıq etməyə çalışırlar. 

Məsələn, inkişaf edən və ya etmək istəyən ölkələrdə serialdakına oxşar vəziyyətdir. Harada gənc, perspektivli və ya təcrübəli mütəxəssisi gördülər, ən azından istedadını sezdilərsə, dərhal onunla əlaqəyə keçirlər. Əldə etmək üçün mübarizə başlanır. Azərbaycanda bir az fərqlidir. Düzdür, vəziyyət mütləq şəkildə neqativ olmasa da, əksər hallarda şahidi oluruq ki, işbilməzlər işbilənlərə iş öyrədən yerdən baxır və ya işbilənlər layiqli yerində deyil.

“Tanımıram”, “özünü tanıtsın” deməklə də olmur. Gərək tanıyasan, tanıdasan.

Ölkəmizdə görülən müsbət işlərin – bütün sahələrə aiddir – hansının müəllifini axtarırıq və ya önə çəkirik, o cümlədən qiymətləndiririk. Cəmiyyət olaraq, sanki paxıllıqmı, yoxsa yolunu-yordamını bilmirikmi, yaxud gülməli səslənsə də, Allah bəlamızı veribmi?! Çünki bəzən dikbaşlıqdan, hədləri aşmaqdan doğan situasiyalar yaşanır. Amma bunun Orxan Əzimə və tələbələrinə aidiyyəti olmadığına şübhə etmirəm. Sadəcə, obyektiv və subyektiv sayılacaq amillərdir.

Amma çox inanıram, inanıram ki, gec-tez yalnız və yalnız işində məsuliyyətli və istedadlı şəxslərə üz tutacaqlar, onların sorağına düşüb axtaracaqlar, çünki sonda belə parametləri olan insanlara ehtiyac duyulur, onlar zərurətin simasıdır... Başqa cür ola bilməz... Çalışmaq lazımdır ki, çox gec olmasın!

Samir Mirzə