Mətn ölçüsü:
  • 100%

Super güclər razılaşmır: “qırmızı xətt” dialoqu böhran ocaqları qalayır...

Yanvarın 10-da Cenevrədə ABŞ və Rusiya arasında strateji sabitlik üzrə danışıqların əsas raundu keçirilib və qarşıda Brüsseldə Rusiya-NATO Şurasının, ardınca isə Vyanada ATƏT Daimi Şurasının iclası keçiriləcək və orada da təhlükəsizlik təminatları mövzusunda danışıqlar aparılacaq.

Cenevrə danışıqlarının yekunu göstərdi ki, görüş çox gərgin, çətin keçib və tərəflər gündəlikdə müzakirə olunan məsələlərdə heç bir irəliləyişə nail olmayıb. Hətta görüş başlamazdan öncə protokol üçün foto çəkilişi zamanı məsafə saxlayaraq, bir-birinə əl verməkdən çəkiniblər.

Görüşün necə ağır keçməsini isə RF XİN müavini Sergey Ryabkov da etiraf edib: “Söhbət çətin, uzun, çox peşəkar, konkret, hər şey açıq formada olmadan keçdi”. 

Danışıqlarda Rusiya ilk növbədə NATO-nun genişlənməməsini tələb edir və Qərbdən bununla bağlı  yazılı zəmanət istəyir. Moskva açıqca bəyan edib ki, ABŞ və NATO hazırkı təklifləri rədd edərlərsə, onları xoşagəlməz sürprizlər gözləyə bilər.

288308

O baxımdan hesab etmək olar ki, Cenevrə danışıqları gözlənildiyi kimi  yekunlaşdı və  tərəflər arasında heç bir müsbət nəticə əldə edilmədi. Hələ danışıqlar öncəsi RF XİN müavini Sergey Ryabkov açıqlama verərək danışıqlarda nəticənin olmayacağını və ABŞ-ın təhlükəsizliklə bağlı təklifləri yerinə yetirəcəyinə inanmadığını qeyd edib. Buna oxşar anoloji mövqeyi NATO da sərgiləyib. NATO Baş katibi Yons Stoltenberq NATO XİN başçılarının iclasında Rusiyaya güzəştə gedilməyəcəyini açıq formada bəyan edib.

ABŞ Dövlət katibi A.Blinken də görüşöncəsi CNN-ə açıqlamasında bəyan etdi ki, ABŞ-Rusiya danışıqlarından heç bir irəliləyiş gözləmirəm.

Nəticədə danışıqlarda tərəflər arasında hər hansı irəliləyiş olmayıb və hər tərəf öz mövqeyində qalıb. 

288309

NATO-nun genişlənməməsi ilə bağlı məsələyə toxunan Ryabkov deyib ki, NATO hərbi blokunun genişlənməməsi məsələsində irəliləyişlərə nail olmaq mümkün olmadı. 

“Hətta belə bir razılaşma əldə olunarsa, ABŞ-ın təhlükəsizlik zəmanətləri ilə bağlı qanuni şəkildə rəsmiləşdirilmiş razılaşmalara belə əməl edəcəyinə Rusiya əmin deyil”- qeyd edən Ryabkov əlavə edib ki, bunu Rusiya təhlükə kimi qəbul edilir.  

Danışıqlarda iştirak edən dövlət katibinin birinci müavini Vendi Şerman isə Ağ Ev “NATO-nun açıq qapı siyasəti”nin dəyişməz olduğunu bəyan edib. 

“Vaşinqton NATO-nun alyansa yeni ölkələrin qəbulu hüququnun məhdudlaşdırılmasına qarşıdır”- amerikalı diplomat  vurğulayıb. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, nə qarşıdakı Rusiya-NATO, nə də ATƏT-lə keçiriləcək görüşlərdə hər hansı irəliləyişlərin olacağını gözləməyə  dəyməz. ABŞ, Qərb, Rusiya qarşıdurması daha da kəskinləşəcək və bu da öz növbəsində Avrasiya məkanında olan böhranların davam etməsinə və yeni böhran ocaqlarının yaranmasına səbəb olacaq. Kremlin açıq şəkildə bəyan etdiyi kimi biz "xoş olamayan sürprizlərlə qarşılaşmalı olacağıq". Bu o deməkdir ki, qarşıda bizi yeni böhran ocaqları gözləyir. Qazaxıstan böhranı bunun bariz nümunəsidir. Kreml Qazaxıstan böhranı yaratmaqla dünyaya mesaj verdi ki, “qırmızı xətt”in keçilməsi, hansı fəsadlara gətirib çıxara bilər. Bunun digər bariz nümunəsi kimi KTMT-nin yanvarın 10-da keçirilən fövqəladə iclasında da RF prezidenti Putinin dünayaya MDB məkanında hər hansı “rəngli inqilablara yol verməyəcəyik" deməsini, Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun Orta Asiyanın ikinci ən böyük və güclü ölkəsi olan Özbəkistanı hədəf seçərək, baş verənlərdən “dərs çıxarmalıdır” sözlərini qeyd edə bilərik.

288310

Bu fikirləri heç də təsadüfi hesab etmək olmaz. Digər tərəfdən Qırğızıstan prezidentinin KTMT-nin fövqəladə sammitinə qatılmaması və baş verən olaylarda Bişkekin əlinin olması barədə edilən cəhdlər bunun göstərisi hesab etmək olar. Bu onu deməyə əsas verir ki, Avrasiya məkanında mövcud böhranlarla yanaşı, yaxın zamanlarda yeni böhran ocaqlarının yaranacağı gözləniləndir. Mövcud böhranların isə yenidən alovlanması və daha da kəskin xarakter alması ehtimal olunur. Düzdür, Rusiya üzləşdiyi durumdan və küncə sıxılmış vəziyyətdən xilas olmaq üçün ən yaxşı variantı əks-hücum taktikasına üstünlük verib, yeni münaqişə və ya böhran ocaqları yaratmaqla bufer bölgəsi qurmaqla uduş əldə etmək istəyir. Lakin onu da unudur ki, bu yanlış və dağıdıcı, işğalçı siyasəti hamını özündən uzaqlaşdırmağa xidmət edir.

Digər tərəfdən isə Rusiyanın bundan uduşla çıxacağı inandırıcı deyil. Bu yanlış siyasət Rusiyanın özü üçün də xoşagəlməz nəticələrə gətirib çıxara bilər. Hətta istəsə belə Rusiyanın bu planlarını həyata keçirmək yetəri gücə və potensiala malik deyil. Ən yaxşı variant isə Rusiya öz xarici siyasətində ciddi korrektə edib, imperiya düşüncəsindən əl çəkib qonşuları ilə beynəlxalq hüquqa əsaslanan əməkdaşlığa üstünlük verməlidir. 

288306

Mürtəza
Ölkə.Az